Aziz Nesin’in mirası Nesin Vakfı

Hayati Asılyazıcı yazdı

İstanbul Valiliği Nesin Vakfı’nın banka hesaplarına, izinsiz bağış topladığı gerekçesiyle el koyuyor. Valiliğin başka yapacak işi yok muydu? Nesin Vakfı ne yapıyor? Taahhüt işlerine girmiyor, inşaat yapmıyor. Nesin Vakfı, Aziz Nesin’in oğlu Prof. Dr. Ali Nesin ve orada yetişmiş bilgili gençler tarafından yönetiliyor. Ali Nesin, bir akademisyen; vakfa ait matematik ve felsefe köyleri var. Vakıfta yöneticilik görevini de o yürütüyor. Vakıf, Aziz Nesin’in sağlığında daha kolay kaynak yaratabilirdi, Nesin’in kitapları çok iyi satıyordu. Oysa şimdi vakfın temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için daha zor şartlarda kaynak yaratması gerekiyor.

Aziz Nesin ile tanışıklığım uzun zaman öncesine dayanır. Vakıf kurma düşüncesini ilk defa Yazarlar Sendikası’ndaki konuşmalarımız sırasında söylemişti. “Vakıf kurmak için imkân arıyorum. Çözebilirsem, vakfı kurup yoksul öğrencileri alarak okutmak istiyorum,” diyordu. Ben de kendisine, “Aziz Usta, bu bir yazar için güç bir iş. Ancak umarım düşündüğün gibi olur ve başarabilirsin,” demiştim.

Konuşmamızın üzerinden bir zaman geçti ki, Aziz Nesin, kurmayı düşündüğü vakıf için planladığı gibi küçük bir yer tutmuş, bir arsa almıştı, orada oturuyordu. İstanbul’da evi yoktu. Haftada bir Yazarlar Sendikası’nın toplantısı olurdu. Aziz Nesin de başkanımızdı. Tepebaşı’ndaki onarımı yapılmış eski, ama çok değişik bir havası olan Londra Oteli’nde kalırdı. Yazarlar Sendikası’nda toplantı olacağı zaman oradan minibüsle gelirdi. O gelişinde yine vakıfla ilgili netleşen yeni gelişmelerden bahsetti. Oldukça sevinçliydi. “Param yok, ama şimdi gelen elimdeki telif ücretleri ile birlikte ve basılmış 115 kitabım var. Kitaplarla ilgili bir arkadaşımın yayınevi ile görüştüm kesinleşince sana söylerim,” dedi.

12 Haziran 1970 tarihinde çok ses getiren DİSK’in yürüyüşü sonrası Akşam Gazetesi’nde benim de aralarında bulunduğum üç kişinin işine son verilmişti. Sinan Yayınları’nı yeni kurduğum zamanlardı. Aziz Nesin, Tekin Yayınevi ile anlaştığını, söyledi. 115 basılmış kitabı vardı, bu sayı bir yazar için rekordu ve kitapları çok iyi satıyordu. “115 kitabımın tamamını artık Tekin Yayınevi basacak, toplu bir ödeme yaptı, haftalık olarak da ödemeye devam edecek. Ben de o paraları oraya yatıracağım, anlaştık,” dedi. Silivri taraflarında bir yerdi. Mutluydu. Kitaplarına güveniyordu. Bir de Aziz Nesin, gittiği yerlerde etkili konuşuyor, gazetelerde ve televizyonlarda konuştuğunda çekinmeden fikirlerini söylüyordu. Bu, halk tarafından beğeniliyordu.

Tekin Yayınevi’nden ilk parasını alır almaz vakfı kurmak istediği arsaya ilk ödemesini yaptı, o yeri kaçırmak istemiyordu.

