Atatürk Havalimanı’nın kırılan pistleri unutulmamalı ve unutturulmamalıdır

İrfan Sarp yazdı…

İstanbul Atatürk Havalimanı Kuzey/Güney istikametindeki iki ana pistinin pandemi sahra hastanesi yapılacağı gerekçesiyle 2020 yılı Nisan ayında kırılmış olmasının Türk askeri ve sivil havacılığına yapılmış çok büyük bir hata ve affedilmez bir kötülük olduğunun UNUTULMAMASI ve UNUTTURULMAMASI, havacılığa gönül vermiş her kişinin görevi olmalıdır. Ben bu görev kapsamında daha önce muhtelif tarihlerde kaleme alıp ilgili makamların dikkatine sunduğum yazılarımı hatırlatmak amacıyla bir özetini sizlerle paylaşmak üzere iletiyorum.

Atatürk Havalimanı’nın Türk askeri ve sivil havacılığının doğuş yeri ve beşiği olduğunu bilmeyen veya bilmek istemeyen; ticari veya başka değişik düşüncelerle bu havalimanının pistlerini kıranlar, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) yeri olan iki konuyu ihlal etmişlerdir. Konulardan biri pistlerin kırılmasıyla kamu malına zarar verilmesi, diğeri de siyasi gerginlik veya bir savaş durumunda muharip jet uçaklarının harekâtı için kullanılması planlanan pistlerin kırılmasıyla bu pistlerden yapılacak harekâtın imkânsız hale getirilmesi, dolayısıyla bir savunma tesisinin etkinlikle kullanılmasına mani olunmasıdır. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası, Atatürk Havalimanı’nın iki pistinin kullanılamaz hale getirilmesi nedeniyle kamu malına zarar verme suçlaması ve zarara neden olanlarla ilgili 26 Mayıs 2020 tarihinde  İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunmuştur. Mimarlar Odası’nın bu girişimi son derece önemlidir. Çünkü sahra hastanesi yapmak bahanesiyle Atatürk Havalimanı pistlerini kıranların kamu malına zarar vererek suç işledikleri, bu suç duyurusuyla yargıya taşınmış bulunmaktadır. Suç duyurusuyla ilgili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na verilen dilekçede, bu suçu işleyenlerin savcılık tarafından soruşturulması, saptanması ve ilgililer hakkında kovuşturma açılması için iddianame düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, 7 Mayıs 2020 tarihinde konu bir soru önergesiyle  TBMM gündemine taşınmıştır. Soru önergesinde: ”Bu pistlerin kırılmasının mantıklı bir gerekçesi var mıdır? Pistleri kırarak yapılan hastane inşaatının kullanımda olan pistin (NOT:05/23 pisti demek istiyor) başladığı yere yapılması uçuş güvenliği açısından tehlikeli değil midir?” sorularının yanıtlanması istenmiştir.  Giderek hafızalarda unutulsa bile, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına yapılan suç duyurusu ve TBMM’ne verilen soru önergesidosyalarında işleme konulacağı günü beklemektedir. Yeri ve zamanı geldiğindeAtatürk Hava Limanı pistlerinin kırılmasının ne kadar büyük bir hata olduğu ve bu hatayı görerek ilgili otoriteleri uyaran uzmanların ne kadar haklı oldukları anlaşılacaktır.

Türk askeri ve sivil havacılığının doğum yeri ve beşiği ve 109 yıllık bir tarihi olan Atatürk Havalimanı’nın pistleri, havacılık konusunu derinlemesine bilmeyen kişiler tarafından kırılıp kullanılmaz hale getirilirken;yabancı ülkelerdeki uygulamaların nasıl olduğu merak edilmiş veaşağıda isimleri yazılı havaalanlarının pist durumlarıGoogle Earth haritaları üzerinde incelenmiştir.Söz konusu havaalanları hizmet dışı bırakıldıktan sonra pistlerinin kırılmadan kaç yıl muhafaza edildiği yıl olarak listede belirtilmiştir.

