Maden Tetkik Arama (MTA) tarafından hazırlanan diri fay hatları haritasındaki ilginç değişim tartışma konusu olmuştu. Erzincan İliç’teki Anagold maden sahasının tam altından geçen Ovacık fay hattı-Munzur segmenti 2013 yılındaki haritalarda açıkça görülürken 2023 yılında yayınlanan haritada yok olduğu ortaya çıkmıştı.
ÇED raporlarıyla defalarca genişlemesi sağlanan, ihmalleri göz ardı edilen, siyanür sızıntısında dahi sadece 3 buçuk ay kapalı kalan madene “fay” kıyağı geçildiği de anlaşılmıştı.
Maden felaketinin baş muhatabı olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, dün akşam canlı yayında Candaş Tolga Işık’ın sorularını yanıtladı.
Özhaseki’nin haritalardan silinen fay hattıyla ilgili “İlk defa duyuyorum, ihbar kabul ediyorum, bunu araştıracağım” demesi tepki çekti.
Bakan Özhaseki’nin açıklamalarından satır başları şöyle:
“-Daha önce geçirdiğim kazadan dolayı yaptırmam gereken bir ameliyat vardı. Bir ay kadar önce doktor yaptı, sonra ikinci bir ameliyata ihtiyaç duyuldu. O da geçtiğimiz hafta perşembe günü yapıldı. İliç’teki maden kazasına denk geldi. Haliyle gözün altları bantlarla dolu, yüz şiş. Bir taraftan depremin yıl dönümüne denk geldi, bir taraftan maden kazasına denk geldi. Müthiş bir şişlik vardı, yarısı indi.
– Doksanlı yıllarda başlamışlar, sonra 2008’de ÇED raporunu almışlar. Daha sonraki zaman içerisinde genişleme amacıyla çevreye etkisini değerlendirmek amacıyla izinler almışlar 20-30 yıllık maden ocağından bahsediyoruz. Altın üretiliyor. Toprağı siyanürlü maddeden geçirip, daha sonra toprağı bir havuzda bekletiyorsunuz. Kendi işleme havuzunda asıl yüzde 70-80 altını oradan elde ediyorsunuz. Maden ocağı çalıştırılırken işlemden geçen toprak bir yerde yığın yapılıyor. Kendine has bir tedbirle yığın yapılmalı. Çekildiği yerde alt tarafta sızdırmazlıklar var. O toprağı biriktiriyorsunuz. İki üç tepecik oluşturmuşlar. Birinde heyelan riski başlamış ve çatlaklar oluşmuş. Sonraki kontrole birkaç kişi daha gitmiş. Onlar o esnada toprağın altında kalmış. Bir taraftan arama kurtarma devam ediyor.
‘135 KEZ GİDİLDİĞİNİ İLK KEZ GÖRDÜM’
– Siz madene süreli olarak 5 yıllığına rapor veriyorsunuz, bittiğinde geliyorlar. Kurulduğundan bu yana maden ocağı ÇED raporunu almışlar. 2 bin sayfaya yakın doküman var. İliç’teki maden 135 kez denetlenmiş. Özellikle 2022’de bir boru patlaması olmuş. Bizimkiler bütün dikkatlerini oraya vermiş. Tehlikeli atığın taşındığı boruda patlama meydana gelmiş. Haliyle toprağa sızıyor. O günkü en yüksek para cezası verilmiş. Sonra kapatma cezası verilmiş. Arkasından suç duyurusunda bulunulmuş. Sonra da 95 kez denetlenmiş. Bakanlığımız tüm dikkatlerini oraya vermiş. Ben bir maden ocağına 135 kez gidildiğini ilk kez gördüm.
‘SİYANÜR ÜZERİNDE DURUYORUZ’
– Savcılık soruşturma başlattı. 5 bakan arkadaşımız orada devlet orada neler yaptığımızı anlattık. Bir taraftan her bir bakanlığın müfettişleri orada. Her birimiz ayrı ayrı müfettiş gönderip incelettiriyoruz. Benim en çok dikkat ettiğim konu, siyanürlü toprağın ne kadar tehdit oluşturduğu, havaya veya suya karışabilir mi üzerinde duruyoruz. Bizim en son donanımlı 8 aracımız orada. 50 kişilik ekibimiz orada. Herhangi bir riske şuan rastlanılmadı. Toprak, su ve havayı takip ediyoruz. Günde 9 tane numune alıyoruz. Aklınıza gelebilecek ne kadar tehlike varsa tüm bakanlıklar orada teyakkuz halinde.
