Barış Adıbelli yazdı…
Dünya tarafından asrın felaketi olarak adlandırılan Türkiye’deki deprem felaketinin üzerinden tam iki hafta geçti. Türkiye, deprem felaketinin yaralarını sarmaya odaklanmışken dünyada da önemli gelişmeler yaşanmakta. Bu hafta Ukrayna Savaşı’nın birinci yılı tamamlanıyor. ABD Başkanı Biden, bugün Polonya’da olacaktı. Fakat bu sabah Biden sürpriz bir şekilde rotasını Ukrayna’ya çevirerek Kiev’i ziyaret etti ve Zelenskiy ile bir araya geldi. Savaşın birinci yılının tamamlanmak üzere olduğu şu günlerde Biden’ın Kiev’i ziyaret etmesi Putin’e karşı bir meydan okuma olarak yorumlandı.
Amerikan hava sahasını ihlal eden Çin balonun düşürülmesi, ABD Dışişleri Bakanı’nın Pekin ziyaretinin ertelenmesi, hafta sonu gerçekleştirilen Münih Güvenlik Konferansı derken yine tüm yollar Ukrayna savaşına çıktı.
Son birkaç haftadan beri ABD’nin ana gündemi Çin’in casus balonu ve ondan sonra ortaya çıkan ve düşürülen tanımlanamayan hava araçları. Bu konu hem Amerikan iç politikasını meşgul etti hem de bir ulusal güvenlik meselesi haline geldi. Öyle ki iki tarafın da heyecanla beklediği ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın Pekin ziyareti bile iptal edildi. Casus Balon meselesi bir anda Çin’in Rusya’ya silah sağladığı bir duruma dönüştü. Hafta sonu Almanya’da gerçekleştirilen Münih Güvenlik Konferansında ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Çin’in dış politika yüksek temsilcisi Wang Yi ile yaptığı görüşmede Çin’i Rusya’ya ölümcül silahların sağlamaması konusunda sert bir şekilde uyardı.
G20 Bali zirvesinde gerçekleştirilen Xi-Biden görüşmesinde bir mutabakat çıkmıştı. Öyle ki Çin-ABD ilişkilerindeki buzların erimeye başladığı bile söylenmişti. Ancak gelinen noktada Putin’in Xi Jinping’i Moskova’ya davet etmesi Xi’nin de bu davete icabet edeceğini açıklaması ABD’de bir krize ve hayal kırıklığına neden oldu. Zira ABD’nin beklentisi Çin’in Ukrayna savaşında Rusya’ya daha fazla destek vermeyeceği yönündeydi. Çin’in dış politika yüksek temsilcisi Wang Yi, Münih Güvenlik Konferansına katıldıktan sonra Moskova’yı ziyaret etmek için yola çıktı. Muhtemelen Xi Jinping’in ziyareti ve ABD’nin son çıkışı ile ilgili istişarelerde bulunacak.
Tüm bu tartışmalara rağmen Almanya’da yaptığı açıklamada Wang Yi önümüzdeki günlerde Çin’in Ukrayna Savaşı’nın taraflarına bir barış planı sunacağını duyurdu. Muhtemelen Xi Jinping’in Rusya ziyaretinden sonra bu barış planı açıklanacak. ABD’nin son günlerdeki açıklamalarına bakılacak olunursa Beyaz Saray şimdiden Çin’in barış planına karşı çoktan kapıyı kapatmış durumda.
Mart ayında Ukrayna’nın Rusya’ya karşı büyük bir taarruz başlatacağı kulislerde konuşuluyor. Geçtiğimiz hafta NATO Savunma Bakanları toplantısında Ukrayna’ya ihtiyaç duyduğu mühimmatın sağlanması konusunda görüş birliği sağlandı. Başta tank meselesi olmak üzere Ukrayna’ya önemli miktarda silah verildi. Şimdilerde tartışma konusu savaş uçaklarının verilmesi.
Geçtiğimiz günlerde Blinken, ABD’nin Ukrayna’yı Kırım’ı geri alması için aktif olarak teşvik etmediğini, ancak kararın yalnızca Kiev’e ait olduğunu söyledi. Açıkçası ABD, Ukrayna’nın Kırım’ı geri almasını istemiyor. Bunun nedeni Putin’in Kırım’ı kırmızı çizgi olarak görüyor olması, dolayısıyla Kırım’a yönelik bir hareket Putin’i misilleme için kışkırtabilir düşüncesi. Özetle ABD diyor ki Kırım’a yönelik bir hareket ABD’yi de Ukrayna’nın yanında savaş sokar. ABD, bunu istemiyor. Ancak Kongre, Beyaz Saray ile aynı görüşte değil. Blinken’ın açıklamasından sonra Kongre’de Cumhuriyetçiler ve Demokratlar “Ukrayna Kırım’dır” diyerek tepkilerini ortaya koydular. Blinken, Biden yönetiminin ana odak noktasının Ukrayna’nın savaşın olduğu yerde, özellikle doğuda ilerlemesine yardımcı olmaktır” diyerek ABD’nin sınırını çizdi. Ancak yine de son karar Ukrayna’ya aittir diyerek Blinken Kırım üzerinde olası bir zaferi de sahipleneceklerinin mesajını verdi. Kısacası ABD kendisi için Kırım’ın kapsını kapatırken müttefikler için o kapıyı açık tuttu.
Bu arada, Rusya da boş durmuyor. Baharda taarruza hazırlanan Rusya taarruz için hazırlıklarını artırmaya devam ediyor. Özellikle İran ve Kuzey Kore ile savunma alanındaki ilişkileri daha da derinleştiriyor. Geçtiğimiz günlerde İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin Çin’i ziyaret etmesi de son dönemde İran’da yaşanan protesto gösterileri ve iç karışıklıklar ve Rusya’ya silah sağladığı yönündeki iddialar nedeniyle gerginleşen Batı ile olan ilişkilerine karşı en azından bir nefes alma fırsatı oldu.
ABD, giderek bir bataklığa dönüşen Ukrayna savaşına bir noktada dur demek istiyor. Blinken’ın Kırım çıkışı bu açıdan önemli. Putin’in en başından beri savunduğu Kırım’ın barış görüşmelerinin dışında tutulması tezi bugün ABD tarafından da savunulur hale geldi. Şu anda gelinen noktada ABD yeniden Çin üzerine odaklanmış durumda. Rusya, NATO’nun acil meselesi olarak güncelleniyor. ABD’nin acil meselesi ise Çin. ABD, Ukrayna savaşı konusunda sorumluluğu NATO, AB ve İngiltere’ye devrediyor.
2024 seçimleri Biden’ın bazı kararlar alması konusunda zorluyor gibi görünüyor. Biden 2024’e aday ancak son yapılan anketlerde demokratların bile arasında kendisine destek %30, dolayısıyla eğer Biden 2024’te seçime güçlü girmek istiyorsa bu önümüzdeki iki yıllık süreci çok iyi geçirmesi gerekiyor. Bir başka deyişle bir kahramanlık hikayesine ihtiyacı var ki Çin balonunu düşürerek bunu kısmen yapmaya çalıştılar. Bu kahramanlık hikayesini ya Rusya’ya karşı Ukrayna’da yazacak ya da Asya Pasifik’te Çin’e karşı Tayvan’da yazacak.
