İstihdam Kalkanı Paketi’nin ekimde Meclis’e geleceği bildirildi. Kıdem tazminatını fiili olarak ortadan kaldıracak olan ve “kısmi zamanlı çalışmayı” yaygınlaştırmayı hedefleyen paketi hükümet basını “8 milyon gence iş kapısı açılacak” diye pazarlamaya başladı.
Sendikaların “genel greve gideriz” uyarılarının ardından hükümet, kıdem tazminatını biçme planını ileri bir tarihe ertelemişti. Ancak kıdem tazminatını fiili olarak ortadan kaldıracak olan İstihdam Kalkanı Paketi hazırlığına da hız verdiği öğrenildi.
Hükümete yakın Sabah gazetesi, “Pakette 25 yaş altı istihdama öngörülen özel desteklerin kapsamı genişletilirken, 8 milyona yakın üniversiteli gence de part-time iş kapısı açacak. Genç çalıştıran işverene sigorta priminde indirim yapılacak. Bir ay içinde 10 günden az çalışanların iş kazası ve meslek hastalığı sigortasını devlet karşılayacak” diyerek paketin reklamına başladı.
Gazete, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın “Paket ekimde Meclis’ten geçerse daha pozitif adımlar atılacak. Bugün Amerika’da işsizlik 45 milyona çıktı. Türkiye’nin etkilenmemesi mümkün değil. Her türlü küresel senaryoya hazırlıklı olmak gerekir. Bu kadar hazırlıklı olduğumuz bir süreç yok. Biz hazırız” sözlerine de yer verdi.
Ancak hükümetin “8 milyon gence iş kapısı açılacak” diye reklamını yaptığı paket, 25 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar için büyük tehlikeler içeriyor.
İşveren kuruluşlarının uzun süredir talep ettiği pakette 25 yaş altı gençleri, 50 yaş üstündeki emekçileri 3 yıl süreyle çalıştırarak süre sonunda kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödenmeden işine son verebilecek.
Belirli süreli iş sözleşmelerinin önünü açan söz konusu paketin, kıdem tazminatını arkadan dolanarak ortadan kaldırmayı hedeflediği vurgulanmıştı.
Çalışma hayatı uzmanı Tarık Tekgözli,pakette işçinin kıdem tazminatı hakkını tırpanlayacak maddelere dikkat çekti.
Belirli süreli iş sözleşmelerinin kullanımının önündeki engellerin kaldırılmasının, kıdem tazminatı hakkını tümüyle ortadan kaldıracağı uyarısında bulunan Tekgözli’nin açıklamalarının satır başları şöyle:
“İstihdam Kalkanı Paketi’ne ilişkin yapılan haberlere göre işverenlere; 25 yaşın altındaki gençlerle, 50 yaş üzerindekiler için 3 yılı geçmemek üzere belirli süreli iş sözleşmesi yapma yetkisi verilecek. Peki bu ne anlama geliyor?
İş Kanunu’na göre iş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli yapılır. İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır. Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesine de “belirli süreli iş sözleşmesi” denir.
Ayrıca belirli süreli iş sözleşmesi esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi durumda iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli sayılır.
Dikkat ederseniz belirli süreli iş sözleşmesi sınırlandırılmış. Yani işverenler keyfi hareket ederek her istediği işçiyi belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştıramıyor. Sürenin belirlenmesi bile tek başına yeterli değil. Objektif koşulların varlığı da gerekiyor.
Daha somut anlatmak gerekirse; yasadaki koşulların yerine getirilmesi kaydıyla bir tekstil fabrikasında ani ortaya çıkan bir sipariş için işveren belirli süreli iş sözleşmesiyle işçi istihdam edebilir… Doğum iznine çıkan kadın işçinin, askere giden erkek işçinin, ameliyat olan işçinin yerine başka bir işçiyi belirli süreli iş sözleşmesiyle çalıştırabilir.
Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan bir işçi, iş güvencesi hükümlerinden yararlanamaz. Sözleşme sona erdiğinde kıdem tazminatı, ihbar tazminatı alamaz. İşe iade isteği ile yargı yoluna başvuramaz.
Yakın zamanda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) belirli süreli iş sözleşmelerinin esaslı bir neden olmaksızın dört kez yapılabilmesini önermişti.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu da (TİSK), objektif koşul aranması unsurunun kaldırılmasını ve 24 ayı geçmemek üzere veya en fazla iki defa üst üste yenilenebilmesine imkan tanınmasını talep etmişti.
Bugüne geldiğimizde benzer taleplerin İstihdam Kalkanı Paketi’nde yer alacağını basından öğreniyoruz. Objektif koşulların rafa kalkacağı ve sadece 25 yaş altı ve 50 yaş üstünün “şart” koşulacağı gözüküyor.
Bu durumda işverenler 25 yaş altı gençleri, 50 yaş üstündeki emekçileri 3 yıl süreyle çalıştırarak süre sonunda kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödenmeden işine son verebilecek.
Kıdem tazminatı fonu tartışmalarıyla oyalanırken asıl tehlike belirli süreli iş sözleşmelerinin yaygınlaştırılmasıdır. Kıdem tazminatı hakkını tümden ortadan kaldıracak bu düzenlemeye karşı çıkılmalı.”
