Psikoz nedir?

Psikoz nedir? Psikoz çeşitleri, alt tipleri nelerdir? Psikoz belirtileri ve tedavisi…
Ceren Özügüç yazdı…

Hepimiz bazen kafamızın içinde bizimle konuşan sesler duyarız. Bu sesler bizimle konuşur ve aslında hayatımızı devam ettirirken bize rehberlik eder; bize nasıl biri olduğumuzu, belirli durumlarda ne yapmamız gerektiğini veya bir yere gitmememiz gerektiğini söyler. Elbette bu sesler her zaman kibar, yol gösterici ve koruyucu olmayabilir ancak yine de biliriz ki bu sesler kafamızın içindedir ve “bize aittir”. Psikozu bir nevi kişinin benlik sınırlarının zayıflaması olarak değerlendirebiliriz; kişi kendi zihninin sınırlarının nerede bitip dışarının nerede başladığını algılamakta zorlanmaya başlar.

Bu da kişinin gerçekliği değerlendirme yetisini bozar. Gerçekliği değerlendirme yetisi kişinin zihninde ürettiği düşünceler, hayaller, sesler, görüntüler, duygular vs ile objektif gerçeklik arasındaki farkı ayırt edebilmesidir. Kısaca; psikoz kişinin gerçekle bağının zayıflaması veya tamamen kopmasıdır.

Bu kopuş kendini iki şekilde gösterir: halüsinasyon ve delüzyon. Halüsinasyon kişinin duyu organları ile algılayabileceği bir uyaran olmadan sanki uyarılmış gibi bir deneyim yaşamasıdır. Yani, kişinin karşısında aslında gerçekten bir elma olmadan bir elma görmesi veya herhangi bir ısı kaynağına temas etmeden vücudunun bir yerinde yanma hissetmesidir. Bu bağlamda kişi beş duyu organıyla ilintili olarak halüsinasyon deneyimleyebilir ve bu halüsinasyonların sebebi farklılık gösterir.

Örneğin beyin tümörü gibi organik rahatsızlıklar söz konusu olduğunda görsel halüsinasyonlar söz konusu olabilirken, şizofrenide sıklıkla işitsel halüsinasyonlar görülür.

Delüzyon ise kişinin yaşadığı hayat ve toplum normlarına ters düşen, aksi kanıtlanmış veya kanıtlanabilir olmasına rağmen vazgeçmediği tuhaf ve sıradışı düşünce örüntüleridir. Örneğin biri “Peşimde özel ajanlar var ve beni takip ediyorlar.” dediğinde, eğer bu kişi bir gizli istihbarat ajanıysa ve kritik bir görev üzerindeyse söylediği doğru olabilir çünkü içerisinde bulunduğu hayat bu iddiasına aykırı olmayabilir diyebiliriz.

Ancak bir öğretmen, aşçı veya otobüs şoförü için özel ajanlar tarafından takip edilmek pek olası olmayabilir. Kısaca, kişinin fikirlerinin delüzyonel olup olmadığını değerlendirmek için kişinin içerisinde bulunduğu bağlamın dikkatle incelenmesi ve uyumluluk olup olmadığının anlaşılması gerekir.

PSİKOZ ÇEŞİTLERİ VE ALT TİPLERİ

Psikoz birçok sağlık durumuna bağlı olarak görülebilir. Yani psikoz yalnızca şizofrenide görülür gibi bir algı gerçeği yansıtmamaktadır. Psikozun belirleyici olduğu rahatsızlıklar kümesine Psikotik Bozukluklar adı verilir. Bunlar şizofreni, şizoefektif bozukluk, şizofreniform nozukluk, Kısa Reaktif Psikoz vs olarak sıralanabilir. Bunun yanı sıra madde kullanımı, Deliryum, Bipolar Bozukluk’ta görülen mani, Psikotik Depresyon, kişilik bozuklukları, beyin tümörleri veya diğer tıbbi durumlara bağlı gelişen psikoz gibi birçok sebep kişinin psikoz yaşamasına sebep olabilir.