Aziz Nesin Vakıfla ilgili planlarını bir bir anlatıyordu. Yine Tekin Yayınevi’nden çıktığı günlerden birinde birkaç metre yürüdükten sonra kendisiyle karşılaştığımda, “Hayati, hemen her şey hazırlandı, tamam. Ön çalışmalar yapıldı, hukuki durumu yürüten arkadaşımız her şeyi hazırladı. Bu duyulunca bazıları, ‘Aziz Nesin vergi kaçırıyor, vergi kaçırmak için vakıf kurdu,’ diyecekler”ini söyledi. Hâlbuki Vakıf vergi kaçırır mı? Vakıf bir nedenle kurulur, hizmetini devam ettirir. “Ben, yoksul ailelerin çocuklarını ilkokuldan alıp okutacağım. Onun için kuruyorum. Eğitim vakfı bu,” dedi. Planladıklarını anlatırken zamanla bunların da gerçekleştiğine tanık oldum. Temel atıldıktan sonra genişleyecek, vakfa yeni binalar tahsis edilecek, arabalar alınacaktı. Çocukları okula götürüp getirecek, onların barınma ve beslenme ihtiyaçları en iyi şekilde karşılanacaktı.

Aziz Nesin, vakıfla ilgili çıkacak dedikodular hakkında da öngörüsünde yanılmadı. İşten erken çıktığım bir günde yürürken Sendikamıza da üye olan iki yazar arkadaşla karşılaştık. Bugün ikisi de rahmetli oldu, ışıklar içinde yatsınlar; Demirtaş Ceyhun ve Oğuz Akkan Beni gördüklerinde “Hayati haberin var mı, Aziz Nesin vakıf kuruyormuş? Acaba vergi kaçırmak için mi kuruyor?” dediğinde, üzülerek, “Olur mu öyle şey? Haberim var, vakfın neredeyse bütün hukuki hazırlıkları tamam, neredeyse kuruldu. Teminatını göstermiş, tüm malvarlığını vakfa bağışlamış. Aziz Nesin’in bir rüyası bu, yoksul ve kimsesiz çocukları alıp, eğitmek istiyor. Eğitim vakfı! Böyle bir vakıfta vergi kaçırmak mı olur?” dedim. Bazı yazarlar yüzüne karşı, “Aziz Ağabey, Aziz Ağabey,” der durur, peşinden koşar, ama arkasından türlü dedikodular yapmaktan da geri durmazlardı.

Aziz Nesin çalışkan, üretken, disiplinli bir kişiliğe sahipti. Vakfı da kısa sürede çok yol kat etti. Gittiği yerlerde muhtarlarla, halkla sıkı çalışmalar yaptı, en yoksul çocukları buldu, onları devlet okullarına kaydettirip, barınma, yemek ve diğer giderlerini karşıladı. İlk mezunlarını verirken, yetişen gençlerin bazıları yine vakıfta çalışmaya devam etti. Her şey kuralına uygun, yasal sınırlar içinde ve tek bir olumsuzluğa meydan vermeden yapılıyordu. Şimdi kurulan vakıflar öyle mi? Her birinde ne uygunsuz davranışlar, yasadışı işler oluyor. Zaten Nesin Vakfı’nın en küçük açığını yakalasalar hükümetler onu yaşatır mıydı? Aziz Nesin, Marko Paşa’dan beri hükümetlerin odağında bir isim. Hapse atıldı, sürgün edildi. Nesin, hep güç koşullar altında yazarlık yaptı. Türkiye’deki güçlüklere ve engellemelere rağmen sesini de dünyaya duyurmayı başardı. İtalya’da Bordighera’da mizah yazarlarının yarışması olurdu ve bir yazar üç defadan fazla katılamazdı. Aziz Nesin bu yarışmaya üç defa katıldı ve üçünde de birincilik aldı. Tabii bu birincilikler kitaplarına dünyaca da ün kazandırdı ve “bestseller” dediğimiz çok satanlar arasında yer almasını sağladı.

Yine Milliyet Gazetesi’nin düzenlediği Karagöz Yarışması’na katıldı. Üç ayrı konuyu işlediği üç cilt kitabıyla katıldığı yarışmada birinci oldu. Genel Sanat Yönetmenliği’ni yaptığım İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda ödül alan kitaplarını repertuvara aldım ve Rauf Altıntak iki oyununu sahneye koydu. Oyunlar büyük ilgi gördü. 12 Eylül darbesinden dolayı bir kitabı oynanamadı.

