Altın şirketi ‘temizledik’ dedi ama… Korkutan ‘siyanür’ uyarısı

Erzincan İliç’teki yabancı ortaklı altın madeninin siyanür havuzunda sızıntı yaşanmıştı ve siyanürün Fırat nehrini besleyen dereye karıştığı iddia edilmişti. Kimya Mühendisi Melis Ertoğan, siyanürle ilgili merak edilen tüm soruları Veryansın Tv'ye yanıtladı...

featured

MERVE DUMAN/ VERYANSIN TV

Erzincan İliç’teki yabancı ortaklı altın madeni genişlemeye devam ederken, madenin siyanür havuzunda sızıntı yaşanmıştı. Ayrıca siyanürün Fırat nehrini besleyen dereye karıştığı iddia edilmişti.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, altın madeni işletmesine, 2872 sayılı ‘Çevre Kanunu’na göre, 16 milyon 441 bin TL olan en üst sınırdan ceza uygulamıştı. Ayrıca Bakanlık tarafından altın madeni işletmesinin faaliyeti durdurulmuştu.

Altın madeni işletmecisi Anagold Madencilik ise yaşanan gelişmelere ilişkin açıklama yaparak dökülen solüsyonun içindeki siyanür miktarının 8 kg olduğunu belirtmiş ve siyanürün “hızlıca temizlendiğini” iddia etmişti. Fırat Nehri’ne tonlarca siyanür aktığı iddiasını ise yalanlamıştı.

Fırat Nehri’ne siyanür karıştığı iddialarının ardından siyanürün tehlikeleri merak konusu oldu.

Veryansın TV’ye konuşan Kimya mühendisi Melis Ertoğan, “Siyanür içeren maden kazaları feci şekilde yıkıcı ekolojik etkilere yol açar. Genel olarak siyanür girdiği akıntılardaki belirli bir uzaklık içindeki tüm hayatı öldürür” uyarısında bulundu.

Kimya mühendisi Ertoğan, merak edilen soruları şöyle yanıtladı:

SİYANÜR NEDİR?

“Siyanür, karbon ve azottan oluşan kimyasal bir bileşiktir. Sodyum siyanür, potasyum siyanür veya hidrojen siyanür gibi birçok farklı formda olabilir. Siyanürün çoğu varyantı insanlar için oldukça zehirlidir ve dakikalar içinde ölüme neden olur.

Siyanür doğada çeşitli formlarda fiziksel ve kimyasal süreçlerle ortaya çıkan toksisitesi yüksek olan bileşiklerdir. Bu yapıların atmosfer, hava, su ve topraktaki var oluş şekilleri ve ekosisteme etkileri de farklıdır. Altın madenciliğinde, altının kazanılmasından sonra kurşun, demir, civa, kobalt, kadmiyum ve kurşun gibi siyanürle kompleks oluşturan metalleri de içeren yüksüz liç çözeltisi atık barajlarında veya havuzlarında biriktirilir. Buradaki en büyük sorun, barajlarda zemini oluşturan geçirimsiz tabakanın deprem, heyelan, kuraklık ve taşma gibi doğal felaketler sonucu hasar alması, sonrasında atık siyanür çözeltisinin toprağa, yer altı sularına, içme sularına karışma riskidir. Altın madenciliğini ve siyanürü toplum nazarında bir kabusa dönüştüren en büyük faktör, siyanürün günlük yaşama entegre olma korkusudur. Bu gayet normal bir fobidir zira siyanür insan, kuş ve balık gibi sucul habitatlar üzerinde öldürücü etkilere sahiptir.

SİYANÜR ZEHİRLENMESİ NASIL OLUR?

