Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesine ilişkin anayasa değişikliğinin TBMM Anayasa Komisyonu’nda 2016 yılındaki görüşmelerinde, bir kişinin cumhurbaşkanlığına kaç defa aday olabileceğine ilişkin tartışmalar komisyon tutanaklarına yansıdı.
TBMM Anayasa Komisyonu, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemin ile cumhurbaşkanı adaylık sürecini içeren Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi görüşmelerine 2016 yılının aralık ayında başladı.
O GÜN NELER YAŞANDI?
Komisyonun 20 Aralık 2016’daki ilk toplantı tutanaklarında, teklifin tümü üzerinde söz alan CHP ve HDP milletvekillerinin daha çok basın mensupları ile danışmanların toplantıdan çıkarılması, Anayasa’ya aykırılık ve olağanüstü şartlarda Anayasa değişikliğine gidilmesi gibi usule ilişkin eleştiriler yaptığı görülüyor.
Dönemin HDP Adana Milletvekili Meral Danış Beştaş, CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel ve CHP Aydın Milletvekili Bülent Tezcan ile toplantıya katılan diğer muhalefet partilerine mensup milletvekillerinin, teklifin esasına ilişkin görüşmelerde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne yönelik eleştirileri tutanaklarda yer alıyor.
ŞİMDİ BUNU NASIL DOLANABİLİRİZ?
Anayasa Komisyonu’nun 21 Aralık 2016 günkü ikinci toplantısında cumhurbaşkanının tekrar aday olmasına ilişkin tartışmalar yaşanıyor.
CHP Bursa Milletvekili Nurhayat Altaca Kayışoğlu, “Peki, şimdi diyor ki ‘Cumhurbaşkanı iki dönem seçilebilir.’ Kısıtlama getiriliyor güya ama biliyorsunuz, bizim kanunları dolanmak konusunda üstümüze yok. Hakikaten, yeter ki kanun olsun, onun dışına çıkmasını becerebiliyoruz, öyle maharetlerimiz var. Şimdi, bunu nasıl dolanabiliyoruz? Cumhurbaşkanı iki kere seçilebiliyormuş. Eğer Türkiye Büyük Millet Meclisi feshederse ikinci dönemi saymıyoruz, bir daha seçilebiliyor. Yani bu mümkün.” değerlendirmesinde bulunuyor.
SEÇİMLER YENİLENİRSE…
Komisyon tutanaklarına göre CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, 22 Aralık’taki üçüncü toplantıda, “Getirilen teklifle cumhurbaşkanının iki dönemden fazla seçilmesi kesin olarak engellenmemiştir. Kural olarak iki dönem seçilebilir ancak partili cumhurbaşkanı ikinci döneminin sonuna yaklaştığında Meclisin beşte üç çoğunluğunu denetleyebilirse seçimlerin yenilenmesi kararını aldırarak bir dönem daha seçilebilir.” görüşünü dile getiriyor.
CHP İstanbul Milletvekili Ali Şeker de ertesi günkü toplantıda Tanal’ın görüşünü tekrarlıyor ve “Dönemin sonuna yakın tekrar kendini seçtirecek bir sisteme de müsaade ediyor bu durum.” ifadesini kullanıyor.
‘BELKİ DÖRDÜNCÜ VEYA BEŞİNCİ…’
Komisyonun 28 Aralık günkü toplantısında da CHP Ordu Milletvekili Seyit Torun’un cumhurbaşkanının görev süresinin net bir şekilde sınırlandırılmadığına yönelik konuşması tutanaklara yansıyor. Torun, şöyle konuşuyor:
“İkinci kez seçilen cumhurbaşkanının Meclisin kendisini feshetmesi yoluyla bir kez daha seçilebilmesi durumunda ikinci seçimin uzatılması mı, üçüncü bir seçim mi olacağı belirsizdir. İkinci seçimin uzatılması durumu söz konusuysa cumhurbaşkanının bir kez daha, belki dördüncü, beşinci defa seçilmesi mümkün olabilecektir. Meclis seçimleri ancak beşte üç çoğunlukla yenileyebilecekken cumhurbaşkanının koşulsuz olarak seçimleri yenileyebilmesi güçleri dengelemiyor, tersine Meclis etkisizleştiriliyor, itibarsızlaştırılıyor. Kısacası, Meclisin gücü açık bir şekilde yürütmeye aktarılıyor yani yeni bir düzende bütün güçler cumhurbaşkanında birleştiriliyor.”
Komisyon toplantısında Seyit Torun’un eleştirilerine cevap veren dönemin Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ise “Bir kişi değil, 600 kişi kararı alacak, 600 kişi burada bir karar verecek. Dolayısıyla, seçimlerin yenilenmesi konusunda parlamento tehdit altında değil, cumhurbaşkanı da tehdit altında değil. Kendi içinde bir fren-denge sistemi kurulmuş, kim bu yetkiyi kullanırsa ona bir müeyyide getirilmiş. Eğer ikinci dönem seçilirse, birinci dönem yenilendiğinde, diyelim bir sene sonra, dört yıllık görevinden de sarfınazar edecek, ikinci dönem seçilebilirse gelecek. Bu sistemde kazanan, en fazla iki dönem kalacak, çok başarılı cumhurbaşkanı iki dönem kalacak. Kaybetti, bir dönem; kaybeden de hemen gidecek.” değerlendirmesinde bulunuyor.
‘SÜRESİ KENDİLİĞİNDE 15 YILA ÇIKACAK’
CHP Manisa Milletvekili Tur Yıldız Biçer ise Anayasa Komisyonunun 29 Aralık 2016 günkü toplantısında, teklifin “bir kimsenin en fazla 2 defa cumhurbaşkanı seçileceğini ancak, ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde cumhurbaşkanının bir defa daha aday olabileceğini” düzenlediğini aktarıyor.
Tutanaklarda Biçer’in, “Bunun Türkçesi ne? Diyelim ki cumhurbaşkanı, başkan ikinci kez seçildi. Artık onuncu yılını tamamlamak üzere tam o esnada Allah’ın işi bu ya erken seçim kararı alındı, kişi yeniden aday olabilecek ve bir kez daha seçilirse süresi kendiliğinde 15 yıla çıkacak. Bu nedir şimdi, sormak istiyorum. Bir maddesinde ‘en çok iki kere seçilir’ diyor, diğer maddesinde ‘önemli değil, daha fazla seçilse de olur’ diyor. Hadi buyurun bakalım, anlatabildim mi çelişkiyi? Bunu nasıl tartışacağız peki? Bunun ismi nedir?” ifadeleri yer alıyor.