Aziz Nesin daha önce de Şehir Tiyatroları’na oyunlar veriyordu. Bu oyunları Devlet Tiyatroları’nda da oynandı. Aziz Nesin’in kitapları tiyatrolarda oynanırken de izleyiciden büyük ilgi görüyordu. Bu ilginin karşılığı hep Nesin Vakfı’na katkı olarak dönüyordu.

Yazarlar Sendikası’nda yönetici olduğum zamanlar kendisine “Aziz Nesin 50’inci Sanat Yılı” kutlamasını önerdiğimde de bu etkinliği baştan sona benim yapmamı, takip etmemi istemişti. “Ustalara Saygı” adını verdiğim bu etkinlik için, “İsmini böyle düşündüm, başkan olarak onaylamanızı bekliyorum,” dediğimde gülmüştü.

O etkinlikten de kısaca bahsetmek istiyorum: Oldukça hareketli, canlı bir etkinlikti. Londra Oteli’ndeydik. Gelen geçen herkes Aziz Nesin’i tanıyor. Onlarla sohbet ediyor. Zaten Aziz Nesin gittiği her yerde dikkatleri üzerine çekerdi, sempatik tavırlarının yanında oldukça zeki konuşmalar yapardı. Tabii o günlerde çokça tehdit de alıyordu. Kendisine bu sorulduğunda:

“Tehditler alıyor musunuz?”

“Alıyorum.”

“Korkmuyor musunuz?”

“İnsan olarak korkuyorum ama Aziz Nesin olarak, duyarlı bir yurttaş olarak söylemem gereken, vicdanımın gereği neyse onları konuşmak zorundayım. Elbette korku, insani ve psikolojik bir durumdur.”

Ustalara Saygı Etkinliği için ayrıntıları konuşmamız gerekiyordu. Kendisi, “Burada konuşamayacağız Hayati,” dedi ve atladık dolmuşa, Nişantaşı’ndaki evime gittik. Gelişmeleri kendisine anlatmaya başladım. Aziz Nesin için 50’inci Sanat Yılı Etkinliği yapmak istediğimizi söylediğim o gün Net Holding Yönetim Kurulu Başkanı Besim Tibuk’tan bahsettim. İstanbul’da bir etkinlik olacağı gibi Ankara’da da yapabileceğimizi, Theodorakis’i davet etmek istediğimizi kendisine anlattığımı ve Besim Tibuk’un buna çok sıcak baktığını söyledim.

Yapacağımız etkinliği Besim Tibuk’a ilk bahsettiğimde, “Biz Aziz Nesin’in kitaplarını okuyarak büyüdük, böyle bir etkinlikte yardımcı olmayı çok isterim, ona yapmayacağız da kime yapacağız,” diyerek çok memnun olmuştu. Etkinlik için Theodorakis’i davet ettiğimizde o da, Aziz Nesin için severek geleceğini, söylemişti.

Theodorakis aynı zamanda Yunanistan’ın Kültür Bakanı’ydı, Besim Tibuk hiçbir masraftan kaçınmadı ve şoförüyle beraber bize bir limuzin tahsis etti. Theodorakis bu kez sadece Aziz Nesin için Türkiye’ye gelmişti.

Aziz Nesin’in 50’inci Sanat Yılı etkinliğini Abdi İpekçi Spor Salonu’nda yaptık ve yedi bin kişi gelmişti. Çok görkemli, güzel bir etkinlikti. Aziz Nesin, Ankara’da da aynısı yapılacaksa ve iki etkinliğin gelirleri sende toplanıp, senin elinle bankaya yatırılırsa, diyerek kabul etti. Ankara’ya geçmeden şunu da belirtmem lazım, İstanbul’da dönemin belediye başkanı Nurettin Sözen bize yer vermemiş, başka sıkıntılar da çıkarmıştı. Aziz Nesin Nurettin Sözen’i 50’inci Sanat Yılı Etkinliğine davet etmek istemedi. Ancak Ankara’da sıkıntılarımız olmadı ve Theodorakis, ben ve Aziz Nesin birlikte Ankara’ya geçtik. Theodorakis’in konaklaması ve diğer ihtiyaçları için yine Net Holding’in oteli tahsis edilmişti. Ancak Sözen’in aksine dönemin Ankara Belediye Başkanı Murat Karayalçın etkinlikte bizlere çok yardımcı olmuştu ve Spor ve Sergi Sarayını tutmuştu.

