Kitle imha silahlarının yayılmasına karşı yapılan düzenleme 26 Aralık’ta kabul edildi. Bazı itirazlarının ardından teklif revize edilse de, muhalefet “derneklere kayyum” iddiasını sürdürüyor. Hükümete yakın bazı isimler ise düzenlemenin STK’ların “İslami çalışma” yapmasını engelleyeceği görüşünde. İçişleri Bakanı Soylu’nun verdiği güvence ise tartışma konusu. İşte yasalaşan teklif ve kamuoyundaki tartışmalar…
Derneklere ilişkin düzenleme ile tartışma yaratan kitle imha silahlarının yayılması ile terörizmin finansmanının önlenmesi konusunda çeşitli düzenlemeler içeren yasa teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda 26 Aralık Cumartesi kabul edildi.
TEKLİFTE HANGİ MADDELER VAR?
Meclis Başkanlığı’na sunulduktan sonraki 3 gün içinde TBMM Adalet Komisyonu’nda görüşülerek kabul edilen ve hemen ardından TBMM Genel Kurulu’na gelen teklifte özetle şu hükümler var:
MAKUL SEBEP VARLIĞI HALİNDE…
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarında belirtilen organizasyonların veya bunlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilen ya da bunların adına veya hesabına hareket eden kişi veya kuruluşların yasaklı işlem ve faaliyetlerde bulunduklarına ilişkin makul sebeplerin varlığı halinde, Türkiye’deki mal varlıkları dondurulacak.
BMGK kararlarında belirtilen madde, malzeme ve ekipmanın ithali, ihracı, transiti ve teknolojinin transferi veya nükleer faaliyetlere ya da nükleer silah atma sistemlerinin geliştirilmesine katkı sağlanması veya destek verilmesi yasak olacak.
Yasanın uygulamasıyla ilgili Denetim ve İşbirliği Komisyonu oluşturulacak.
İSTİSMARA İDARİ PARA CEZASI
İnternet ortamında izinsiz yardım toplanmasının engellenmesi ile toplumda var olan “yardımlaşma duygusunun istismar edilmesinin önlenmesi” amacıyla valilik veya İçişleri Bakanlığı’nın talebi üzerine hakim kararıyla söz konusu faaliyetlere ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi kararı verilebilecek. Yardım toplayanlara ise idari para cezası uygulanacak.
‘KAYYUM’ TARTIŞMALARI: GÖREVDEN UZAKLAŞTIRILABİLECEKLER
Dernekler Yasası’nda yapılan değişikliğe göre, terör suçları, uyuşturucu suçları, malvarlığı değerlerini aklama suçlarından mahkûm olanlar, derneklerin genel kurul dışındaki organlarında görev alamayacak, hakkında kovuşturma başlatılan kişiler ve görev yaptığı kurullar İçişleri Bakanı tarafından görevlerinden uzaklaştırılabilecek, dernekler faaliyetleri geçici olarak sonlandırılabilecek.
‘SORUŞTURMA’, ‘KOVUŞTURMA’ OLDU
Söz konusu yetki, teklifin ilk haline göre “soruşturma başlatılması” durumunda tanınıyordu. Sivil toplum kuruluşlarının ve muhalefetin tepkisinin ardından teklifin görüşmeleri sırasında söz konusu madde “soruşturma” yerine “kovuşturma” olarak düzenlendi. Ayrıca, dernekler, 3 yılı geçmeyecek şekilde her yıl kamu personeli tarafından denetlenecek. Denetimlerde her türlü bilgi ve belgeyi vermek zorunlu olacak.
TEPKİLERİN ARDINDAN SINIRLAMA GETİRİLDİ
Düzenlemede, avukatlara, müvekkillerine ilişkin edindikleri bilgileri “şüpheli işlemleri bildirim” kapsamında bildirme zorunluluğu da getirilmişti. Düzenleme, özellikle bazı barolar tarafından “muhbirlik” olarak nitelendirilerek tepki çekmişti.
Görüşmeler sırasında bu maddede son dakika değişiklik yapıldı. Buna göre, “alternatif uyuşmazlık çözüm yolları kapsamında ifa edilen mesleki çalışmalar nedeniyle edinilen bilgiler” hariç tutulurken, yükümlülük, finansal işlemlerle sınırlandırıldı.
MUHALEFETİN İTİRAZLARI
Muhalefet, 43 maddelik yasa teklifinin ilk 6 maddesinin kitle imha silahlarına ilişkin düzenlemeler içerdiğini belirtirken, aslında “torba yasa” mantığıyla hazırlanan teklifin yedi ayrı yasada değişiklik öngördüğüne dikkat çekiyordu.
Bazı düzenlemeler yapılsa da teklife muhalefet şerhi koyan CHP, derneklerin “örgütlenme özgürlüğünün öznesi olmaktan çıkarılıp, demokratik hukuk devletinde tanımı bulunmayan bir kuruluşa dönüştürüleceği” iddiasında bulunuyor.
‘STK’LAR MÜDAHALEYE AÇIK HALE GELECEK
Yardım Toplama Yasası’nda yapılan değişiklikle internetten yardım toplamaya ilişkin düzenlemelerin de eleştirildiği muhalefet şerhinde, “Muhalif birçok sivil toplum örgütü, topladığı yardımlarda terörizmin finansmanı bahanesi ile müdahaleye açık olabilecektir” görüşüne yer veriliyor.
Ayrıca dernek faaliyetlerinin “keyfi” olarak sınırlandırıldığı ifade edilen metinde şu cümleler yer alıyordu:
“Üçüncü fıkrayla; bu madde kapsamında görevden uzaklaştırılanların yerine yapılacak kayyum atamalarında izlenecek usul açıklanıyor. Bu düzenlemenin yasalaşması, dernekleri, örgütlenme özgürlüğü öznesi olmaktan çıkaracak ve demokratik hukuk devletinde tanımı bulunmayan bir kuruluşa dönüştürecektir.”
HÜKÜMETİN SAVUNMASI
Hükümet ise muhalefetin itirazlarına karşı yalnızca terör suçları ve uyuşturucu suçlarından mahkum olanlara karşı adım atılacağını belirtiyor.
SOYLU’DAN ‘SİYASİ ÇALIŞMA’ GÜVENCESİ
Kanunun yasalaşması, yalnızca muhalefette değil, hükümete yakın bazı isimlerin de itirazlarına neden oldu.
Konuyla ilgili Yeni Şafak yazarı Yusuf Kaplan Twitter hesabı üzerinden “Uyarı/Yorum ” diyerek yasayı eleştirerek, “STK’lar terör bahanesiyle kapatılacak. Kolayca kayyum atanabilecek! Teröre karşı bir adım gibi bu. Ama sonuçları ortam değiştiğinde felaket olabilir! Her İslâmî çalışma irtica/terör yaftasıyla engellenebilir! Çok tehlikeli bu! Bu yasa girişimi derhal durdurulmalı!” ifadelerini kullanmıştı.
Paylaşımın ardından İçişleri Bakanı Süleyman Soylu Yusuf Kaplan’ı aradı.
Kaplan Soylu’nun “STK’ların İslâmî çalışmalarının engellemesinin söz konusu olmayacağını söylediğini” aktardı.
