Ege’de tansiyon yeniden yükseliyor. ABD’nin üslerine yerleştiği Yunanistan, Türkiye’ye yönelik hukuksuz girişimlerine gaz veriyor. Yunanistan Ege’de, uluslararası anlaşmalar ve Lozan gereği “gayri askeri statü”de olması gereken 23 adadan 22’si silahlandırdı.
Ankara’dan ise bu adımlara “adaların egemenliği tartışmaya açarız” çıkışı geldi.
Türkiye’nin “egemenlik” konusunu tartışmaya açmaya hazırlandığı adalar arasında, Yunanistan’ın en büyük 5 adası arasında bulunan Midilli, Rodos ve Sakız da bulunuyor. Prof. Dr. Yücel Acer, “Silahlandırma kurallarının ihlali Türkiye’ye, Lozan’ın adalar üzerinde egemenliği düzenleyen maddelerini sona erdirme hakkı verebilir” diyor.
ÇAVUŞOĞLU’NDAN LOZAN VURGUSU
Milliyet’ten Ankara, Yunanistan’ın silahlandırdığı adalar konusunda, geçen yıldan itibaren daha aktif bir politika izlemeye başladı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Şubat 2022’de TRT’ye yaptığı açıklamada, “BM’ye iki mektup gönderdik. Bu silahsızlandırılmış adaların statüsünü Yunanistan ihlal ettiği için gönderdik. Bu adalar Lozan ve Paris anlaşması ile Yunanistan’a silahsızlandırma şartıyla verilmiştir. Yunanistan buralarda anlaşmaları ihlal ediyor. Yunanistan bundan vazgeçmezse, bu adaların egemenliği tartışılır… Gerekirse son uyarılarımızı yapacağız ve bu tartışma başlar” demişti.
HANGİ ANLAŞMALAR?
Dışişleri Bakanlığı’nın, Doğu Ege adalarının gayrıaskeri statüsüne ilişkin belgelere dayalı değerlendirmesine göre, Yunanistan’a silahsızlandırılma şartıyla bırakılan adalar ve ilgili uluslararası antlaşmalar şöyle:
1914 Altı Devlet Kararı: Limni, Semadirek, Midilli, Sakız, Sisam, Nikaria adaları ile bu tarihte Yunanistan’ın işgali altında olan diğer adalar silahsızlandırılmak koşuluyla Yunan hakimiyetine bırakılmıştır,
1923 Lozan Barış Antlaşması: 12. maddesinde 1914’deki karara atıfta bulunularak, bu karar teyit edilmiştir. 13. maddesinde Midilli, Sakız, Sisam ve Nikaria’nın, antlaşmaya ek Boğazlar Sözleşmesi’nde ise Limni ve Semadirek’in ne şekilde silahsızlandırılacakları düzenlenmektedir,
1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi: Lozan Boğazlar Mukavelenamesi’nin ilgili hükümlerinin yerine geçmiştir. Sözleşmede Limni ve Semadirek’in silahlandırılabileceğine dair bir madde bulunmamaktadır,
1947 Paris Barış Antlaşması: Meis ve 12 Adalar silahsızlandırılmak kaydıyla Yunanistan’a bırakılmıştır.
60 YILDIR…
Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, konuya ilişkin şu değerlendirmede bulundu:
“Halen yürürlükte olan ve Yunanistan’ı yasal olarak bağlayan bu antlaşmalar, Doğu Ege adalarının silahlandırılmasını yasaklamakta ve bu maksatla Yunanistan’a yasal yükümlülükler, sorumluluk da getirmektedir. Bununla birlikte Yunanistan, Türkiye’nin itirazlarına rağmen uluslararası hukuk çerçevesinde ahdi taahhütlerini ve antlaşmalardan doğan yükümlülüklerini ihlal ederek 1960’lardan beri adaları silahlandırıp, Doğu Ege adalarının silahsızlandırılmış statüsüne aykırı hareket etmektedir. Yunanistan, bu hukuka aykırı eylemlerini önce inkar etmiş, 1974’ten sonraysa temelsiz argümanlarla adaları silahlandırdığını kabul etmiştir. Ayrıca Yunanistan, 1993’te Uluslararası Adalet Divanı’nın zorunlu yargı yetkisini kabul ederken, ulusal güvenlik çıkarlarıyla ilgili askeri önlemlerden kaynaklı hususlara ilişkin Divan’ın zorunlu yargı yetkisine çekince koymuştur. Yunanistan bu şekilde adaların silahlandırılmasına ilişkin bir tartışmanın Uluslararası Adalet Divanı’na gitmesini engellemeyi hedeflemiştir. Bu durum, Yunanistan’ın anlaşma yükümlülüklerini ihlal ettiğinin Yunanistan tarafından zımnen kabul edilmesidir. Ülkemiz, bu ihlalleri en başından itibaren ikili olarak Yunanistan nezdinde, BM ve NATO gibi uluslararası platformlarda da protesto ederek hukuki tutumunu kayda geçirmektedir.”
YUNANİSTAN’IN EN BÜYÜK 5 ADASI
Girit (8 bin 336 km2)
Eğriboz (3 bin 665 km2)
Midilli (1.630 km2)
Rodos (1.398 km2)
Sakız (Chios) (842 km2).
MEİS UYARISI… CİDDİ TEHDİT
Türkiye, Yunanistan’ın tutumunu 2021’un Temmuz ve Eylül aylarında, iki mektupla BM Genel Kurulu ve Güvenlik Konseyi’nin dikkatine taşıdı. Mektupların içeriğindeki hususlar şöyle özetlendi: “Mektuplarda, aralarında Meis’in de bulunduğu adaların Türkiye anakarasına yakınlığına vurgu yapılmış olup, adaların silahlandırılmasının, Türkiye ve bölgenin güvenliğine ciddi tehdit oluşturduğu belirtilmiştir. Yunanistan’ın bahse konu ihlallerinin sürmesi halinde, bu adalardan kaynaklanan egemenlik haklarını, deniz yetki alanlarının belirlenmesi konusu dahil, ülkemize karşı kullanamayacağı belirtilmiştir.”
‘MONTRÖ İLE KURULAN STATÜKO KORUNMALI’
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da Efes 2022 tatbikatında yaptığı konuşmada “Yunanistan’ın Gayri Askerî Statüdeki Adalara yönelik askerî faaliyetleri, Lozan ve Paris Barış Antlaşmalarının gayri askerî statüye ilişkin hükümlerinin “esastan ihlali” anlamına gelmektedir.” demişti.
Akar, Rusya-Ukrayna savaşı ve Karadeniz’deki durumla ilgili Montrö‘ye işaret etmişti. Akar, “Karadeniz’de güvenliğin sağlanması için Montrö Sözleşmesi ile kurulan statükonun korunması gerektiğine inanıyoruz.” ifadelerini kullanmıştı.
İşte siyaset böyle olmamalı… siz işiniz düştüğünde bunları kullanır işin düşmediğinde bir köşeye atarsanız aynı kudretli bir ordunun hiç tatbikat yapmadan bekleyip bir savaş anında çuvalladığı duruma düşersiniz… tarih bunu bize çok acı tecrübelerle (?) göstermiştir…bir devletin en önemli vurucu gücü ve kudreti siyasi alanda kazandığı anlaşma başarılarını yeri gelmeden de sürekli gündemde sıkı bir şekilde tutması vede yürütmesir…