Siyanürün ölümcül olduğu gerçeği, en belirgin şekilde İkinci Dünya Savaşı’nda ortaya çıkmıştır. Bazı önde gelen Nazilerin İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna doğru kendilerini öldürmek için potasyum siyanür intihar hapları kullandığı bilinmektedir. En tehlikeli değişkenlerden biri, oda sıcaklığında gaz halini alan ve solunabilen hidrojen siyanürdür. Hidrojen siyanür zehirlenmesinden muzdarip insanlar, ölümcül kimyasal maddeye maruz kaldıktan birkaç saniye sonra etkilerini hissedebilirler. Belirtileri zayıflık baş ağrısı, bulantı ve solunum güçlüğüdür.

Siyanür zehirlenmesi yaşayanlar kalp krizi geçirmeden ve ölmeden önce bayılabilir ve nöbet geçirebilirler. Zehrin yutulduktan sonra bile zararsız hale getirilmesi için uygulanan siyanid antidotlar vardır.

SİYANÜR ZEHİRLENMESİNİN TEDAVİSİ VAR MI?

Siyanür zehirlenmesi hızla ölümle sonuçlanabilen bir durum olduğundan ötürü doktorlar öncelikle hastanın hava yolunu, solunumunu ve kan dolaşımını dengeli bir duruma getiriler. Hemen damar yolu açılır ve kalbin elektrik aktivitesi elektrokardiyografi (EKG) takip altına alınır. Hastalar genelde entübe edilir ve yüksek akım oksijen tedavisi ile antidot tedavisinin etkinliği artırılır. Destekleyici tedavi olarak hastalara izotonik sıvı ve vazopressör (damar büzücü) damar yolu ile verilerek hipotansiyon kontrol altına alınır. Tedavisi başarılı olmayan ya da geç tanı konulan bazı siyanürden zehirlenme vakaları ölüm ile sonuçlanmaktadır.

SİYANÜR NASIL ÖLDÜRÜR? SANİYELER SONRA…

Siyanür çok hızlı hareket eder. Yani siyanür dakikalar içinde öldürme potansiyeline sahiptir. Toksik siyanüre maruz kalma belirtileri, maruz kaldıktan birkaç saniye ila birkaç dakika sonra ortaya çıkabilir.
Yüksek miktarda siyanür, vücudumuz için tehlike arz etmesine rağmen eser miktarda vücudumuzda ve çeşitli yiyeceklerin içinde bulunur. Vücutta depolanmaz, kanserojen değildir. Günümüzde en çok sigara dumanı ve yangınların dumanının solunması ile maruz kalınmaktadır.
Siyanür kanda bulunan methemoglobin’e geri dönüşümsüz bir şekilde bağlanarak etkinlik gösterir. Bu özelliği kanın doku ve organlara oksijen beslemesi sağlayamaması sonucu hipoksi’ye ve sonuçta hipoksik şok ve ölüme neden olur. Oksijen mevcuttur fakat kanda taşınamaz.”

‘SİYANÜR GİRDİĞİ AKINTILARDAKİ BELİRLİ BİR UZAKLIK İÇİNDEKİ TÜM HAYATI ÖLDÜRÜR’

Ertoğan, İliç’te siyanürün önce toprağa daha sonra da Fırat Nehri’ne aktığı iddialarını da dikkate alarak siyanürün doğayı şöyle etkileyeceğini söyledi:

“Madencilikte, siyanür genelde parçalanmış cevherden altını çözündürmek için kullanılır. Altın daha sonra kömürün üstüne tutundurulur ve fazla siyanür geri dönüştürülmek için havuzlarda muhafaza edilir. Havuzlarda kırılmalar olduğunda problemler oluşur ve bir miktar siyanür su kanallarına karışır. Çoğunlukla bu gibi kazalarda salınan atıklar ve siyanür birçok çevresel etkiye sebep olur.

