Son nefesine kadar devrimci: Doğan Avcıoğlu

featured

Bir dönem fikirleriyle Türkiye kamuoyuna damgasını vuran Doğan Avcıoğlu, ölümünün 37. yılında anılıyor.

DOĞAN AVCIOĞLU KİMDİR?

1926’da Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesinde dünyaya geldi. Ortaöğrenimini Bursa Erkek Lisesi’nde tamamlayan Avcıoğlu, Fransa’da iktisat ve siyasal bilimler öğrenimi gördü.

1955’te Türkiye’ye döndü ve Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü’nde asistan oldu. 1956’dan itibaren Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) araştırma bürosunda çalıştı ve partinin yayın organı Ulus gazetesinde yazılar yazdı. Ulus dışında haftalık Akis ve Kim dergilerinde de yazılar yazdı; muhalefet-iktidar ilişkilerinin iyice sertleştiği günlerde Akis dergisini yönetti.

27 Mayıs İhtilalinden sonra CHP’den Temsilciler Meclisi’ne üye seçilen Avcıoğlu, 1961 Anayasası’nın hazırlanmasına da katkıda bulundu. 1960-61’de Vatan ve Ulus gazetelerinde yazarlık, Ankara Radyosu’nda dış haber yorumculuğu yaptı.

Avcıoğlu 1961’de Mümtaz Soysal ve Cemal Reşit Eyüboğlu’yla birlikte kurduğu ve yayımını 1967’ye değin sürdürdüğü Yön Dergisiyle 1960 sonrası siyasal düşünce ortamında etkin bir rol oynadı.

Yön dergisinde yayımlanan yazılarında bir tür “Kemalist Sosyalizm” anlayışını savundu. Kemalist Devrim’in kazanımlarını savunan ve bunu bir ileriye, sosyalizme taşımayı savunan görüşleri o dönemde geniş taraftar topladı. 1960 sonrasının sol düşünce ve eylemin biçimlenmesinde derin etkileri olan bu dergi, 1930’lardaki Kadro Dergisi etrafında kurulan Kadro Hareketinin görüşleriyle önemli benzerlikler taşıyordu.

Yön’deki yazılarıyla özellikle ırkçılığa ve Turancılığa karşı da mücadele verdi.

Avcıoğlu’na göre üstyapı alanında başarılı olan Kemalist devrim altyapıda dışa bağımlı sermayeyle toprak ağalarının etkisini kıramamıştı. Dolayısıyla Kemalist devrimin altyapıda sürdürülmesi, radikal bir toprak reformu, devletçi sanayileşmenin ve ekonomik alanda tam bağımsızlığın gerçekleştirilmesi halen Türkiye’nin gündemindeydi.

Doğan Avcıoğlu, 1968’de yayımladığı Türkiye’nin Düzeni adlı kitabında Türkiye’nin geri kalmışlığının nedenlerini araştırıyor, yukarıdaki öğeleri içeren “millî devrimci kalkınma modeli” adını verdiği bir tür devletçi-sosyalist bir ekonomi modeli öneriyordu. Topladığı ilgi kadar eleştiriye de uğrayan Türkiye’nin Düzeni adlı yapıt siyasi etkisinin yanı sıra Türkiye’nin sosyoekonomik yapısı ve tarihi üzerine araştırmaların yaygınlaşmasında çığır açıcı bir rol oynamıştır.

1963-1965 arasında Türk-İş Araştırma Merkezi müdürlüğü, 1968-1969 yıllarında ise CHP Yüksek Danışma Kurulu üyeliği yaptı. Sosyalist Kültür Derneği’nin kurucuları arasında yer alan Avcıoğlu “kapitalizme” ve “emperyalizme” karşı ekonomik bağımsızlığı savundu.

1969’da, Yön’deki görüşlerini siyasi bakımdan daha net bir biçimde dile getirdiği haftalık Devrim gazetesini çıkarmaya başladı. 12 Mart 1971 Muhtırası’na kadar çıkardığı haftalık Devrim gazetesinde yayımlanan yazılarında “devrim”in Kemalist aydınların yol göstericiliğinde ve Kemalist “genç subay”ların öncülüğünde geniş bir cephe tarafından Millî Demokratik Devrim olarak gerçekleştirilebileceğini öne sürdü.

12 Mart 1971 muhtırasına giden süreçte Doğan Avcıoğlu’nun çıkardığı Devrim gazetesi etrafında toplanan ve içlerinde 27 Mayıs İhtilalini yapan Millî Birlik Komitesi’nin lideri Emekli Korgeneral Cemal Madanoğlu’nun da bulunduğu “Millî Demokratik Devrimciler”, o dönemin siyasi partilerinin demokrasi anlayışının bir oyalamaca olduğunu ileri belirterek “ulusçu-devrimci yöntem” olarak ifade edilen ilkeler doğrultusunda parlamento dışı muhalefeti savunuyorlardı.

