Ginseng nedir? Faydaları nelerdir?

Saçak köklü, kısa olup yavaş büyüyen Panax cinsine mensup bir bitki olan ginseng muhtelif coğrafyalarda yetişmektedir ve yetiştiği coğrafyalara göre farklı adlandırmaları vardır. Başta geleneksel Çin tıbbında olmak üzere yüzyıllardır insan tedavisinde kullanılan ginsengin faydaları günümüzde de keşfedilmeye devam etmektedir. Peki daha ayrıntılı olarak ginseng nedir? Ginsengin faydaları nelerdir?

GİNSENG NEDİR?

Ginseng kökleri etli ve saçak şeklinde olup boyu kısa ve yavaş büyüyen, zencefile benzeyen bir bitkidir. Ginseng bitkisi; ginsenosidleri, polisakkaritleri, alkaloidleri ve polipeptitlerin yanı sıra çinko, kalsiyum, manganez, demir, talyum ve potasyum içerir. Ginseng, panax (Tam iyileşme) cinsine ait olmakla birlikte farklı alt türlerin ortak adı olarak kullanılır. Bu türler farklı bileşenler içerdikleri için farklı etkilere de sahiptir. Tıpta iki temel ginseng kullanılır. Bunlardan birisi Kuzey Amerika’da yetişen Amerikan ginsengi (Panax quinquefolius) iken diğeri Kore ginsengidir (Panax ginseng), ayrıca Sibirya ginsengi (Eleutherococcus senticosus) gibi başka türler de vardır. Türlerine göre farklılık gösterse de boyu ortalama olarak 30-50 cm arasında değişir. Bitki bütünsel olarak farmakolojik bağlamda faydalı aktif içerikler barındırsa da en değerli parçası köktür. Bu bitkinin fırında pişirerek elde edilen türü kırmızı ginseng olarak adlandırılırken kuru havada korunarak saklanan türü ise beyaz ginseng olarak adlandırılır. Ayrıca ginseng, ortalama olarak 3-6 yaşına ulaştıktan sonra toplanmaya başlanır.

GİNSENGİN FAYDALARI NELERDİR?

Ginseng bir enerji deposu olmakla birlikte aynı zamanda pek çok faydası da vardır. Genel olarak bilindiği üzere sadece kökünün değil, aynı zamanda gövdesinin de önemli faydaları vardır.

Kişinin stresli olduğu anlarda adrenal bezden salgılanan stres hormonunu kontrol altına alarak tiroit hormonunun fonksiyonlarını da düzenler. Bu şekilde kişinin yaşadığı olumsuzluklar neticesinde ortaya çıkan olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için etki eder.
Ginseng içindeki askorbik asit, fosfor ve B12 ile vücudu toksinlerden uzaklaştırır ve kansere karşı vücudu muhafaza eder.
Ginseng metabolizmik çalışmada düzenleyici işlev görür. Bu kapsamda vazopressin hormonu ile metabolizma hızını arttırıp glikoz miktarını düzenleyerek şeker hastalığına karşı kişiyi korur.
Kore ginsengi olarak da bilinen panax ginseng; kan şekeri yüksekliği (hiperglisemi), karaciğer yağlanması ve kanda lipid yükseklik (hiperlipidemi) gibi sorunların çözümünde tedavi aracı olarak kullanılır.
Ginseng; içeriğinde bulunan pek çok vitamin, mineral, peptid ve amino asit ile kişinin fizyolojik sağlığına olumlu etkide bulunur.
Sinir hücresi hasarını onardığı için özellikle nörolojik işleyişi ve destekler. Bu kapsamda zihinsel performansa da olumlu yönde etki eder.
Öğrenme sürecini kolaylaştırıp hafızayı güçlendirici etkide bulunur.
Yabancı maddelere karşın bağışıklık hücrelerini uyaran T hücrelerini arttırır ve vücuttaki antikor seviyesini yükseltir.
Libidonun ve erektil fonksiyonun artmasında, kanser gelişim riskinin düşmesinde oldukça etkilidir.
Spor esnasında adrenalin ve kortizol hormonlarını uyarır ve maksimum oksijen kapasitesinin sağlanmasına etki eder.
Hasarlı cilt hücrelerinin onarılmasında etkilidir.
Saç sağlığı ve dökülmesine karşın olumlu etkisi gözlenir.

GİNSENG İÇERİĞİNDE NELER BULUNUR?

