Milli mücadelenin önemli dönüm noktalarından biri olan Erzurum Kongresi’nin 100. yılı dönümü
Milli Mücadele’nin en önemli adımlarından biri olan Erzurum Kongresi manda ve himayenin reddinin ilan edildiği yer olarak tarihe geçti. Erzurum Kongresi, yerel bir kongre olarak toplanmasına rağmen alınan kararların bütün ülkeyi ilgilendirmesi bakımından önemlidir.
Milli Mücadele döneminde Türk Devleti’nin sınırlarını belirleyen Misak-ı Milli 28 Ocak 1920 tarihinde son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde kabul edilmesi Erzurum ve Sivas Kongrelerinde ortaya konulan ilkelere dayanmıştı.
Amasya Genelgesi’nde ulusal bir kongre toplanması kararı alındıktan sonra Milli Mücadele’nin lideri Mustafa Kemal, Sivas’ta bir kongre yapmayı planlarken, Kazım Karabekir önce Doğu Anadolu’da bölgesel bir kongre toplamanın faydalı olacağı görüşündeydi. Doğu Anadolu’da faaliyet gösteren Ermeni komitacıların faaliyetlerine son verilmesi gerekiyordu.
İstanbul Hükümetinin Mustafa Kemal Paşayı görevinden aldığını ve hakkında tutuklama kararının çıkarıldığı tebligatı eline geçmeden kendisi zaten askerlik görevinden istifa etti ve sivil olarak Erzurum’a arkadaşlarıyla beraber kongreyi düzenlemek için yola çıktı.
Kongre, bölgesel çalışan Vilayet-i Şarkiyye Osmaniyye Milliye Cemiyeti ile Trabzon Müdafa-i Hukuku Milliye Cemiyetinin ortak çalışmalarıyla 23 Temmuz 1919’da toplandı ve 14 gün sürdü. Başkanlığını Mustafa Kemal Paşanın yaptığı kongreye 5 vilayetten 56 delege katıldı.( 2 Van, 3 Bitlis, 10 Sivas, 17 Trabzon, 24 Erzurum.)
Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar şöyle:
1. Vatan bir bütündür bölünemez
2. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı, millet hep birlikte direniş ve savunmaya geçecektir.
3. Doğu illerinin ve bütün vatanın bağımsızlığı, Osmanlı Hükümet tarafından sağlanamazsa, geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet milli bir kongre tarafından seçilecek, kongre toplanmışsa seçimi Temsil Heyeti yapacaktır
4. Milli kuvvetleri (Kuva-yi Milliyeyi) etkili, milli iradeyi hakim kılmak esastır
5. Hrıstiyan unsurlara (azınlıklara) siyasi hakimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozucu haklar ve ayrıcalıklar verilemez. Ancak bu vatandaşların can, mal ve ırzları her türlü saldırıdan korunacaktır.
6. Manda ve himaye kabul olunamaz
7. Milli Meclis derhal toplanmalı, hükümetin çalışmaları meclis denetimi altına girmelidir.
Kaynak: Yeniçağ gazetesi