ALMANYA BERLİN TEMPELHOF HAVAALANI

İnşa tarihi:1923

Hizmet Dışı:2008 (12 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

ALMANYA KÖLN COLOGNE BUTZWEİLERHOF HAVAALANI

İnşa tarihi: 1912 

Hizmet dışı: 1950 (71 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

YUNANİSTAN ATİNA ELLİNİKON HAVAALANI

İnşa tarihi  :1938

Hizmet dışı: 2001(19 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

YUNANİSTAN RODOS MARİTZA HAVAALANI

İnşa tarihi:1938 

Hizmet dışı:1977 (44 yıldır pistlerikırılmadan korunmaktadır)

İNGİLTERE KENLEY HAVAALANI

İnşa tarihi: 1917

Hizmet dışı 1978 (43 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

İNGİLTERE MANSTON HAVAALANI

İnşa tarihi: 1916

Servis dışı: 1994 (27 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

RUSYA BYVOKO MOSKOVA HAVAALANI

İnşa tarihi:  1933

Hizmet Dışı:2010 (11 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

POLONYA KATOWİCE MUCHOWİEC HAVAALANI

İnşa tarihi: 1926

Hizmet dışı: 2007 (14 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

FRANSA LYON – BRON HAVAALANI

İnşa tarihi: 1920

Hizmet dışı: 1975 (46 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

İSVEÇ MALMÖ BULLTOFTA HAVAALANI

İnşa tarihi: 1923 

Hizmet dışı: 1972 ( 49 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

İSVEÇ SAVE HAVAALANI

İnşa tarihi: 1940

Hizmet dışı: 2015 (6 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

ABD HONDO HAVAALANI SAN ANTONİO / TEXAS

İnşa tarihi: 1942

Hizmet dışı:1962 ( 59 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

ABD MOORE HAVAALANI  EDİNBURG / TEXAS

İnşa tarihi: 1929

Hizmet dışı: 1995 (26 yıldır pistleri kırılmadan korunmaktadır)

Verdiğim bu havaalanı örneklerinden daha yüzlercesinin olduğu ilgili dokümanlar ve Google’da yapılacak basit bir araştırmayla tespit edilebilir. Ben Google’da böyle bir araştırma yaparken birden 1956 yılında uçuş eğitimi için dört öğrenci pilot olarak gönderildiğimiz Amerika’nın Texas eyaletinde pervaneli uçaklarla temel eğitim gördüğümüz Hondo Havaalanı’nın son durumu aklıma geldi. O yıllarda Amerikan Hava Kuvvetleri sivil uçuş okullarıyla yaptığı kontratla Amerikalı ve yabancı ülke öğrenci pilotların pervaneli uçaklarla yaptıkları başlangıç uçuş eğitimlerini Hava Kuvvetleri eğitim üslerinde değil, sivil uçuş okullarında yaptırıyordu. Bizim uçuş öğretmenlerimiz 2’nci Dünya savaşında savaşmış ve savaştan sonra sivil hayata dönmüş tecrübeli sivil öğretmen pilotlardı. Biz pervanelilerden sonra jet uçaklarında eğitimimizi tamamlayıp yurda döndükten birkaç sene sonra Amerikan Hava Kuvvetleri’nin sivil uçuş okullarıyla yaptığı kontratların sona erdirildiğini ve 1962 yılında Hondo Havaalanı’ndaki uçuş okulunun kapatıldığını duymuş ve üzülmüştük. Atatürk Havalimanı pistleriyle ilgili bu yazıyı hazırlarken birden Hondo Havaalanı’nın durumunu Google Earth’den incelediğimde, aradan geçen 58 yıl içinde havaalanı pistlerinin kırılmadan aynen muhafaza edilmiş olduğunu gördüm ve çok mutlu oldum. Hondo Havaalanıpistlerinin durumu aşağıya çıkarılan Google Earth’in son tarihli 2021 yılı haritasında görülmektedir. Dikkat edilirse havaalanında birbirine çapraz açıyla inşa edilmiş beş adet pist bulunmaktadır. Pistlerin çapraz inşa edilmesinin sebebi, tahmin edebileceğiniz gibi ilk uçuşa başlayan pilotların iniş kalkışlarını karşıdan gelen rüzgâr istikametine göre yapmaları ve böylece yan rüzgârda pistten çıkmamaları içindir. Havaalanının bulunduğu yer, Hondo kasabasının hemen yanındadır ve arazisi çok kıymetlidir. Şimdi düşünüyorum da, o havaalanındaki beş adet pisti fazla görüp birkaç tanesini kırmak ve üzerine hastane, AVM yapmak veya “Texas Bahçesi” haline getirmek hiç kimsenin aklına gelmemiş!

