Anayasa Profesörü Kemal Gözler: Yasaklama rejimine geçildi… Arkasında kanun yok

Kemal Gözler, genelgelerle gelen yasakları hatırlattı, “İçeriği tartışmaya gerek yok. Türkiye’de bazı konularda fiili bir yasaklama rejimine geçilmiştir. Arkasında kanun yoktur, anayasaya aykırıdır” dedi. Gözler, “Son bir yıldır yaşadıklarımız, sadece Türkiye tarihinde görülmemiş şeyler değil, bizzat AKP iktidarının kendi tarihinde de görülmemiş şeylerdir” ifadelerini kullandı.

Anayasa profesörü Kemal Gözler, Türkiye’de son bir yılda çıkarılan genelgelerle getirilen yasakları değerlendirdi. Gözler, anayasa.gen.tr’de kaleme aldığı yazıda sokağa çıkma yasakları, sağlık personeline istifa yasağı, alkollü içeceklerin satışının yasaklanması ve Emniyet’in görüntü alma yasağı genelgesine ilişkin olarak kendisine sıkça soru geldiğini belirterek, şu tespitlerde bulundu:

‘ANAYASAYA AYKIRI’

“Bu yasak ve tedbirler, hukuka aykırıdır. Çünkü, Anayasamızın 13’üncü maddesine göre, bir temel hak ve hürriyet, ancak kanunla sınırlanabilir. İnsanların sokağa çıkması, sağlık personelinin istifa etmesi, alkollü içeceklerin satılması veya keza kamusal alanlarda görevini ifa eden polislerin fotoğraflarının çekilmesi ancak kanunla yasaklanabilir. Bunlar, yönetmelikle veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle de yasaklanamaz. Kanunla getirilmemiş bir yasağın içeriğini tartışmaya dahi gerek yoktur. Böyle bir yasak, sırf biçiminden dolayı, yani kanun şeklinde yapılmamasından ötürü Anayasaya aykırıdır.

NEREYE DAVA AÇILACAK?

“Bu yasakların uygulanması durumunda kimin kime karşı, nerede, ne davası açacağı, dava konusu olarak hangi işlemin veya eylemin gösterileceği dahi tartışmaya açıktır” diyen Gözler, şu tespitlerde bulundu:

“Diğer yandan yasakların kanunla konulması yerine genelgeyle konulması veya alkol satışı yasağının ilk bir iki gününde olduğu gibi fiilen konulması durumunda, hak arama hürriyeti ve adaletin kolay ve düzenli çalışması bakımından yığınla problem ortaya çıkar. Bütün bu yasaklarda, yasağın olup olmadığı, yasak var ise yasağın kapsamı ve istisnaları konusunda belirsizlik ve tartışma ortaya çıkabilir. Dahası bu yasakların uygulanması durumunda kimin kime karşı, nerede, ne davası açacağı, dava konusu olarak hangi işlemin veya eylemin gösterileceği dahi tartışmaya açıktır. Hakkını arayacak vatandaşlar, bu konularda çok ciddi problemlerle karşılaşacaklardır.”

‘AKP İKTİDARININ KENDİ TARİHİNDE GÖRÜLMEMİŞ ŞEYLER’

“Son bir yıldır yaşadıklarımız, sadece Türkiye tarihinde görülmemiş şeyler değil, bizzat AKP iktidarının kendi tarihinde de görülmemiş şeylerdir.” ifadelerini kullanan Gözler, şunları kaydetti:

Vakıa, AKP döneminde hukukumuzun içine düştüğü durum şiddetle eleştiriliyor; ama AKP dönemi hukukumuz, hiçbir zaman, bu yılki kadar belirsizlik içinde olmamıştı. AKP dönemi hukuk uygulamasında, geçen yıla kadar, hukukun şeklî şartlarına, göstermelik olarak da olsa uyulmuştu ve bu kararlar, içerik olarak Anayasaya aykırı olsalar bile, genel olarak Anayasanın öngördüğü şekillere sadık kalınarak alınmıştı.

Türkiye’nin oldukça eski bir hukuk deneyimi vardır. Sadece Cumhuriyet döneminde değil; Tanzimat sonrası Osmanlı döneminde de devlet işlemleri hep belirli hukukî şekillerde yapılmıştır. Fiilî uygulamalardan uzak durulmaya çalışılmış, içerik olarak çok tartışmalı eylem ve işlemler dahi bir fermana, bir irade-i seniyye, bir heyet-i vükela kararına, bir kanuna, bir nizamnameye dayandırılmıştır(…)

‘ANCAK KANUNLA YASAKLANABİLİR’

Son bir yıldır ise Türkiye’de bazı konularda fiilî bir yasaklama rejimine geçilmiştir. Bazı insan fiilleri genelgelerle yasaklanıyor. Üstelik bu genelgeler de Resmî Gazetede yayınlanmıyor. Yasakların arkasında bir kanun yoktur. Bu yasakların arkasında bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya bir Cumhurbaşkanı kararı da yoktur. Hatta bu yasakların arkasında bir yönetmelik de yoktur.

Ne yapacaksanız, neyi yasaklayacaksanız, hiç olmazsa bunu, Anayasanın öngördüğü hukukî şekilleri kullanarak yapınız. Bir insan fiilini yasaklamanın yolu “genelge” değildir. Anayasamızın 13’üncü maddesine göre, bir insan fiili ancak “kanun” ile yasaklanabilir.”