Hendek’teki havai fişek fabrikasında yaşanan faciayla ilgili önemli ayrıntılar ortaya çıktı. MMO Sakarya Temsilcisi patlamadan önce bir yangın başladığını öğrendiklerini belirtti. Fabrikayı bilen bir uzman işyerinde otomatik yangın söndürme sisteminin olmadığını söyledi.
Facianın yaşandığı Sakarya Hendek’teki Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası’nda otomatik yangın söndürme sisteminin olmadığı öğrenildi. Fabrikayı bilen bir uzmanın görüşüne göre yangını algılayan sistem de bulunmuyordu. Fabrikada bulunan algılama sisteminin dumanı algılayan bir sistem olduğunu anlatan uzman, bu tip işyerlerinde sıcaklık artış dedektörlerinin bulunması gerektiğini vurguladı. 3 derece sıcaklığın bile çok önemli olduğunu vurgulayan uzman, “Maddelerin patlama değeri vardır; bu maddenin 67 derece, bu maddenin 70 derece… Bu dereceye geldiği zaman uyarı yapan sistemlerin olması gerekiyor” dedi. Büyük Coşkunlar Fabrikası’nda ise yangın için hidranta (yangın musluğu) bağlanarak hortumlarla yangın söndürme önlemi alındığını söyleyen uzman, patlayıcı maddelerin bulunduğu bu tür fabrikalarda su ile söndürme sisteminin yetersiz kalacağını söyledi. Uzman, “Hortumu bağla, yangına müdahale et; zaman alan şeyler bunlar” ifadesini kullandı. Uzman, “Böyle yerlere ruhsatı verilirken bu sistemlerin kurulmuş olması gerekiyor” diye konuştu.
Aydınlık’tan Deniz Bilici’nin haberine göre, Makine Mühendisleri Odası Sakarya Temsilcisi Salim Aydın patlamadan önce bir yangın çıktığı bilgisi aldıklarını, çalışanların 5 dakika boyunca bu yangını söndürmeye çalıştıklarını ancak arkasından patlamanın gerçekleştiğini öğrendiklerini kaydetti. Aydın da “Yangına ani müdahalenin elle değil de otomatik bir sistemin devreye girip söndürülebilmesi gerekiyor” dedi. Elektrik Mühendisleri Odası Sakarya Temsilcisi Turgay Demirgövde de bu tip işyerlerinde hangi ekipmanların kullanılması gerektiğini anlattı.
MMO Sakarya Temsilcisi Salim Aydın şunları söyledi:
“6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 4. maddesi şunu söyler: İşveren, çalışanlarının sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Bununla ilgili kişisel koruyucu donanımları temin eder, eğitimlerini verir ve bunları denetler. İşveren, ne yaparsa yapsın, bu kurallara uysa dahi herhangi bir olumsuzlukta sorumludur. İş sağlığı ve güvenliği (İSG) hizmetini dışarıdan da alsa işveren sorumludur. Ancak bu kazayla ilgili bir İSG uzmanı arkadaşımız ve 2 ustabaşı şu anda gözaltında. Fakat kanunlarda sorumlu olan kişi gözaltında değil.
YILDA EN AZ 3 KEZ DEPO DENETLENMELİ
“Edindiğimiz bilgilere göre; işveren ve çalışanlar fabrika içerisinde enkaz kaldırma çalışmalarında bulunmuş. Böyle bir kazada bölgeye acil arama kurtarma ekipleri haricinde çalışanların ve fabrika sahiplerinin girmesi doğru değil, kanunla da belirtilmiştir.