12 Mart 1971 muhtırasından sonra 9 Mart 1971 askeri müdahale teşebbüsünde “orduyu başkaldırmaya teşvik” iddiasıyla Emekli Korgeneral Cemal Madanoğlu ile birlikte yargılanan ve beraat eden Avcıoğlu 1973’te siyasal yaşamdan çekildi.

4 Kasım 1983’te, mide kanseri tedavisi gördüğü İstanbul’da öldü. Vasiyeti üzerine Büyükada’da toprağa verildi. İki kez evlenen Doğan Avcıoğlu, Sevil Yurdakul ile olan evliliğinden iki erkek çocuk babasıdır.

DOĞAN AVCIOĞLU KİTAPLARI 

  • Türkiye’nin Düzeni (1968) 1969 Yunus Nadi Armağanı
  • 31 Mart’ta Yabancı Parmağı (1969)
  • Devrim Üzerine (1971)
  • Millî Kurtuluş Tarihi (4 cilt, 1974-1975)
  • Türklerin Tarihi (beş kitap, 1978-1982, 6. kitap (2013))
  • Devrim ve “Demokrasi” Üzerine (1980)

TÜRKİYE’NİN DÜZENİ

Doğan Avcıoğlu, bu yapıtıyla, birkaç yüzyıl önce yeryüzünün en ileri ülkesi olan Türkiye’nin, geri kalmış ülkeler arasına düşüşünün nedenlerini araştırmaktadır : Japonya, Ondokuzuncu Yüzyılın ilk yarısında ortaçağ karanlıkları içinde yaşarken bir silkinişte kalkınabilmiştir de, Türkiye, yüzelli yıllık kalkınma ve Batılılaşma çabalarına karşın, neden hâlâ geri kalmış bir ülkedir?
Tarihsel bir değerlendirme olan bu kitap, çağdaşlaşma çabalarındaki başarısızlığın nedenlerini ortaya koyarken, çağdaşlaşma yollarının araştırılmasına açılmıştır. Türkiye’nin Düzeni yapıtı, dün ve bugün ile yetinmeyerek yarının Türkiyesinin bu temel sorununa sosyo-ekonomik açıdan bir cevap getirmeye çalışmaktadır.

31 MARTTA YABANCI PARMAĞI

-II. Abdülhamit’in 31 mart gerici ayaklanmasında parmağı var mıydı?
-Derviş vahdeti bir ingiliz kuklası mıydı?
-II. Abdülhamit’in islamcılığı neydi?
-Türkiye’de 31 mart’ın kaynakları kurutulabildi mi?

Doğan Avcıoğlu bu ve buna benzer soruların yanıtlarını ayrıntısıyla vermektedir. Avcıoğlu bugün yaşamıyor, ama şeriatçı kuvvetlerin Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren nasıl emperyalizmle işbirliği içinde günlük hayatımızı tehdit ettiklerini bire bir örneklerle açıklamakta ve böylece okura, içinde bulunduğumuz gericileşme sürecinin de bir panoramasını çizmektedir.

MİLLİ KURTULUŞ TARİHİ

Bu eser, alışılmış anlamda bir tarih kitabı değildir. Tarih, genellikle geçmişin, yâni ölünün incelenmesi demektir. “”Millî Kurtuluş Tarihi”nde ise, bugün karşıkarşıya bulunduğumuz ve yarın karşılaşabileceğimiz, sorunlara yanıt aranmıştır. Daha açık bir deyişle, yeryüzünde ilk bağımsızlık savaşını veren bir ülkenin millî kurtuluş hareketi, günümüzde ve gelecekte Türkiyemizi bekleyen sorunlar açısından sorguya çekilmiştir. Bu niteliğiyle “Milli Kurtuluş Tarihi”, Kıbrıs olayları ve ABD silâh ambargosuyla ortaya çıkan gelişmeleri, tarihsel derinliği içinde aydınlatan kaynak eserdir.

TÜRKLERİN TARİHİ

Birinci Kitapta; Ulusal tarih anlayışları: Atatürkçü tarih, Turancı tarih, toplumcu tarih. Anadolu’nun Türkleşmesi ve Türk Ulusu’nun meydana gelmesi. Orta Asya Türklerinin ekonomik, kültürel, dinsel ve toplumsal yaşamları. Asya ve Avrupa Hunları.

İkinci Kitapta; Göktürkler, Uygurlar, Rusya ve Avrupa Türkleri (Bulgar, Avar, Hazar, Macar, Peçenek, Oğuz ve Kuman) ve “Göçebe Feodalizmi” inceleniyor. Doğu Avrupa yahudiliğinin Türk kökenli olup olmadığı tartışılıyor.