‘MADEN KAZALARI YIKICI ETKİLERE YOL AÇAR’

Siyanür içeren maden kazaları feci şekilde yıkıcı ekolojik etkilere yol açar. Genel olarak siyanür girdiği akıntılardaki belirli bir uzaklık içindeki tüm hayatı öldürür. 2000’lerin başında Romanya’daki Baia madeninde meydana gelen siyanür sızıntısı sonucu büyük miktarda siyanür nehirlere karıştı. Doğu Avrupa’daki birçok ülkeden geçerek Karadeniz’e dökülen Tuna nehrinde büyük bir ekolojik felaket meydana geldi. 1200 ton balık öldü, dolayısıyla balıklardan beslenen ve ulusal parkta yaşayan birçok kuş türünün hayatı tehlikeye girdi.

‘EKOSİSTEMDE UZUN SÜRELİ ETKİLERE YOL AÇABİLİR’

“Çoğunlukla, barajlardaki atık havuzlarının çökmesiyle ortaya çıkan tek kirletici madde siyanür olmaz. Su içeren siyanür ile birlikte, sızıntılar genellikle kütlesel atık maddeleri de içerir. Bu madde genelde kurşun, bakır, kadmiyum gibi ağır metalleri çok fazla miktarda içeren çamur birikintileridir. Bunlar doğada uzun süre kalabildiğinden ekosistemlerde uzun süreli etkilere yol açabilir.”

TOPRAĞA KARIŞAN SİYANÜRÜN TEMİZLENMESİ MÜMKÜN MÜ?

Altın madeni şirketi yaptığı açıklamada küçük bir sızıntı olduğunu ama hemen temizlendiğini söylemişti. Ertoğan, “Toprağa karışan siyanürün temizlenmesi mümkün mü?” sorusuna ise “Siyanür iyonlarının toprakta tam olarak adsorbe edilemediği veya tutulamadığı için etraftaki yeraltı sularına sızması muhtemeldir. Sonuçta, kontamine olmuş topraklarda yapılan bitkisel üretimler ve meralarında kirlenmesi ile gıda zincirine dahil olmakta, tüm canlı sistemlerini etkilediği gibi insan sağlığını da olumsuz olarak etkilemektedir. Bu nedenle toprağa karışan siyanürün çevresel etkileri azaltmak adına en kısa sürede çevre mevzuatlarına uygun olarak kontamine toprak bertaraf tesislerine gönderilmesi gerekmektedir.” diyerek yanıt verdi.

‘SİYANÜRÜN ÇEVREYE ZARARI MİNİMUMA İNDİRİLEBİLİR’

Ertoğan, sözlerini şöyle noktaladı:

“Siyanür madenciliğini ekosisteme en az zarar verecek hale getirmek için, atık çözeltilerindeki siyanür ve bileşiklerini en zararsız hale getirerek, bozundurmak gereklidir. Bir diğer kritik nokta, atık barajlarının yapım ve kontrolüdür. Atık barajları doğal afetlere dayanıklı, sosyal yaşamdan uzak tenha yerlerde inşa edilmelidir ve taban sızdırmaz özellikteki malzemelerden yapılmalıdır.

Türkiye’de faaliyet gösteren siyanür liçi uygulayan altın işletmelerinde, yığın liçi ve yerinde liç yöntemlerinin yerine tank liçi önerilebilir. Çünkü tank liçi yönteminde siyanürün toprağa karışması önlenebilir ve böylelikle siyanürün çevreye zararı minimuma indirilebilir. Özellikle deprem veya şiddetli yağmurda oluşan aşırı sel çok büyük risk içermektedir.”

Altın şirketi ‘temizledik’ dedi ama… Korkutan ‘siyanür’ uyarısı

Abonelik

VeryansınTV'ye destek ol.
Reklamsız haber okumanın keyfini çıkar.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

1 Yorum

  1. bu işin bu kadar kolay sonlanacağını sanmam.milyar dolarlık projeden caymazlar.

Giriş Yap

VeryansınTV ayrıcalıklarından yararlanmak için hemen giriş yapın veya hesap oluşturun, üstelik tamamen ücretsiz!