“Olayın ne şekilde gerçekleştiği araştırılacak ki bunun enkaz kaldırılmadan yapılması lazım. Bunu yapacak kişiler de uzmanlığı olan yetkili kişilerdir. Verilerin bu kişilerce toplanıp bir rapor hazırlaması lazım. Biz olay mahalline çok kısa bir süre sonra gittik ancak sadece dışarıdan gözlemleyebildik. TMMOB bünyesinde bu işi ilgilendiren disiplinlerle bir ekip oluşturduk. Ve biz gönüllü olarak kamu yararına bir ön rapor hazırlamak için talepte bulunduk Savcılıktan yanıt bekliyoruz. Makine, elektrik, kimya, çevre, inşaat mühendislerinin olduğu ve aynı zamanda bu disiplinlerde olup iş güvenliği uzmanı olan arkadaşlardan da oluşan bir 8-10 kişilik ekip oluşturduk. Bu konuda izin verilirse biz kamu yararına detaylı incelemeleri yapacağız. Ama şu anda aksaklıklara ilişkin net bir şey söyleyemiyoruz ancak aksaklıklar iş güvenliğinden başlar. İşveren denetlemeler sıklıkla yapılmıştır diyor. Depoların yılda en az 3 kereden az olmamak kaydıyla valilikler tarafından oluşturulan bir ekiple denetlenmesi lazımdır. Denetlendiyse, denetlendiği zaman eksik var mıydı, bu eksiklikler için bir süre verildi mi, ne tür bir uygulamaya gidildi bunları şu an bilmiyoruz. Bunlarla ilgili raporlar ortaya çıktığında ona göre de değerlendirme yapacağız.”
‘TEKNİK RAPORLARI GÖRMEMİZ LAZIM’
Elektrik Mühendisleri Sakarya Temsilcisi Turgay Demirgövde ilk andan itibaren meslek odaları olarak orada olmaya özen gösterdiklerini ancak şu an idari anlamda fabrikaya alınamadıkları için dışarıdan birtakım gözlemler yapabildiklerini kaydetti. Kendisinin de daha önce iş gereği fabrikada bulunduğunu, bazı kontrollerde yapılması gerekenler hakkında işverene bilgi verdiklerini de söyleyen Demirgövde, “Ama tabii o zamandan bu zamana ne yapıldı ne yapılmadı bilemiyoruz. Teknik raporları alabilmemiz lazım onu anlayabilmemiz için” diye konuştu. “Ancak biz fabrikada ne olması gerektiğine ilişkin bir şeyler söyleyebiliriz” diyen Demirgövde, bunları şöyle anlattı:
EXPROOF EKİPMAN, ANTİSTATİK KIYAFET
“Bir kere bu fabrikada çalışan herkesin elektrik anlamında antistatik kıyafetler giymesi lazım. Veriyorlar mıydı, vermiyorlar mıydı bilmiyoruz. Elektrik tesisatının exproof (patlamaya dayanıklı ekipman) olması gerekir. Raporlara ulaşırsak bunların ne denli yapılıp yapılmadığını göreceğiz. Yılda 2 kere topraklama ölçümü yapılması gerekiyor. Yıldırımdan koruma ekipmanları olması gerekiyor, ayrıca yılda 6 kez de exproof tesisatların denetlenmesi lazım. Patlayıcı ve parlayıcı maddelerin belli değerleri var, o değerlere göre uygun ekipman yapıldı mı; üretim bantlarında gerekli iş güvenliği önlemleri alındı mı; elektrik panolarının altlarında yalıtım malzemesi var mı gibi birçok teknik detay var. Bunların elimizde olması gerekiyor. Gözden kaçırılan birçok nokta da video kayıtlarında, değerlendirme yapabilmek için onları da görmemiz lazım. Bunları bilirsek olay hangi bölgede başlamış, hangi iş disiplininden kaynaklandı; makine mi, kimya mı, elektrik mi ya da inşaat anlamında mı bir eksiklik var? Binaların aralarındaki mesafelerin de doğru olup olmadığının tespit edilmesi gerekiyor. Ama net bir şey söyleyebiliriz; burada ihmal veya bir eksiklik var, yoksa böyle bir kaza yaşanmazdı.”