Aynı coşkuyla Ankara’da da Nesin’in 50’inci Sanat Yılını kutlamıştık ve yine 6-7 Bin kişi gelmişti. İki etkinlikten gelen paralar bankaya yatırılmıştı.

Aziz Nesin’le o günlerdeki konuşmalarımızda vasiyetini de ilk bana açmıştı. “Hayati, bunu daha kimseye söylemedim. Öldüğüm zaman cenaze töreni yapılmasını istemiyorum ve Nesin Vakfı’nın bahçesine gömülmek istiyorum. Tam yerini kimse bilmeyecek, sadece gömenler bilecek. Üzerimde çocuklar gezsin, oynasın, çiçekler yetişsin,” demişti. İçim burkularak dinledim ama bunun uygun olmayacağını ifade ettim. Dilerim uzun yıllar daha yaşarsın ama böyle bir durumda koskoca Aziz Nesin törensiz mi defnedilecek, diye sordum. Kesin kararını vermişti, “İlk defa sana söylüyorum. Ali’ye de (Nesin) bu işi teslim ettim mi, yaşamım sona erdiğinde böyle olmasını istiyorum. Organlarımı da bağışladım. Yaşarken verdiğim mücadeleler sırasında benim aleyhimde konuşan, arkamdan işler çevirenlerin gelip törenimde beni övmelerini istemiyorum, bu konuşmalara katlanamam,” diye söylemişti.

Madımak olayından sonraki günlerdi. Madımak’ta aldığı darbeden sonra gözlerini kaybetmişti. İmza etkinlikleri için bir mühür yaptırmıştı ve okurlarına bu mühürle imza veriyordu.

İzmir’de belediye tarafından bir etkinliğe davet edilmişti. İmza günü yapıldı ve akşam kaldığı otelde vefat etti. Gözleri dışında bütün organlarını bağışlamıştı, ancak gece öldüğü için organlar uygun ortamlarda saklanıp, götürülemedi. O günkü belediye başkanı ne kadar ilgilense de organlar işlevini yitirmişti.

Aziz Nesin, Nesin Vakfı’nı kurmaya karar verdikten sonra yaşamının son anına kadar bu vakıf için çalıştı. Tüm gelirlerini, malvarlığını vakfa bağışladı. Ali Nesin yurt dışında eğitim gördü ve iyi bir matematik profesörü oldu. O da kendi mesleğinde çok başarılı! Vakfın işlerini üstlendi; felsefe ve matematik köyleri kurdu. Şirince’deki bu köylerde de matematik ve felsefe okutmaya devam ediyor.

Tamamen ülkesine faydalı olmak adına ve büyük emeklerle kurulmuş böyle bir eğitim vakfının banka hesaplarına denetimsiz, sorgusuz sualsiz el koyuluyor. Türkiye’de mantar gibi vakıf bitiyor, her gün yeni vakıflar kuruluyor. Hiçbirine doğru düzgün denetim yapılmıyor. Üstelik bazı vakıflarla ilgili türlü haberler, iddialar gündeme geliyor ve hepsinin üstü örtülüyor. Hâl böyleyken yaptıkları her şey ortada olan, tek amacı ülkenin yoksul ve kimsesiz çocuklarını eğitmek, bilim öğretmek, matematik, felsefe öğretmek olan Aziz Nesin’in mirası Nesin Vakfı’nın geçmiş bir tarihte sosyal medya üzerinden verilen bir ilan bahane edilerek hesaplarına el konulması kabul edilemez. Böyle bir uygulama valiliğe yakışan bir uygulama değildir.

Aziz Nesin’le dostluğum uzun yıllar öncesine dayandığı için, Nesin Vakfı’nı kurarken verdiği mücadeleye de yerinde tanık oldum. O vakfın temelleri, Aziz Nesin’in büyük emekleri, alın teriyle atıldı ve bugünlere geldi.

Sevgili Aziz Nesin’i büyük bir özlemle anıyorum, ışıklar içinde yatsın.