Bal alırken her şeyden önce doğallık gelir. Doğal balın nasıl olması gerektiğini ayrı bir başlık altında işleyeceğiz. Balı güvendiğiniz bir arıcıdan almanızda fayda var. Balın analiz raporlarını ayrıca isteyin ve yurtiçinde doğal bir bölgede üretilmiş ballardan almaya dikkat edin. Petek bal da alabilirsiniz fakat süzme bal tercih etmeniz önerilir. Neden süzme bal tercih etmeniz gerektiğini de ayrı bir başlık altında işleyeceğiz.
Doğal bal nasıl olur?
Doğal bal denilince insanların aklına şeker katkısız bal gelmektedir. Şeker katkısız olması büyük bir faktördür. Fakat sadece şekerle iş bitmez. Bal şeker katkısız olsa da içinde kimyasal kalıntılar barındırabilir. Arıcılıkta uygulanan yöntemler ve çevre şartları kimyasal kalıntıya neden olabilir.
Arıcılıkta hastalık ve zararlılarla mücadelede çoğu arıcı kimyasal ilaçlar kullanmaktadır. Özellikle arıcılıkta varroa denen ve arının üzerine yapışan bir parazit için kovanlara kimyasal ilaç sıkılmaktadır.
Bu kimyasallar kimyada “zehir” olarak geçen kimyasallardır. Dozları arıyı öldürmeyecek fakat üzerindeki parazit canlıları öldürecek şekilde ayarlanır. Arıları öldürmese de arılar da bu zehirlerden etkilenirler. Ayrıca bal, propolis, polen, arı sütü gibi ürünlerde kimyasal kalıntı bırakma riskleri çok yüksektir. Bu yüzden organik arıcılıkta kimyasal ilaçlar yasaktır.
Arı ürünlerini, arıcılıkta hastalık ve zararlılarla mücadelede doğal ve biyolojik mücadele yöntemleri uygulayan arıcılardan almanız sağlığınız için önemlidir.
Dünya’da kabul görmüş ve organik arıcılık yapanlar tarafından uygulanan birçok doğal ve biyolojik mücadele yöntemleri mevcut. Bu yöntemlerin etkisi bilimsel çalışmalarla da kanıtlanmıştır.
Günümüzde doğal bal elde etmek Dünya’nın en zor işlerinden! Neden mi?
Arıcı şeker vermedi ve hastalık/zararlılarla mücadelede de kimyasal ilaç kullanmadı diyelim.
Normal şartlarda bu balın doğal olması için bir engel olmaması gerekir.
Fakat öyle değil.
Yakınlarda kimyasal ilaçlama yapılan bir tarım alanı varsa bu kimyasallar arılarla birlikte kovanlara taşınmakta ve arı ürünlerine bulaşmaktadır.
Fransa’da Penn State Üniversitesi’nin yaptığı bir çalışmada yakınında kimyasal ilaç kullanılan tarım alanı olan arı kovanlarından polen örnekleri alındı. Alınan örneklerde 40 farklı çeşit kimyasal ilaç kalıntısı saptandı. Söz konusu araştırmayı videodan izleyebilirsiniz:
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Doğal bal üretmek hiç öyle göründüğü gibi kolay bir iş değil. Doğal bal tamamen doğal bir bölgede üretilmiş olmalı. Çevrede kimyasal ilaçlama yapılan tarım alanları, arıları etkileyecek fabrika, atık tesisi vb her türlü etkenden uzak bir bölgede üretilmiş olması gerekiyor. Tabi arıcılıkta uygulanan yöntemlerin de ayrı bir önemi var.
Petek bal mı süzme bal mı?
Doğal balın süzme olanı daha faydalıdır. Neden mi?
Arılar peteği bal mumundan yaparlar. Balmumu insan bünyesi tarafından zor sindirilen bir maddedir.