ŞİZOFRENİ NEDİR VE BELİRTİLERİ NELERDİR?

Şizofreni, halk arasında psikoz denince akla ilk gelen ve en çok kafa karışıklığına sebep olan hastalıktır. Hastalığın tanımına gelecek olursak düşünce akışı ve içeriğinde bozulmalara, ruh halinde radikal değişikliklere sebebiyet veren, kişinin toplumsal hayata uyum sağlamasını engelleyen ve üretkenliğini önemli ölçüde kısıtlayan bir beyin hastalığıdır. Şizofreni belirtileri pozitif ve negatif belirtiler olarak ikiye ayrılır.

Negatif belirtiler; aile ve arkadaşlardan uzaklaşma, duygulanımda küntleşme, ifadesizlik, konuşmada problemler ve konuşma içeriğinin bozulması, çevreye karşı ilgisizlik, hayattan keyif alamama vb olarak sıralanabilir. Şizofreni ile ilgili kafa karışıklığı yaratan nokta hastalığın psikoz ile ilişkisidir. Psikoz, şizofreni hastalığının pozitif belirtiler adı verilen semptom grubuna girer. Burdan anlaşılmalıdır ki kişi psikoz geçirdiği için şizofreni hastalığına yakalanır diyemeyiz, ilişki tam tersidir. Kişi şizofreni hastalığı nedeniyle psikoz geçirir.

PSİKOZ BELİRTİLERİ

Psikoz belirtilerini özellikle hastalığın ilk dönemlerinde anlamak güç olabilir. Çünkü kişi içine kapanarak konuşmayı reddedebilir ve bu durumda kişinin içerisinde bulunduğu durumu anlamak aile ve sosyal çevre için güçleşebilir. Kişide işe ve okul başarısında düşme, çevreye karşı ilgisizlik, konsantrasyon güçlüğü, depresif mod, çevresindekilere karşı aşırı güvensizlik, sürekli paranoya hali ve kaygı, dağınık ve absürt içerikli konuşmalar, uyku düzeni ve iştahta değişimler, halüsinasyonlar görülebilir.  

PSİKOZ TEDAVİSİ

Psikoz tedavisi ancak psikiyatri uzmanları tarafından sağlanabilir. Kişinin psikotik atak geçirdiği farkedildiği anda yapılacak en doğru davranış bir psikiyatri uzmanına ulaşmak olacaktır. Bunun için bilhassa ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinin acillerine başvurulabilir veya muayene için en kısa sürede randevu alınabilir. Psikiyatri uzmanları kişinin değerlendirmesini yaptıktan sonra antipsikotik grubu denen ilaçlar yardımıyla psikotik atağın şiddetinin azaltılmasını veya sönümlendirilmesini sağlar. Ancak tedavide önemli olan nokta psikozun ortaya çıkmasına neden olan sebebi bulup tedavi etmektir çünkü psikoz akut olarak tedavi edilse bile altta yatan sebep ortadan kalkmadığı sürece yineleme ihtimali mümkündür. Özellikle şizofrenide kişinin yaşadığı her psikotik atak bir öncekinden daha derin ve yoğun olabilir ve kişinin psikozdan çıkması her seferinde daha zor olabilir. Bu nedenle psikoz uzun süreli ve kapsamlı bir tedavi gerektirir. Hastanın ve hasta yakınlarının psikiyatri uzmanının çizdiği tedavi planına sadık kalması, verilen ilaçlarını düzenli ve aksatmadan kullanılması, uzmanın verdiği tavsiyelere harfiyen uyulması psikoz ve psikoza sebep olan sorunun ortadan kaldırılmasında hayati önem taşır.

Psikoz nedir?

Abonelik

VeryansınTV'ye destek ol.
Reklamsız haber okumanın keyfini çıkar.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Giriş Yap

VeryansınTV ayrıcalıklarından yararlanmak için hemen giriş yapın veya hesap oluşturun, üstelik tamamen ücretsiz!