Pekin’de düzenlenen 3. Kuşak ve Yol Forumu’nun açılış konuşmasını yapan Şi, Çin’in tarihi İpek Yolu güzergahında Doğu-Batı ticaretini yeniden canlandırma amacıyla başlattığı girişimi yenileyerek yüksek kalitede işbirliği haline getirmek amacıyla atılması planlanan adımlara dair bilgi verdi.
İlk olarak, kara ve deniz ayaklarıyla başlayan girişimi çok boyutlu bir bağlantılılık ağına dönüştürmeyi planladıklarını ifade eden Şi, bu kapsamda kara güzergahlarından “Çin-Avrupa Demiryolu Ekspresi” olarak adlandırılan hattı geliştirmeyi sürdüreceklerini, ayrıca Hazar-geçişli uluslararası ulaştırma koridorları oluşturmak ve Avrasya kıtasında kara ve demir yollarıyla bağlantılı yeni bir lojistik koridoru inşa etmek için ortak çabalara katkı sağlayacaklarını bildirdi.
Şi, “Deniz İpek Yolu” olarak adlandırılan deniz güzergahını yeni limanlar ve gemicilik ile ticaret hizmetlerini entegre ederek büyüteceklerini, Yeni Uluslararası Kara-Deniz Ticaret Koridoru ve Hava İpek Yolu’nun oluşturulması çabalarına hız vereceklerini kaydetti.
DIŞA AÇILMA VE REFORM
Şi, Çin’in, açık bir dünya ekonomisini desteklediğini, bu amaçla İpek Yolu e-ticaret işbirliği pilot bölgelerinin oluşturulacağına, daha fazla ülke ile serbest ticaret ve yatırım koruma anlaşmaları imzalayacağına işaret etti.
İmalat sanayinde yabancı yatırımların önündeki tüm engelleri kaldıracaklarını, sınır aşırı hizmet ticareti ve yatırımlarında dışa açılımı sürdüreceklerini, dijital ürünler ve hizmetlere piyasa erişimini genişleteceklerini söyleyen Şi, devlet şirketleri, fikri mülkiyet ve kamu ihalelerinde reformu derinleştireceklerini vurguladı.
Kuşak ve Yol Forumu kapsamındaki CEO Zirvesi’nde bu yıl toplam 97,2 milyar dolarlık anlaşma yapıldığını belirten Şi, 2024 ile 2028 arasındaki 5 yılda, Çin’in mal ticaretinin 32 trilyon dolara, hizmet ticaretinin de 5 trilyon dolara ulaşmasının beklendiğini kaydetti.
KÜÇÜK AMA AKILLI İŞBİRLİĞİ PROGRAMLARI
Çin’in Kuşak ve Yol kapsamında, insanların yaşam ve geçim şartlarını geliştirmeye yönelik, “küçük ama akıllı” pratik işbirliği programları yürüteceğini ifade eden Şi, Çin Kalkınma Bankası ve Çin İhracat-İthalat Bankasının, bu tip projelerin finansmanı için 350 milyar yuan (yaklaşık 47,8 milyar dolar) kredi penceresi açacağını, İpek Yolu Fonu’na da bu doğrultuda 80 milyar yuan (yaklaşık 10,9 milyar dolar) ilave kaynak aktarılacağını belirtti.
Şi, Çin’in geçim şartlarını iyileştirmeye yönelik küçük ölçekli 1000 destek programı yürüteceğini kaydederek, ayrıca “Luban Atölyeleri” adı verilen uluslararası eğitim merkezleri ve diğer inisiyatiflerle mesleki eğitim alanında işbirliğini artıracağına işaret etti.
YEŞİL KALKINMA
Çin’in çevreyle uyumlu yeşil kalkınmayı teşvik edeceğini vurgulayan Şi, “yeşil altyapı”, “yeşil enerji” ve “yeşil ulaştırma” alanlarında işbirliklerini derinleştireceğini, BRI Uluslararası Yeşil Kalkınma Koalisyonu’na desteğini artıracağını kaydetti.