Peteğin hiçbir besleyiciliği yoktur. Arılar peteği içine bal, polen depolamak için ve yumurta atmak için kulanırlar. Arılar peteği kendileri de yemezler. Karakovan harici petek ballarda petek ortasına ince bir balmumu takılır. Peteğin geri kalan bölümünü arılar yapar. Ortaya takılan bu ince balmumu fabrika üretimidir. Fabrikalar arıcılardan eskimiş bal mumlarını toplar ve eritir, dezenfekte eder, yeniden kalıplara basar. Üretilen tüm peteklerde kalıntı olmayacağının garantisi yoktur. Her üreticinin aynı hassasiyetlerle üretim yapmadığı bir gerçektir. Kimyasal maddelerin en çok petek üzerinde kalıntı bıraktığını da ayrıca belirtmek gerekir.
Ayrıca petek balın doğaya ve ekonomiye büyük zararları vardır.
Nasıl mı?
Türkiye’de 2020 yılı sayılarına göre 8.179.085 arılı kovan vardır. Katsız tek katlı bir kovanda 10 adet çıta ve 10 adet balmumu vardır. Bal sezonunda arıcılar 5 kata kadar kat katabilmektedirler.
5 katlı bir arı kovanında 90-100 arası çıta ve balmumu bulunmaktadır.
2 katlı bir kovan üzerinden kabaca Türkiye’deki yıllık çıta ve balmumu üretimini hesaplayacak olursak:
2 katlı bir kovanda 20 çıta ve 20 balmumu vardır. Kovan sayısı olan 8.179.085 sayısını 20 ile çarptığımızda 163.581.700 gibi devasa bir sayı ortaya çıkıyor. Bu kadar çıtayı ve balmumunu üretmek binlerce ağaç ve çok fazla enerji gerektirmektedir. Bir de kovanları 3 katlı, 4 katlı olarak hesaplarsak bu sayı kendini katlayacaktır. Tek seferlik bir kullanım için çok fazla kaynak tüketiliyor.
Süzme balda ise süzülen petekler ertesi yıl arılara yeniden verilmektedir ve arılar bu petekleri tekrar doldurmaktadır. Süzme bal alırken de sağlıklı olması için plastik kaplarda değil cam kavanozlarda almaya özen göstermek gerekir.
Süzme balın süzülmesi ve pazarlanması petek bala göre daha zahmetli olmasına rağmen doğaya ve insanlara duyduğumuz sorumluluk gereği İkipınar Arıcılık olarak tüketicilerimizi süzme bala teşvik ediyoruz. Israrla petek bal isteyen tüketicilerimiz için ise az miktarda karakovan bal üretimi yapıyoruz.
Doğal bal donar mı?
Çiçek ballarının donması/kristalize olması oldukça doğal bir olaydır. Balın donması ve donma süresi kalitesi üzerinde asla bir etki yaratmaz. Çok kaliteli fakat kısa sürede donan ballar mevcuttur. Donma süresi tamamen çiçeklerin türüne, balın içindeki farklı maddelerin yoğunluğuna bağlıdır. Bazı çiçek balları geç donabilir fakat mutlaka donar. Donan bir çiçek balından değil donmayan bir çiçek balından korkmakta fayda vardır. Doğal balın donduğunu bilen ve özellikle donmuş bal alan tüketiciler vardır.
Donmuş bal yenir mi?
Donmuş balın yenmesinde hiçbir sakınca yoktur. Bal donunca besin değerini kaybetmez.
Donmuş bal nasıl çözülür?
Balı eğer çözmek istiyorsanız kesinlikle bunu yüksek sıcaklıklarda yapmayın. 45 dereceyi geçmeyen bir sıcak su içine balı kavanozla birlikte koyarak ve bir yandan da kavanoz içindeki balı karıştırarak donmuş balı çözebilirsiniz. Bal 50 derece üzeri sıcaklıklarda besin değerlerini kaybetmeye başlar. Yine de 5 derecelik bir hata payı bırakmak ve 45 derecenin üzerine çıkmamak daha risksiz olacaktır.
Gerçek bal köpürür mü?
Taze balın üzerinde bal köpüğü oluşabilir. Fakat bal köpüğü oluşması balın gerçekliği veya sahteliği hakkında bilgi vermez.
Sahte bal nasıl anlaşılır?
