Türk Dünyası’nın Simon Bolivar’ı Azerbaycan ikinci Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, vefatının 19. yılında hem Azerbaycan’da hem de Türkiye’de anılıyor.
Azerbaycan’ın bağımsızlığını ve Tük milletinin tek bayrak altında toplanmasını savunan, Azerbaycan’ın ikinci Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, prostat kanseri nedeniyle tedavi gördüğü Türkiye’de 2000 yılında yaşamını yitirmişti.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Azerbaycan’daki bağımsızlık mücadelesinin öncüleri arasında yer alan Elçibey, 7 Haziran 1992’de Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçilmişti.
Rus ordusunun Azerbaycan’dan çıkartılması, milli para basılması, üniversiteye giriş sınavlarında test yönteminin uygulanması, Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçilmesi Elçibey dönemindeki önemli gelişmeler arasında yer aldı.
HAPİS YATTI
Elçibey, 1957-1962 yılları arasında Azerbaycan Devlet Üniversitesi Doğu Dilleri Enstitüsü, Arapça bölümünde okudu. Öğrencilik yıllarında Azerbaycan tarihini ve Azerbaycan devrim tarihini öğreten dernekler kurdu. 1963-1964 yılları arasında Mısır’da tercümanlık yaptı. 1970’lerde ise ülkesinin bağımsızlığı için çalışmaya başladı. Bu yüzden 1975’te ‘milliyetçilik suçu’ndan bir buçuk yıl hapis yattı.
AZERBAYCAN HALK CEPHESİ’Nİ KURDU
Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesinin içinde yer alan Elçibey, 1977’den itibaren, Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi’nde el yazmaları enstitüsünde görev yürüttü. 1989’da Azerbaycan Halk Cephesi’ni kurdu ve başkan seçildi. Elçibey, 1991’de SSCB’nin dağılması ile bağımsızlığını kazanan Azerbaycan’ın 7 Haziran 1992’de ikinci cumhurbaşkanı seçildi.
CUMHURBAŞKANLIĞI YETKİLERİ ELİNDEN ALINDI
Elçibey’in görevden aldığı Suret Hüseynov, Azerbaycan’ın 2. büyük şehri Gence’de Haziran 1993’te ayaklanma başlattı. İsyan nedeniyle köyüne giden cumhurbaşkanı, 2 hafta sonra geri dönmeye çalışmasına rağmen şahsi koruması tarafından uçağı kurşunlandı ve Nahçıvan’dan çıkış yolu kapatıldı. Ardından 4 yıl Keleki’nin abluka altında olması nedeniyle oradan ayrılamamış ve 4 yıl 4 aydan sonra Bakü’ye gelebilmiştir. Bu olaylar sonucu cumhurbaşkanlığı yetkileri Haydar Aliyev’e devredildi. Ağustos 1993’te referandum ile Elçibey’in görevi resmen geri alındı ve Ekim ayındaki seçimlerde Haydar Aliyev %99 oyla cumhurbaşkanı seçildi.
AZERBAYCAN İLE TÜRKİYE’NİN BİRLEŞMESİNİ İSTİYORDU
Azerbaycan ile Türkiye’nin birleşmesini savunan ve kendi deyimiyle “Atatürk’ün esgeri” olaran Elçibey, işgal altındaki Türk topraklarını birleştirme ülküsüne hayatını adamış bir liderdi. Elçibey ölmeden önceki son röportajında da, “Türkiye ile Azerbaycan birleşmelidir” dedi. Bu anlamda Türk dünyasının adeta Simon Bbolivar’ıydı.
Türklük üzerine yaptığı çalışmalar ile Türk dünyası üzerinde oldukça saygı gören Elçibey, ülkemize de sık sık ziyarette bulundu. Elçibey, 22 Ağustos 2000’de tedavi gördüğü Ankara Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Hastanesi’nde hayatını kaybetti.