Şi, Çin’in Kuşak ve Yol için “Yeşil Yatırım İlkeleri”ni uygulamaya koyacağını belirterek, katılımcı ülkelere 2030’a kadar 100 bin personel eğitimi için olanak sağlayacağını aktardı.
BİLİM, TEKNOLOJİ VE İNOVASYON
Çin’in “Kuşak ve Yol Bilim, Teknoloji ve İnovasyon İşbirliği Eylem Planı”nı uygulamayı sürdüreceğinin altını çizen Şi, gelecek 5 yılda katılımcı ülkelerle ortak laboratuvar sayısını 100’e çıkarmayı planladıklarını bildirdi.
Şi, forumda Çin’in “Küresel Yapay Zeka Yönetimi Girişimi”ni açıklayacağını duyurarak, “Dünyada yapay zekanın düzenli ve güvenli gelişimini hep birlikte teşvik etmek için diğer ülkelerle etkileşimi ve diyaloğu geliştirmeye hazırız.” ifadesini kullandı.
İNSANLAR ARASI ETKİLEŞİM
Şi, Çin’in uygarlıklar arasındaki diyaloğu geliştirmek için Yangzı Nehri (Gök Irmak) havzasındaki son neolitik devir kültürünün adını taşıyan Liangcu Forumu’nu düzenleyeceğini aktardı.
İpek Yolu ülkelerinin müzeleri, kütüphaneleri, tiyatroları, sanat festivalleri arasında işbirliği mekanizmalarının kurulması, İpek Yolu şehirleri arasında uluslararası turizm ittifakı oluşturulmasını öngördüklerini söyleyen Şi, Çin hükümetinin akademik araştırmacılığı desteklemeyi amaçlayan İpek Yolu Programı’nı sürdüreceğini kaydetti.
DÜRÜSTLÜK TEMELİNDE İŞBİRLİĞİ
Şi, Kuşak ve Yol için dürüstlük temelinde işbirliğini teşvik etmek üzere, işbirliği ortaklarıyla girişimde yer alacak şirketler için Dürüstlük ve Uyum Değerlendirme Sistemi oluşturmayı planladıklarını bildirdi.
KURUMLAŞMA
Kuşak ve Yol işbirliğini için uluslararası kurumlaşmayı güçlendireceklerinin altını çizen Şi, katılımcı ülkelerle enerji, vergilendirme, finansman, yeşil kalkınma, afet önleme ve giderme, yolsuzlukla mücadele, düşünce kuruluşları, medya, kültür ve diğer alanlarda çok taraflı işbirliği platformlarının oluşturulmasını destekleyeceklerini belirtti.
Şi, Çin’in Kuşak ve Yol Forumu’na ev sahipliği yapmayı sürdüreceğini, forum için sekretarya kuracağını aktardı.
Başkent Pekin’de, “Yüksek Kaliteli Kuşak ve Yol İşbirliği: Ortak Kalkınma ve Refah için Birlikte” temasıyla düzenlenen 3. Kuşak ve Yol Forumu’na 130’dan fazla ülke ve 30’dan fazla uluslararası kuruluşun temsilcileri katıldı.
Forumda, 3 ana zirvenin (dijital ekonomi, bağlantılılık ve yeşil kalkınma) yanında, 6 alt zirve ve CEO Zirvesi yapıldı.
Şİ’DEN PUTİN’E: İLİŞKİLERİMİZ GÜNLÜLK DEĞİL STRATEJİK
Öte yandan Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Pekin’de düzenlenen 3. Kuşak ve Yol Forumuna katılmak üzere ülkeyi ziyaret eden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Pekin’de Büyük Halk Salonu’nda bir araya geldi.
Şi, ülkesinin son dönemde Rusya ile gelişen ilişkilerinin günlük menfaatlerle şekillenen bir yakınlaşma değil uzun vadeli bir stratejik taahhüt olduğunu bildirdi.