Balın sahteliği konusunda bazı ipuçları yakalayabilirsiniz fakat sahteliğini anlayamazsınız. Labaratuvar analizinden geçmesi gerekmektedir. Peki bir balın sahte olabileceğine yönelik ipuçları nelerdir?
Balın fiyatı önemlidir. Gerçek bal çok ucuza satılmaz. Burada gerçek bal ve doğal balı ayırmak gerekiyor. Gerçek ballar içinde doğal olmayan kalıntılı ballar da olabilir. Arı balı çiçekten yapmıştır, bal gerçektir fakat kimyasal kalıntılar içerirse bu bal doğal değildir.
Sahte bal şekerle ya da farklı maddelerle yaptırılan bir maddedir.
Kimse değerinin altında ürün satmaz. Bu yüzden değerinin altında çok ucuza satılan bir üründen şüphelenmek gerekir.
Çiçek balı aldınız ve uzun süre tüketmediniz diyelim. Hiçbir donma olmaz ve ilk aldığınız günkü gibi durursa bundan da şüphelenmeniz gerekir.
Bunlar dışında anlatılan yöntemler palavradır. Boğazı yakıp yakmaması, dökerken kesilip kesilmemesi, rengi, tadı, kıvamı… Bunlardan bir balın sahte olup olmadığını anlama ya da ipucu elde etme şansınız yoktur.
Sahte bal sadece labaratuvar ortamında belli olur. Bu yüzden bal aldığınız arıcıdan analiz raporunu da istemekte fayda vardır.
Bal zehirler mi? Hangi bal insanı zehirler?
Arıların ormangülü çiçeğinden yaptıkları “deli bal” fazla tüketildiğinde zehirlenmelere yol açmaktadır. Deli bal 1983 yılında tıbbi olarak tanımlanan bir baldır. Az miktardaki tüketimlerde bile zehirlenmelere yol açabilmektedir.
Balın saklanması
Bal oda sıcaklığında ve doğrudan güneş almayan bir yerde, ağzı kapalı bir şekilde saklanmalıdır.
Ekşi bal olur mu? Ekşiyen bal yenir mi?
Ekşi bal olur. Daha doğrusu bal ekşiyebilir. Nasıl mı?
Arılar balın fermente olmasını engellemek için peteklerin ağzını kapatmadan balın fazla nemini uçururlar.
Fazla nemi arılar tarafından uçurulmuş bal ekşimez.
Eğer arıcı balı erken hasat ederse bal ekşiyebilir.
Balın kovandan alınabilmesi için peteğin büyük oranda sırlanması gerekmektedir.
En iyi bal da olsa yanlış uygulamalar ekşimesine neden olabilir.
Balın ekşimesinin bir diğer nedeni de uygun şartlarda saklanmamasıdır.
Bal hasattan sonra arıcının veya tüketicinin hatasından dolayı su almış olabilir.
Bu durumda da balda ekşime olacaktır.
Ekşi balın tüketilmesi tavsiye edilmez.
Acı ve ekşi bal kavramlarını da birbirinden ayırt etmek gerekir. Bazı ballar acımsı olabilir.
Burada ekşi kelimesi sözlük anlamıyla kullanılmıştır.
Balın faydaları
Balın birçok faydası olmasına rağmen her insan için sağlık durumuna göre değişkenlik gösterir.
Tıbbi bir konu olduğu için bu konuyu doktorlara bırakmakta fayda var.
Eğer bir rahatsızlığınız varsa doktorunuza danışmanızda, ona göre beslenme programı yapmanızda fayda var.
Bal birçok faydası olan harika bir doğal gıda olsa da tedavi edici bir ürün olarak görmemek gerekir.
Doğal bal içeriğinde yaklaşık 200 çeşit bileşen bulunmaktadır.
Balın içeriğinde vitaminler, mineraller, flavonoidler, organik asitler, amino asitler, enzimler, fenolik asitler içermektedir. İçerdiği bileşenler ile bağışıklık sistemini destekleyici özelliği bulunmaktadır.
Selçuk Akkaya
İkipınar Arıcılık
Güzel açıklamalsr için teşekkür eder hayırlı işler dilerim.