Utanma duygusu

Türkiye 6 Şubat 2023 gününe, tarihte adı Kahramanmaraş depremi diye hatırlanacak olan 7,7 büyüklüğünde bir felaket haberiyle uyandı. Aynı gün içinde 7,6 şiddetinde ikinci bir depremle tam 10 ili etkisi altına alan ve büyük bir coğrafyada hissedilen afetin 11. gününde, resmi verilere göre hayatını kaybedenlerin sayısı 36187, enkazdan yaralı çıkarılanların sayısı da 108.068’e ulaşmış durumda.

Konuyla ilgili uzmanlığı olan insanların ekranlarda yaptığı yorumlardan gözlemlediğim kadarıyla bu rakamlar ‘’devede kulak!’’ Cumhurbaşkanı’nın ‘Büyük Felaket’ diye nitelendirdiği afet, ilk günden bu yana yaşananlarıyla büyük bir rezalete dönüştü. Süreci yönetemeyen bir iktidarın, kurumları nasıl boşalttığına, ehliyet ve liyakati nasıl yok ettiğine, acı, öfke ve çaresizlik içinde şahit olduk. Aklımızla alay edildiği, sabrın zorlandığı, çaresizliğin yürekleri kor ateş gibi yaktığı ‘’bu kadar da olmaz’’ dediğimiz neler yaşanmadı ki… 

11 günlük acı ve keder dolu bir süreçte korkma, kızma, sevinme, üzülme, ağlama, gülme diye ifade edebileceğimiz otomatik olarak kendiliğinden harekete geçen bütün duyguları gördük ve yaşadık. Göremediğimiz tek duygu düşünsel bir bilinçle harekete geçen suçluluk hissetme ve utanma duygusuydu. Bilinçle ortaya çıkan utanma duygusu, vicdan, ahlak ve erdem gibi yüksek değerlerle desteklendiğinde gerçek ve doğal anlamını bulur. Bireyin içsel ve gerçeği yansıtan bir ruh halinin ifadesi olan utanma hissi topluma geçebildiğinde bir ve beraber olma, birlikte hareket etme, aynı yöne bakabilme ve birlikte yürüyebilme inanç ve isteğini güçlü bir şekilde ortaya çıkarır. Acı, keder ve ızdırap yaşattığınız, yaşama haklarını ellerinden aldığınız insanlarla barışabilmenin, bir olabilmenin, tek bir yumruk gibi hareket edebilmenin en içten ve kolay yoludur, suçluluk hissetmek ve utanmak… 

Depremin hemen ardından olaya müdahale etmesi beklenen Türk Silahlı Kuvvetleri’ni 36 saat sonra sahaya süren siyasi irade; şahsına, enkaz altında kalan vatandaşın erken müdahalede bulunulamadığı için öldüğü, enkazda ölmeyenin de hipotermiden öldüğü söylendiğinde, verdiği ya da vermediği karardan dolayı derin bir suçluluk hissi yaşayıp utanmış mıdır?

İlgili bakanlık, deprem tatbikatı yapmakla depreme hazırlanma arasındaki farkı yaşayarak tecrübe ettiğinde, meselenin ciddiyetinin farkına varmış mıdır? Eğer vardı ise; ilgili, ilintili bakanlık ya da kişi, Afetlerle Müdahale Genel Müdürlüğüne bir ilahiyatçıyı atadığı için suçluluk duyup utanmış mıdır?

21 yıldır ülkeyi yöneten iktidar, toplanan deprem vergilerinin depremle mücadeleye harcamamasından dolayı suçluluk duymuş mudur? Bunun olmadığını gören ve bizzat enkaz altında kalarak deprem gerçeğini yaşayan halktan utanmış mıdır?

Halk, Devlet kuruluşu olan Kızılay’a AFAD’a güvenmeyip, yardımlarını AHBAP’a yaparken, Dünya Bankası yardım ve iyileştirme çabaları için ayırdıkları 1. 780 milyar dolar kaynağın Türk Devletine değil, proje hazırlayan belediyelere verileceğini açıklarken, iktidarınız eliyle yarattığınız, ülkede ve Dünyada güvenilmez hükumet algısına yol açan kötü yönetim imajına sahip olmaktan utanç duyuyor musunuz?