Ginsengte pek çok biyoaktif bileşikler bulunur. Sadece kökünde olmamakla birlikte ayrıca gövde ve yapraklarda da vitamin, mineral, amino asitler, peptitler, fitosteroller, esansiyel yağlar ile 36 çeşit ginsenozid bileşik bulunur. Ortalama olarak 100 g ginseng kökünde 70 g karbonhidrat, 12,29 g protein ve 338 kcal enerji bulunur. Tüketilebilir düzeyde bir ordan verilecek olursa, bir çay kaşığı ginsengteki besin değerleri şu şekilde sıralanabilir:

Kalori	1,6
Karbonhidrat	0,3 mg
C Vitamini	%0,2 RDI (Günlük tüketim miktarı)
Sodyum	0,3 mg
Potasyum	8,3 mg
Demir	%0,1 RDI

Ayrıca barındırdığı içerikler aşağıda sıralanmıştır:

Tokoferol (E vitamini)
Niasin (B3 vitamini)
Riboflavin (B2 vitamini)
Tiamin (B1 vitamini)
Kobalamin (B12 vitamini)
Askorbik asit (C vitamini)
Retinol (A vitamini)
Fosfor, kalsiyum, demir

GİNSENG BİTKİSİNİN ÇEŞİTLERİ

Ginseng bitkisi başta Asya/Kore ginsengi ve Amerikan ginsengi olmak üzere pek çok alt türden meydana gelmektedir. Ginseng türleri aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır:

Amerikan ginsengi (Panax quinquefolius): Kuzey Amerika kökenli olup Asya ginsengine benzer faydaları vardır. Eski dönemlerde Kızılderililer tarafından faydalı olduğu için kullanılan Amerikan ginsenginin yaprak ve meyveleri ile çay yapılabilmektedir. Özellikle hafıza arttırıcı ve dikkat yönüyle etkilidir.
Kore/Asya ginsengi (Panax Ginsengi): Kore bölgesinde yetişir ve en yaygın türüdür. En yaygın olan bu tür ginsenosit oranını en çok barındıran türdür. Kore ginsenginin beyaz ve kırmızı adında iki alt türü vardır:
Beyaz ginseng: Kore ginsengi soyulur ve ardından kurutma işlemi uygulanır. Etken madde oranı buhar görmediği için kırmızı ginsenge kıyasla daha düşüktür.
Kırmızı ginseng: 6 yaşında olan bir Kore ginsengi kabukları soyulmadan buharda takribi olarak 3 saat bekletilir. Ardından nemli bir alanda kurutulur. Ginseng bu işlemin ardından kırmızı renge bürünür. Buharla temasa geçmesinden kaynaklı kırmızı ginsengin antioksidan etkisi daha yüksek olur.
Sibirya Ginsengi (Eleutherococcus Genticosus): Normalde ginseng olmamasına rağmen bu ismi etki oranı düşük olmasına rağmen benzer etkilerde bulunduğu için bu isimle adlandırılır.
Japon Ginsengi (Panax Japonicus): Ginsengin Japonya’da yetişen bir alt türüdür.
Vietnamlı Ginsengi (Panax Vietnamensis): Ginsengin Vietnam’da yetişen bir alt türüdür ve diğer ginseng türleriyle benzer etkileri vardır.
Kanada Ginsengi (Panax quinquefolius Canadensis): Amerikan ginsenginin Kanada’da yetişen alt türüdür.

GİNSENG NASIL TÜKETİLİR?

Ginseng kökü muhtelif yöntemlerle tüketilebilir. Yukarıda bahsedildiği üzere etki oranı buharda pişirilen yöntemle artmaktadır fakat tüketim metotları aşağıda sıralanmıştır:

Ginsengi dilimleyip sıcak su ekleyerek demleyebilir ve çay olarak tüketebilirsiniz.
Toz, tablet, yağ ya da kapsül formlarında olabilen ginseng özü, çorba gibi çeşitli tariflere uygulanabilir.

GİNSENG KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Ginsengin kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar da vardır. Varfarin, kafein, fenelzin, insülin ve oral hipoglisemik ajanlar ile tüketildiğinde dikkat edilmesi gerekir. Yüksek miktarda kullanıldığı takdirde hipotansiyon, hipertansiyon, öfori, baş ağrısı, uykusuzluk, mide bulantısı, ishal ve vajinal kanama gibi komplikasyonlar görülebilir.

GİNSENG BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ GÜÇLENDİRİR Mİ?

Ginsengte bulunan ginsenosid bileşikler vücuttaki iltihapları azaltıcı etkide bulunurlar. Bu bakımdan enerji yüklü olan ginseng vücudun direncini yükseltir ve bağışıklığı güçlendirir.