Işık’ın “Kamuoyunda çok tartışılan raporlarla ilgili yeniden bir denetleme sürecinin başlatılması söz konusu mu?” sorusuna Özhaseki “Şu anda almış olduğumuz bir karar yok. Tehlikeli vasfı yüksek olan madenlerin ÇED’i bakanlıktan çıktığı için bizim de bu konuda ilgili genel müdürlüklerimiz var. Oradaki bütün ekipleri teyakkuz halinde baştan sona hepsine göndereceğiz” yanıtını verdi
– Özel sağlık nedenlerinden dolayı ilk gün orada değildim. Narkozlu bir ortamda, ameliyat olduğum bir ortamdan bölgeye gitme imkanım yoktu.
ÇED SAVUNMASI
– 2 tür ÇED raporu var. Bakanlığın verdiği ÇED raporu, kirleticilik vasfı yüksek olanlar için. Daha az olanlar için il müdürlüğü veriyor. ÇED için ortalama 20-25 kuruluşa görüş gönderiyoruz. 25 kurumdan tamamen görüşler olumlu geldiyse bizim söyleyecek bir şeyimiz kalmıyor. Sonra vatandaşını görüşüne açıyoruz. Görev kusuru tespit edilirse gereğini yaparız. İşini düzgün yapan insanlar giderler gerekli hesabı verirler.
– Bizimkiler en son 5 Ocak’ta denetlemişler. Herhangi bir olumsuz duruma rastlamamışlar. Bu ülkenin toprağının alt tarafında demir, bor, nikel var. Altın elde edebilmekte mümkün. Bunların çıkarılmasına izin verdiğinizde dikkatli olmasınız. Üzerindeki tabiata zarar vermemelisiniz. ÇED raporları imzalanırken çok titiz davranıyoruz.
– İliç’teki toprağın taşınması birkaç ay sürecek gibi görünüyor. Bizim yapmaya çalıştığımız, eski maden ocağı bulduk. Derenin ağzındaki toprakları oraya çekip, sonra da sızdırmaz hale getirip tüm siyanürlü toprağı o tarafa aktarmaya çalışıyoruz. Numunelerde zehirli atık bir maddeye rastlanamadık. İğneyle kuyu kazar gibi arkadaşlarımız orada uğraşıyor. Arama kurtarma çalışmaları birkaç ay sürecek gibi. 400 bin kamyon kadar malzeme çekilmesi öngörülüyor. Biriktirdikleri toprağın kayması ummadıkları bir şeydi. Ben ilk defa böyle bir tepe gördüm.”
FAY HATTI HARİTADAN KAYBOLDU!
Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) Erzincan İliç’teki Anagold maden sahasında 9 işçinin toprak altında kaldığı liç kayması üzerine yaptığı açıklamada, altın madeninin bulunduğu alanla ilgili yapılan teknik çalışmalar ve tespitlere ilişkin önemli bilgiler paylaşmıştı.
2022 yılı Haziran ayında Çöpler Altın Madeni İşletmesi yığın liçi sahasındaki siyanür karışımı çözelti götüren borularda yaşanan kırılma üzerine JMO olarak bölgede incelemede yapıldığı belirtilen açıklamada şöyle denilmişti:
“-İncelemeler sonucunda, işletme sahası içerisinde MTA Genel Müdürlüğü tarafından 2013 yılında yayınlanan Türkiye Diri Fay Haritasında aktif olduğu ifade edilen ve Munzur segmenti olarak tanımlanan Munzur Fay hattının bulunduğu tespit edilmiştir.
-Ancak bu fay hattının işletme projeleri hazırlanırken dikkate alınmadığı, hatta fayın inaktif olduğunun belirtildiği, hazırlanan atık depolama, üretim ve diğer tesis projelerinde 0.30 g ivme değerleri gibi düşük ivme değerleri baz alınarak proje hazırlandığı görülmüştür.
-Olası büyük bir depremde bu alanda bulunan tesislerin yıkılma riski taşıyabileceği ifade edilerek, hazırlanan ve işletilmekte olan atık depolama tesisi, üretim tesisleri ile açık kazı ve yığın liçi için gerekli tasarım parametrelerinin hem statik, hem de dinamik koşullar (açık ocakta patlama ile kazı yapılması nedeniyle) dikkate alınarak yeniden yapılması ve gerekli tedbirlerin alınması gerektiği ifade edilmiştir.”
siyanur havaya ve suya karisabilirmiymis onu arastiriyormus. bir git isine. bakkal isletmemesi gereken adamlar bakan oluyor.