Vazgeçilen Kabotaj

Kaptan / Yeni Deniz Mecmuası Genel Yayın Yönetmeni Levent Akson yazdı…

1 Ocak 1923

Lozan’ daki gelişmeleri günü gününe izleyen Mustafa Kemal, Le Journal (Paris) gazetesine şu açıklamada bulunur: “Lozan bizim önümüze başka tatsız sürprizler de çıkardı. Türk milleti için kapitülasyonlar rejiminin ne kadar tiksindirici olduğunu size anlatamam. Oysa Türkiye, köle olarak ölmektense son nefesine kadar savaşmaya kararlıdır “.

19 Nisan 1926

Osmanlı devletinin yabancı devletlere tanıdığı kabotaj imtiyazları kaldırılır ancak yürürlüğe girmez.

Mustafa Kemal, kabotajı ilan etmek için Karadeniz Sergi Vapuru’nun Londra uğrağını beklemektedir ve biliyordur ki Lozan’da kapitülasyonlar konusunda İsmet İnönü’ye kök söktüren İngilizler Kabotaj Kanununun ilanını kolay kabul etmeyeceklerdir.

Karadeniz Sergi Vapuru’nun Londra varışı 4 Temmuz 1926 Pazar günü olacaktır.

TBMM, geminin Londra varışından üç gün önce 1 Temmuz 1926 tarihinde Kabotajı ilan eder.

Gözler Londra ve Karadeniz Sergi Gemisi’ne çevrilmiştir, öyle ya İngilizlerin gemiye Londra Limanı’na giriş müsaadesi vermeme olasılığı hayli yüksektir.

Bir noktada Türkiye Cumhuriyeti cezalandırılacaktır.

Tahmin edildiği gibi olmamış, gemi önceden belirlenen 4 Temmuz tarihinde Londra doklarına yanaşmış, coşkulu bir kalabalık tarafından karşılanmış ve tam beş gün liman ziyaretçiler ile dolup taşmıştır.

Bir anlamda, Karadeniz Sergi Vapuru’nun Londra doklarına yanaşmasından sonra Kabotaj uluslararası anlamda da tescil olunmuştur.

Ülkemizin, Cumhuriyet kazanımlarının her birinin temelinde bilinmeyen ya da az bilinen politik akıl yatmaktadır. Kabotajın Cumhuriyetin ilanı ile değil de neden 3 yıl beklendikten sonra ilan edildiği de ayrı bir inceleme konusu olacaktır.

Kabotaj, çok basit bir ifade ile; Türk limanları ve sahilleri arasında her türlü yolcu ve yük taşımacılığı ile limanlarda kılavuzluk ve römorkaj hizmetleri Türk vatandaşları ve Türk Bayrağı taşıyan gemiler ile yapılır. Bu yasaya göre Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tüm karasuları ve limanları arasında ve limanlarda dalgıçlık, kaptanlık, tayfalık yapabilmek için Türk olunması gerekliliği vardır.

Günümüzde Kabotaj sadece 1 Temmuz günü kutlanan “Kabotaj ve Denizcilik Bayramı” sloganından öteye gidememekte, Türk denizcilerinin Cumhuriyet kazanımları gece yarıları çıkarılan kararnameler ile ortadan kaldırılmaktadır.

Ülkemiz 2013 yılında bir kamu kuruluşu olan TPAO ile önce sismik daha sonra sondaj gemileri ile tanışmış, ilk sismik gemimizin işletmeciliği tam beş yıl süre ile bir Norveç şirketine verilmiş, gemide Türk Bayrağı olmasına karşın geminin kaptanı dahil tüm personeli yabancılardan oluşmuştur.

Aynı görüş sondaj gemilerinde de sürdürülmüş, halen Türk Bayrağı altında çalışan üç sondaj gemimizin Kaptanları ve zabitan kadrosu özel bir müsaade ile yabancılardan oluşmaktadır.

Özel sektöre ait Turquoise P isimli FSRU gemisi, Aliağa Limanında iki yıldır Panama Bayrak altında ve yabancı personel ağırlıklı operasyonlarını sürdürmektedir ve yapılan anlaşmaya göre üç yıl daha yine yabancı bayrak ve personel ile faaliyetine devam edecektir.

Bu konuda son rezaleti ise yine bir kamu kuruluşu olan Botaş’ın sahipliğinde Ertuğrul Gazi isimli FSRU gemisinde görmekteyiz.

Cumhuriyet tarihimizin en pahalı gemisi olan ve Güney Kore’de Bahama Bayrak altında inşa edilen gemi yine aynı bayrak ile bu yıl Nisan ayında Hatay/Dörtyol iskelesine yanaşmış, burada Türk Bayrağı çekmiştir ve maalesef bu Türk Bayraklı geminin de bugün Kaptan dahil tüm personeli yabancıdır ve yapılan anlaşmaya göre de 2023 yılına kadar bu gemi yabancı işletme ve personel ile operasyonlarına devam edecektir.

Lozan barış görüşmelerinde masadan kalkmamıza neden olan, Mustafa Kemal tarafından “tiksindirici” bulunan ve son nefesine kadar savaşmayı öngören kapitülasyonlar bugün Türkiye Cumhuriyeti eliyle yabancılara sunulmakta ve bu konuda hiçbir utanma görülmemektedir.

Bir Türk denizcisi, eğitimcisi ve işletmecisi olarak bu uygulamaları aynen Ulu Önderimiz gibi tiksindirici ve utanç verici bulmaktayım.

Bugün 1 Temmuz, Denizcilik ve Kabotaj Bayramı.

Neşe dolamıyorum…