Şi görüşmede, iki ülke arasındaki “kapsamlı stratejik koordinasyon ortaklığı” olarak adlandırılan ilişkinin gelişiminin, daimi iyi komşuluk ve karşılıklı faydaya dayalı işbirliğinden güç aldığını vurgulayarak “Rusya ile ilişkimiz, günlük menfaat değil uzun vadeli taahhüt.” ifadesini kullandı.
İki ülkenin gelecek yıl diplomatik ilişkilerinin kurulmasının 75. yılını kutlayacağını hatırlatan Şi, Çin’in, “zamanın eğilimine hassas bir bakışla” ve “iki halkın temel çıkarlarını akılda tutarak”, Rusya ile pratik işbirliğine yeni boyutlar eklemeyi sürdüreceğini vurguladı.
‘RUSYA’NIN TERCİH ETTİĞİ YOLA SAYGILIYIZ’
Şi, Çin’in Rus halkının ulusal canlanma için tercih ettiği yola saygı duyduğunu ve Rusya’nın egemenliğini, güvenliğini ve kalkınma çıkarlarını korumasını desteklediğini belirtti.
Çinli lider, iki tarafın da yüksek nitelikli pratik işbirliğini geliştirmesini, stratejik önemdeki yükselen endüstrilerde işbirliği olanaklarını araştırmasını, karşılıklı kültür yılları olacak 2024 ve 2025’i kültürel etkinlikleri çeşitlendirmek için fırsat olarak görmesini dilediklerini kaydetti.
Rus liderin, Çin’in tarihi İpek Yolu güzergahında Doğu-Batı ticaretini yeniden canlandırma amacıyla başlattığı Kuşak ve Yol Girişimi için düzenlediği işbirliği forumlarının tümüne katıldığını hatırlatan Şi, bunun Rusya’nın girişime desteğini gösterdiğine işaret etti.
Şi, Çin’in Rusya ile Avrasya Ekonomik Birliği ülkeleri ile, Kuşak ve Yol işbirliği çerçevesinde daha güçlü bir sinerji oluşturmayı istediğini ifade etti.
BRICS GENİŞLEMESİ
Çin ve Rusya’nın öncülük ettiği BRICS genişlemesini “tarihi” olarak niteleyen Şi, söz konusu adımın çok kutuplu bir dünya düzeni arayışı ve uluslararası ilişkilerin demokratikleşmesine yönelik talepleri olan gelişmekte olan ülkelerin güvenini gösterdiğinin altını çizdi.
Şi, Çin’in Rusya ile, Birleşmiş Milletler, G20 ve Şanghay İşbirliği Örgütü gibi çok taraflı çerçevelerde iletişimi ve eşgüdümü artırmak, küresel gıda ve enerji güvenliği ile sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarında daha etkin rol oynamak için birlikte çalışmaya hazır olduğunu dile getirdi.
ABD ile jeostratejik rekabetin ve bölgesel gerilimlerin arttığı bir dönemde Çin’in, benzer meydan okumalarla karşı karşıya olan Rusya ile ilişkilerinin geliştiği gözleniyor.
Çin lideri, martta düzenlenen Ulusal Halk Kongresi’nde yeniden devlet başkanı seçilerek iktidarını üçüncü döneme taşımasının ardından ilk yurt dışı ziyaretini Rusya’ya yapmıştı.
Şi, ziyarette, Putin’e hitaben, “Şu anda dünya yüzyılda bir görülecek bir değişimden geçiyor ve bu değişime biz yön veriyoruz.” ifadelerini kullanmıştı.
Ziyarette iki lider ilişkilerin yeni bir boyuta yükseltilmesine dair anlayış birliğine varılmış, Pekin ile Moskova arasında stratejik işbirliğinin küresel boyutta genişletilmesi vurgulanmıştı.