Hondo Havaalanı – San Antonio /Texas 2021 görüntüsü

Pistleri kırılan Atatürk Havalimanı’nın dünyada ilk kurulan 10 havaalanından biri olduğu unutulmamalıdır. Dünyada ilk kurulan havaalanları isimleri ve kuruluş tarihleri şöyledir:

1.ABD Wright Kardeşlerin Maryland Eyaleti’ndeki College Park Havaalanı –1908

2- Romanya Bükreş Baneasa Havaalanı –1909

3.İngiltere Shoreham Havaalanı – 1910

4. Rusya Khodynka Havaalanı –1910

5. Almanya Hamburg Havaalanı –1911

6. İspanya Madrid Cuatro Vientos Havaalanı – 1911

7. Türkiye İstanbul Yeşilköy Tayyare Alanı 1912

8.  Fransa Paris-Le Bourget Havaalanı –1914

9.  İtalya Roma Ciampino Havaalanı – İtalya 1916

10. Hollanda Amsterdam Schiphol Havaalanı –1916

Dünyanın ilk havaalanlarından biri olmasıyla her Türk insanının iftihar etmesi gereken ve yıllar içinde gelişmesiyle 2018 yılında taşıdığı 68.1 milyon yolcu sayısıyla dünya sıralamasında 17’nci sıraya yükselen Atatürk Havalimanı’nın pistleri hangi gerekçeyle kırılmış olabilir? Türkiye’de havaalanlarının inşaatından, bakımından ve her türlü faaliyetinden tek sorumlu ve yükümlü olan DHMİ yetkilileri, Atatürk Havalimanının uçuş trafiğine kapatılmasının gerekçesi olarak yeni İstanbul Havalimanı ile pistlerinin ayni doğrultuda olmasını ve mesafelerinin birbirine yakın olmasını göstermişler ve pandemi hastanesi inşaatının pistlerin üzerine alındığını 6 Nisan 2020 tarihinde basına açıklamışlardır. Diğer taraftan, konuyu tüm kapsamı ve ayrıntılarıyla inceleyen ve hava trafiğinin yönetilmesinin uzmanları olan Hava Trafik Kontrolörleri ve İstanbul hava sahasında binlerce uçuş yapan tecrübeli kaptan pilotlar, DHMİ’nin gerekçesinin doğru olmadığını belgelere dayanarak ispat etmişlerdir. Tecrübeli Hava Trafik Kontrolörleri, tüm dünyada pilotların kullandığı Jeppesen haritalarında yazılı usuller uygulanarak İstanbul Hava Sahası’nda tam emniyetle uçuşlar yapılabileceğini belirtmişlerdir. İstanbul Hava Sahası’nı gösteren Mart 2020 tarihli Jeppesen haritası aşağıya çıkarılmıştır.