Üçüncü Kitapta; Türklerin tarihi, X. Yüzyıldan sonra islam tarihi çerçevesinde yer alır. Üçüncü Kitap, Türklerin tarihi ile bağlantılı olarak islam tarihini inceler. İslam toplumunda devlet, sınıflar ve sınıf mücadeleleri, islam açısından feodalizm, kapitalizm, sosyalizm ve Asyagil toplum tartışmaları ele alınır. Bu çerçeve içinde ilk Türk-İslam devletlerinin meydana çıkışı anlatılır.

Dördüncü Kitapta; Türklerden önce Anadolu’ya islamiyetin girişi, Ermeni sorunu, Selçuklu Devleti ve toplumsal düzeni, sünni-şii çatışmasının kökenleri, Doğu ve Batı ilişkileri açısından Haçlı Seferleri ve Orta Asya’da Türk uluslarının meydana geliş süreçleri incelenir.

Beşinci Kitapta; Türkiye Selçuklu Devleti, Anadolu’nun Türkleşmesi ve islamlaşması, Bektaşilik, Kızılbaşlık, Ahilik, feodal düzenin kuruluşu, Doğu Anadolu’nun geri kalış nedenleri ve Kürt sorunu gibi konular işlenir

DEVRİM VE DEMOKRASİ ÜZERİNE 

Doğan Avcıoğlu, bu yapıtında 1970’li yılların gelişmelerini izleyerek, 1980’li yıllarda Türkiye’nin önündeki yolları araştırıyor.
İlk yol, Batı merkezlerinde çoktan çizilmiştir ve Sevr Antlaşması’nın ekonomik planda yürürlüğe konulmasından ibarettir. Bu “neo-koloniyal” ekonomik büyüme modelinin siyasal sistemi, örtülü ya da örtüsüz faşizmdir. Dış politikadaki bedeli, kurtuluş yolları arayan komşu İslâm ülkelerine karşı Batının petrol bekçiliğinin üstlenilmesidir.
İkinci yol, Sevr’i yırtıp günümüz koşullarında Lozan’a yönelmektir. Birinci yolun özelliği kendine güvensizlik, ikinci yolun baş koşulu kendine güvendir. Doğan Avcıoğlu, Lozan yolunun ekenomik, diplomatik, askerî siyasal ve toplumsal koşullarını ayrıntılarıyla inceliyor.

KAYIP KİTABI

2012 yılında, ölümünden yaklaşık otuz yıl sonra Doğan Avcıoğlu’nun hiç bilinmeyen, yayımlanmamış bir eseri daha ortaya çıkarıldı. Aynı zamanda Avcıoğlu’nun eşi Sevil Yurdakul’un kardeşi olan yazar Doğan Yurdakul, kızkardeşinin ölümünden sonra miras yoluyla kendisine kalan doküman arşivini incelerken bulduğu bir el yazması eserin, yazarın beş ciltlik kült eseri “Türklerin Tarihi”nin 6. cildi olduğunu anlamıştır. Ekim 2013’te, Avcıoğlu’nun “Türklerin Tarihi” dizisinin 6’ncı kitabı “Osmanlı’nın Düzeni” Kırmızı Kedi Yayınevi tarafından yayınlandı. Kitap yazarın ölümünden sonra yayımlanmış ilk kitabı oldu ve külliyatını tamamladı.

Son nefesine kadar devrimci: Doğan Avcıoğlu

Abonelik

VeryansınTV'ye destek ol.
Reklamsız haber okumanın keyfini çıkar.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

2 Yorum

  1. 6 Kasım 2020, 16:49

    Doğan Avcıoğlu eserlerini okuyup inceleyerek tanıyorum. Bu eserlerin tümünde kemalist ideoloji esastır. Bu esasla geçmişi incelemek sorunludur. Aydın olan birinin görevi ideoloni yaratmak değil, aksine ideolojiyi yıkmaktır. Avcıoğlu eski ittihatçılığın post versiyonudur. Birinci dönem ittihatçılarla sol enteryonalist hareket arasında bağ vardır. Bu onları aydın veya devrimci yapmaz, ki politik evrim seçeneği düşünüldüğünde kemalist devrimin ne halde olduğu görülmektedir. 31 Mart incelemesi kesinlikle ideolojiktir ve bu tezler tümüyle yanılgıdan gelen yanlışlardır. Sadece çalışkanlığını taktir ederim. Tarihi anlamak ve eleştirmek için bilgi ve kurgu depolamıştır.

  2. 5 Kasım 2020, 12:05

    Hepimizin sonu belli. Bu kelebek ömrü kadar hayatımızda sıkıntı çekip, çile çekip ya saygın itibarlı bir isim bırakacağız veya zaaflarımıza yenilip, bireysel çıkarların peşinde, kişiliğimizi, kimliğimizi satıp tarihin kanalizasyonuna döküleceğiz. Doğan Avcıoğlu birinci yolu seçen aydınlarımızdan biridir. Anısı önünde saygı ile eğiliyorum.

Giriş Yap

VeryansınTV ayrıcalıklarından yararlanmak için hemen giriş yapın veya hesap oluşturun, üstelik tamamen ücretsiz!