Türk Milleti Haluk Levent ve Oğuzhan Uğur’a büyük güven duyup, teveccüh gösterirken ‘’bu sahtekarların artık Türk televizyonlarında yer almaması lazım’’ diyerek, halkın iyilik, güzellik ve insanlık duygularıyla karşı karşıya gelmekten çekinmeyen ‘’siyasi mefta,’’ içine düştüğü gafleti, ekrana ve topluma yansıyan hezeyanını göstermek mecburiyetinde kaldığı için suçluluk duygusuna  kapılıp utanmış mıdır?

Halk, çaresizliğin, yalnızlığın öfkesiyle derdini mülki idare amiri olan şehrin Valisine anlatmaya çalışırken, vatandaşa sırıtan mülki amir, kendi görüntüsünü televizyonda izlediğinde, takındığı tavırdan mahcubiyet duyup utanmış mıdır?

Deprem bölgesinde ziyaretlerde ve incelemelerde bulunan AKP Genel Başkan Vekili, felaketin en sıcak, kaotik ve acılarla dolu bir anında etrafını saranlarla birlikte neşeyle gülebildiği bir anda, deklanşöre takılan ve tarihe not düşen bu fotoğrafını gördüğünde kafasını önüne eğip utanmış mıdır?

En önemli Kozmik oda aktörlerinden ve Türk ordusunun kaybettiği itibarının en büyük sorumlularından biri olan Bülent Arınç; Millet, canıyla uğraşırken, toplumsal bir tepkiye yol açan, seçimlerin ertelenmesi adına yapmış olduğu siyasi açıklamadan dolayı zannımca suçluluk hissetmese de, insanlık namına utanmış mıdır?

Daha depremin başlangıcında, sosyal medyada deprem konusunda oluşan şikayetleri dile getirenlere, mealen, ‘’Bilgileri, belgeleri topluyoruz sizinle daha sonra hesaplaşacağız’’ diyen, devletin resmi kaynaklarında bile, inşa edilen binaların %51’nin bu hükumet döneminde yapıldığı ifade edilirken, ekrana çıkıp, ‘’Depremde yıkılan binaların %98’i 1999 öncesi yapılmıştır’’ diyen, ama bu binaları kendi çıkardığı imar affıyla vatandaşın mezarı haline getiren, sonrada ‘’bana kızsanız da bu deprem kader ve mukadderattır. Biz kader planına inanmış insanlarız’’ diyen. Gittiği deprem bölgesinde cebinden çıkardığı fırçasıyla saçını tarama ihtiyacı hissettiği medyaya düşen görüntüsüyle toplum nezdinde oluşan algının olumsuz sonuçlarını görüp, ilk günden bugüne kadar afet yönetiminde kurumların koordinasyon ve saha operasyonunda en büyük yetki ve sorumluluk makamı olan Cumhurbaşkanlığı makamında oturan Sayın Recep Tayyip Erdoğan!

Bugün, ehliyet ve liyakatin olmadığı sebeple, devletin içine düştüğü durumdan dolayı kişisel bir suçluluk duyup Türk Milletinin yaşadığı ve iliklerine kadar hissettiği büyük acı ve yine içine düşürüldüğü yoksulluk, sefalet, çaresizlik ve sahipsizlikten kişisel bir sorumluluk hissedip utanmış mıdır? Yoksa, tek başına her türlü yetkiye sahip olup, yaptıklarından sorumlu tutulamayan ucube bir Cumhurbaşkanlığı yönetim sisteminin ülkeyi getirdiği durumdan memnun mesut ve bahtiyar mıdır? Yazıyı büyük Türk düşünür, Kutatgu Bilig Siyasetnamesini yazan Yusuf Has Hacib’in bir sözüyle bitirelim:

Doğrunun eğrildiği gün kıyamet koparmış!