Sefa Yürükel yazdı…
YENİ DÜNYA DÜZENİNDE ORTADOĞU’NUN KONUMU
Ortadoğu, 21. yüzyılın jeopolitik rekabetinin merkez üssü haline gelmiştir. Özellikle İran’ın İsrail’e karşı geliştirdiği direniş eksenli stratejisi, bölgedeki güç dengelerini yeniden şekillendirmekte, aynı zamanda uluslararası hukukun sınırlarını da zorlamaktadır. Bu bağlamda İran’ın bugün İsrail’e ve arkasındakilere yönelik politikalarını sadece savunmacı ve meşru bir çerçevede değil, aynı zamanda küresel bir güç mücadelesinin bileşeni olarak değerlendirilmelidir. Amerika Birleşik Devletleri öncülüğündeki Batılı blokun çöküş sürecine girdiği ve çok kutuplu dünyanın şekillendiği bu dönemde, bölgesel aktörlerin rolü her zamankinden daha kritiktir.
1. ULUSLARARASI HUKUK VE DİRENİŞİN MEŞRULUĞU
Uluslararası hukuk çerçevesinde halkların kendi kaderini tayin hakkı ve işgale karşı silahlı direniş hakkı, Birleşmiş Milletler sözleşmeleriyle güvence altına alınmıştır. İran’ın desteklediği direniş ekseni (Axis of Resistance) bu bağlamda değerlendirilmelidir.
• Birleşmiş Milletler Antlaşması Madde 51: Devletlerin meşru müdafaa hakkı açıkça belirtilmiştir.
• 1977 Tarihli Cenevre Protokolü Ek I: İşgal altındaki halkların silahlı direnişi bu protokol ile meşru kabul edilmiştir.
• Halkların Kendi Kaderini Tayin Hakkı: BM Genel Kurulu’nun 2625 sayılı kararında bu hak açıkça tanınmıştır.
2. İSRAİL’İN SALDIRGANLIĞI VE SUÇ POLİTİKALARI
İsrail’in özellikle Filistin ve Lübnan’a yönelik politikaları, uluslararası hukuk bağlamında “devlet terörü”, “etnik temizlik” ve “savaş suçu” kapsamına girebilecek eylemler içermektedir.
• Gazze Operasyonları: BM İnsan Hakları Konseyi, 2021 Gazze saldırılarında sivil yerleşimlerin hedef alınmasını savaş suçu olarak değerlendirmiştir.
• Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) İncelemeleri: UCM, 2021 yılında İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarındaki uygulamaları hakkında ön soruşturma başlatmıştır.
• İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Raporları: HRW, 2021 raporunda İsrail’i “apartheid suçu” ile suçlamıştır.
3. İRAN’IN STRATEJİSİ: DİRENİŞ EKSENİ VE BÖLGESEL GÜVENLİK
İran’ın Hizbullah, Hamas ve Yemen’deki Ensarullah gibi gruplara desteği, yalnızca ideolojik değil, aynı zamanda stratejik ve güvenlik temellidir. Bu yapı, İsrail’in bölgesel tehditlerini dengelemeyi amaçlamaktadır.
• Asimetrik Savaş Stratejisi: İran’ın doğrudan savaş yerine dolaylı araçlarla yürüttüğü bu strateji, bölgeye denge getirmektedir.
• Direniş Ekseni’nin Savunma Doktrini: İran’ın politikası, İsrail’in saldırılarını caydırmak ve sınır dışı tehditleri bertaraf etmek üzerinedir.
• Karadan Karaya Füze Gücü ve Vekil Güçler: Bu sistem, klasik ordu düzeninden farklı olarak, dağınık ama etkili bir caydırıcılık sunmaktadır.
4. YENİ SOĞUK SAVAŞ: ABD EMPERYALİZMİ VE ÇÖKÜS SÜRECİ
Amerikan hegemonyasının zayıflamasıyla birlikte dünya çok kutuplu bir yapıya evrilmektedir. Bu çerçevede İran gibi bölgesel aktörler, küresel denklemde daha fazla rol oynamaktadır.
• Çin ve Rusya ile Stratejik Ortaklıklar: İran, BRICS ve Şanghay İşbirliği Örgütü gibi yapılarla alternatif bir blok oluşturma çabasında.
• ABD’nin Ortadoğu’dan Çekilme Eğilimi: Biden yönetiminin Afganistan’dan çekilmesi ve İsrail’e olan mutlak desteği sorgulanmaktadır.