Uzmanların görüşleri toplandıktan sonra, İstanbul Hava Sahası’nda üç havalimanının uçuş trafiğinin yönetilmesinde hiç bir problem olmayacağı, 25 Nisan 2020 tarihinde “İstanbul Atatürk Havalimanı Yok Edilmemelidir!” başlıklı bir yazıyla DHMİ Genel Müdürlüğü’ne sunulmuştur. 

Atatürk Havalimanı pistlerinin kırılmasından sonra kaleme alıp yayınladığım bir değerlendirme aşağıya çıkarılmıştır: 

ATATÜRK HAVALİMANI (LTBA) DEĞERLENDİRMESİ

1. Türk askeri ve sivil havacılığının doğum yeri ve beşiğidir. 

2. Türkiye’de ilk iki uçak 15 Mart 1912 tarihinde bu havaalanına inmiştir. 

3. Yolcu uçakları ilk uçuşlarını bu havaalanından yapmıştır.

4. Havalimanına bir jet filosunun intikal ederek askeri amaçlarla kullanılması için beton sığınaklar yapılmıştır. Ancak sivil havayolu uçaklarının park yeri ihtiyaçları için bu beton sığınaklar yıkılmıştır.

5. 35R pisti CAT 2 ve 05 pisti CAT 3 kategorisi iniş sistemine sahiptir. Uçaklar görüşün kısıtlı olduğu çok kötü havalarda bile bu havalimanına emniyetle iniş kalkış yapabilmektedir.

6. Ana pistlere ilave olarak çapraz bir piste sahip olduğundan yan rüzgâr inişlerinde problemle karşılaşılmamaktadır.

7. Şehrin merkezine yakın, kara yolu ve metrosu terminale kadar uzanan çok kolay bir ulaşıma sahiptir 

8. 2018 yılı yolcu trafiği 68,1 milyon olup dünyadaki yüzlerce uluslararası  havalimanı arasında 17’nci sırayı almıştır.

9. DHMİ yönetimi, Atatürk Havalimanı pistlerinin İstanbul Havalimanı pistleriyle ayni doğrultuda olduğu için hava trafiğinin yönetilmesinde zorluk olacağını gerekçe göstererek hastane inşaatının pistler üzerine yapıldığını açıklamıştır. Konunun uzmanları bu gerekçenin kesinlikle doğru olmadığını ispat etmişlerdir.

10. Bu havalimanına sahra hastanesi yapılması gerekçe gösterilerek iki ana pistinin kırılıp sökülmesiyle Türk havacılığına çok büyük ve affedilmez bir kötülük yapılmıştır.

11. Atatürk Havalimanı’nın ana pistlerinin kırılmasıyla iki ayrı yanlışlık yapılmıştır. Birinci yanlışlık, bir savunma tesisinin etkinlikle kullanılamaz hale getirilişi; ikincisi ise kamu malına zarar verilmesidir.

12. Pistlerin kırılması üzerine kamu malına zarar verildiği gerekçesiyle, TMMOB Mimarlar odası tarafından İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulmuştur.

13. İstanbul Havalimanı pistlerinin kırılması konusu bir önerge ile TBMM gündemine taşınmış ve bu pistlerin kırılmasının mantıki bir gerekçesi var mıdır sorusunun cevaplanmasını istemiştir.

14. Atatürk Havalimanı pistlerinin kırılmasının büyük bir hata olduğunun gelecek iktidarlar tarafından anlaşılacağına ve pistlerin tamir ettirilip havalimanının yeniden ticari uçuşlara açılacağına inanılmaktadır.

15. Türkiye’de havacılığın doğum yeri ve beşiği, 109 yıllık bir tarihe sahip olan bu havalimanı sonsuza kadar Atatürk ismini yaşatacak şekilde uçuşlara açık tutulmalıdır.

16. ASKERİ VE SİVİL HAVACILIĞA GÖNÜL VERENLER BİTTİ DEMEDEN ATATÜRK HAVALİMANI BİTMEZ!

İrfan Sarp

(E) Hava Pilot Tümgeneral