Radye jeneral temel olarak da adlandırılan radye temel bina yapım teknikleri arasında önem teşkil eden hususlardan birisidir. Peki radye temel nedir? Depreme dayanıklı mıdır? Radye temel nerelerde kullanılır?
RADYE TEMEL NEDİR?
Radye temel ya da radye jeneral temel muhtelif nedenler gerekçesiyle yapılır. Bu hususlar zeminin binayı taşıma kapasitesine sahip olmaması ya da binanın ağırlığının fazla oluşu gibidir. Bu nedenle ilgili yapının altına tek taban konulur ve mümkün mertebe üstyapı sınırlarına değin taşırılır. Bu şekilde binanın fazla olan ağırlığının yüzeyin birim gerilmesine daha az baskı yapması hedeflenir. Böylelikle depreme karşı da avantaj sağlar. Deprem anında yapıyla birlikte hareket eden radye jeneral temel, yapıdaki yüksek hasarı engeller. Eskiden ağır olan yapılarda ve emniyet gerilmesinin düşük olduğu alanlarda kullanılsa da günümüzde her zeminde kullanılabilmektedir.
RADYE TEMEL HANGİ DURUMLARDA TERCİH EDİLİR?
Radye jeneral temelin yapılmasını gerektiren birtakım hususlar vardır. Bu hususlar şu şekilde sıralanabilir;
- Yapı yüklerinin zeminde eşit şekilde yayılmaması.
- Zeminin yapının ağırlığını taşıyabilecek durumda olmaması.
- Temel atılan zeminin kendi içerisinde bir bütün olmayıp farklılık göstermesi.
- Yapıya etki eden yüklerin çok yüksek olması.
- Yapının yeraltı sularından korunma amacı.
- Zeminin dolgu ya da doldurma olması.
- Kolon ve temel duvarları birbirine çok yakınsa
RADYE TEMEL DEPREME DAYANIKLI MIDIR?
Radye temelin tekrardan gündeme gelmesi 1999 depremine tesadüf eder. Gölcük depreminin ardından yapı-zemin ilişkisi gündeme taşınır. Bu ilişki sebebiyle radye temelin önemi artar. Bu sayede deprem bölgelerinde daha sık kullanılmaya başlamıştır. Radye temelin asıl yapım işlevi neticesinde mesnet çökmelerinin ve farklı oturmaların olmaması adına önem arz eden bir temel çalışmasıdır.
RADYE TEMEL NASIL UYGULANIR?
Radye temelin yapım işlemi aşağıda sırasıyla sunulmuştur;
- Yapının yapılacağı alan kazılarak düz bir saha elde edilir.
- Yapılmış olan düz sahadaki toprak üzerine mıcır dökülür. Böylelikle yapının temel betonuyla toprak arasındaki bağlantı azaltılır.
- Mıcır döküm işleminin ardından 5-10 cm kalındığında grobeton dökülür.
- Grobeton üzerine yer altı sularının yapı donatılarına ulaşmaması için su yalıtım membranı ile yalıtım işlemi yapılır.
- İzolasyonun zarar görmemesi için izolasyonun üzerinde 5-6 cm kalınlığında beton dökülür.
- Yapılan yalıtımın ardından radye temelin yapılan yüksekliğine ve statikçinin demir projesine göre temel kalıbı çakılır ve tuğla duvar örülür.
- Beton dökümünden önce üst katlara kadar gidecek olan kolonların filiz demirleri döşenir.
- Donatı imalatının ardından projede belirtildiği üzere dökülecek beton sınıfa uygun şekilde dökülür. Ardından betonda yeteri kadar sıkıştırma işlemi yapılır.
RADYE TEMEL ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Radye temelin şekli yapıya ve zeminlere göre değişiklik göstermektedir. Bu çeşitleri aşağıda bilgileriyle birlikte sıralanmıştır.
- Kirişsiz radye temel (Düz radye temel); yöntemsel şekilde basit olmakla birlikte işçilik, zaman ve maliyet açısından da oldukça avantajlar sunar. Genelde zeminin taşıma gücünün az olduğu yerlerde kullanılır ve bodrum katlarda da düz bir alan yarattığı için bu radye temelin kullanımı rahat olmaktadır.
- Kirişli radye temel; öncelikle üstten kirişli ve alttan kirişli olmak üzere ikiye ayrılır. Günümüzde en çok uygulanan temel türüdür. Yapılan kirişin kalınlığı neticesinde plakta bir incelme olması fakat buna ek şekilde kalıp, dolgu ve kirişler arasında yapılacak tesviye betonunu giderler bakımından dikkate almak gerekir. Alttan kirişli temeller bodrum kat döşemesinin düz olması talebine bağlı olarak yapılır ve önemli olarak temelin zemin üstünde kaymasını engellemek için kullanılır. Üstten kirişli temellerde ise kişirler radye temelin üzerindedir.
- Ters kemer radye temel; yapı yükünün fazla olduğu durumlar ya da zemindeki su basıncının yüksek olduğu durumlar dahilinde tasarlanır.
- Mantar radye temel; kolon yüklerinin daha geniş alanda radye temele yayılması amacıyla dizayn edilmiştir.
RADYE TEMEL KALINLIĞI NE OLMALIDIR?
Radye temel kalınlığı; zemin etüdü, binanın kaç katlı olacağı vb. gibi öncüllere göre değişiklik göstermektedir. Bu bakımdan kesin bir ölçü verilememekle birlikte en az 30 cm olacak şekilde uygulanır.
RADYE TEMEL NE ZAMAN KULLANILMAYA BAŞLANDI?
Radye temel kullanımı dünyada ilk olarak 20. yüzyıl başlarında İngiltere’de görülmeye başlamıştır fakat özellikle 2. Dünya Savaşı’ndan sonra şehirlerin onarımı sırasında radye temel genel olarak kullanıma sokulmuştur. Türkiye’de de 1999 depreminden sonra genel olarak kullanıma geçmiştir.
MÜTEMADİ TEMEL İLE RADYE TEMEL ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Mütemadi temelde kolonlar kirişler ile bağlanır fakat aralarında kirişin boyu kadar bir açıklık oluşur. Radye temelin tümü ise beton ve inşaat demiri ile kaplanır.
RADYE TEMEL KAÇ ŞİDDETİNDE DEPREME DAYANIR?
Radye temelin kaç şiddetinde depreme dayanıklı olacağına dair farazi bir söylem geliştirmek pek mümkün değildir. Bu konuda etkili olan çeşitli faktörler vardır. Bu faktörler; zemin yapısı, deprem büyüklüğü, uygulama yöntemi, malzeme kaliteleri gibi pek çok maddeden oluşur. Tüm bu maddeler radye temelin dayanıklılığı konusunda değişkenlik gösterir.
Benzer konudaki haberimiz için aşağıdaki linke tıklayınız.