• Yeni Paylaşım Mücadelesi: Enerji yolları, su kaynakları ve stratejik geçitlerin kontrolü büyük güçler arasında yeni bir rekabet alanı olmuştur.
5. SİYONİZME VE EMPERYALİZME KARŞI KÜRESEL VE BÖLGESEL SORUMLULUKLAR
Ortadoğu’da kalıcı barış ve adaletin tesisi için sadece devletlerin değil, aynı zamanda sivil toplum kuruluşlarının (STK’lar), siyasi partilerin ve küresel vicdanın aktif bir rol alması zorunludur. İsrail’in saldırgan politikaları ve Batı emperyalizminin bölgedeki hegemonik çıkarları, ancak çok boyutlu bir direniş hattıyla geriletilebilir.
• STK’ların Rolü: Uluslararası STK’lar, İsrail’in insan hakları ihlallerini belgelemeli, uluslararası mahkemelere taşımalı ve kamuoyu oluşturmalıdır. Örneğin Amnesty International ve Human Rights Watch gibi örgütlerin raporları hayati önemdedir.
• Siyasi Partilerin Yönlendirici Gücü: Özellikle bölge ülkelerindeki anti-emperyalist partiler, parlamentolar aracılığıyla yaptırım mekanizmalarını gündeme almalı; Filistin ve diğer direniş odaklarına siyasi tanınırlık sağlamalıdır.
• Devletlerarası İşbirliği: Türkiye, İran, Lübnan, Cezayir ve Güney Afrika gibi ülkeler, uluslararası platformlarda siyonist politikaları açık şekilde mahkûm etmeli ve bağımsızlık mücadelelerini desteklemelidir. Bu yönde Afrika Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı gibi oluşumlar daha aktif hale getirilmelidir.
Bu bağlamda kolektif sorumluluğumuz, yalnızca ahlaki bir pozisyon almak değil; hukuki, diplomatik ve toplumsal adımlar atarak bölgenin emperyalizmden arındırılması yönünde pratik çözümler üretmektir. Bu, sadece İran’ın ya da Filistin’in değil; insanlığın onuru adına verilmiş tarihsel bir mücadeledir.
6. SONUÇ: BÜYÜK FOTOĞRAFI GÖRMEK VE SORUMLULUK ALMAK
Ortadoğu’daki gelişmeleri yalnızca günlük çatışmalar veya mezhepsel ayrılıklar ekseninde değil, küresel ölçekte bir hesaplaşmanın izdüşümü olarak değerlendirmek gerekir. İran’ın haklı direnişi, sadece kendi sınırlarının değil, tüm bölgenin geleceği adına yürütülen stratejik bir savunmadır.
Türkiye başta olmak üzere bölgedeki tüm halkların, uluslararası hukuka dayanan bu mücadelede doğru yerde durmaları gerekmektedir. İsrail’in saldırganlığına karşı durmak, sadece Filistin veya İran için değil, bölgenin kolektif geleceği ve dünyanın güvenliği açısından da elzemdir.
KAYNAKÇA
1. United Nations. “Charter of the United Nations.” Article 51. https://www.un.org/en/about-us/un-charter
2. ICRC. “Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949 (Protocol I), 8 June 1977.” https://ihl-databases.icrc.org
3. UN General Assembly Resolution 2625 (XXV), “Declaration on Principles of International Law,” 1970.
4. UN Human Rights Council (UNHRC). “Report of the Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory,” 2021.
5. International Criminal Court (ICC). “Statement of the Prosecutor, Fatou Bensouda, on the conclusion of the preliminary examination of the situation in Palestine,” 2021.
6. Human Rights Watch. “A Threshold Crossed: Israeli Authorities and the Crimes of Apartheid and Persecution,” 2021. https://www.hrw.org
7. Cordesman, Anthony H. Iran’s Military Forces and Warfighting Capabilities. CSIS Press, 2007.
8. Nasr, Vali. The Shia Revival: How Conflicts within Islam Will Shape the Future. W.W. Norton & Company, 2006.
9. Eisenstadt, Michael. “The Strategic Culture of the Islamic Republic of Iran.” Middle East Journal, 2001.
10. Wang, Jianwei. “China and Iran: Strategic Partnership or Marriage of Convenience?” Asia Policy, 2021.
11. Mearsheimer, John. The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy. Farrar, Straus and Giroux, 2007.
12. Klare, Michael T. Resource Wars: The New Landscape of Global Conflict. Metropolitan Books, 2002.
