Bayram sonrası TBMM’nin açılmasının ardından AKP, yeni anayasa için Meclis’te tura çıkacak, Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş’un da işaret ettiği 1921 anayasası, yeni anayasa çalışmalarında benimsenen ‘modellerden’ biri olacak. AKP, tüm partilerin önerilerinin ortak bir havuzda toplanması için girişimde bulunacak. CHP ve İYİ Parti’nin parlamenter sisteme dönmekte ısrarcı olduğu ancak AKP’nin bu tartışmalara kapı aralamayacağı bildirildi.
MECLİS’TE GRUBU OLAN TÜM PARTİLERİN KAPISI ÇALINACAK
Yeni Şafak’ın haberine göre, Meclis’in yasama faaliyetlerine 16 Nisan’da başlamasından sonra, AKP TBMM’de grubu bulunan tüm siyasi partilerin kapısını çalacak. “Yeni ve sivil bir anayasa”nın gerekliliği üzerinde durulacak görüşmelerde, iktidar partisi, muhalefet partilerine, “Meclis’te grubu olan tüm partiler olarak anayasa taslaklarımızı hazırlayalım, müşterek bir paydada buluşmak için müzakere masasına oturalım” çağrısında bulunulacak.
BAŞKANLIK SİSTEMİNDEN GERİYE DÖNÜŞ YOK
Yerel seçimler başarıyla çıkan CHP’de ise kırmızı çizgi olarak parlamenter demokrasiye dönüş nosyonu korunacak. AKP’nin ise başkanlık sisteminde geri adım atmayacağı bildirildi. İYİ Parti’ninse kurultay sürecini tamamlamadan yeni anayasa tartışmalarına dahil olmak istemediği bildirildi. DEM Parti’nin de yerel yönetimlere özerklik veren bir düzenleme metniyle masaya oturmak istediği biliniyor. MHP ise 100 maddelik bir anayasa düzenlemesi hazırlamıştı. MHP, AYM’nin yetkilerinin daraltılmasını talep ediyordu.
1921 ANAYASA MODELİ
Habere göre, yeni anayasa için 1921 Anayasası modeli etrafında uzlaşı denemeleri yapılacak. TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş 1921 Anayasası’na atıfta bulunmuştu. Kurtulmuş, önceki gün TBMM’de düzenlenen iftar programında yaptığı konuşmada da “1921 Anayasası’nda olduğu gibi Türkiye’nin katılımcı, güçlü anayasa yapma imkanı bu Meclis’te vardır” ifadelerini kullanmıştı.
1921 VURGUSUNU İLK YAPAN ÖCALAN’DI
Veryansın Tv Genel Yayın Yönetmeni Erdem Atay, geçen 28 Mart’ta kaleme aldığı “1921 için düğmeye basıldı” başlıklı yazısında, şu ifadeleri kullanmıştı:
“Kurtulmuş’un konuşmasında sarf ettiği yeni anayasayı anlatırken şu kavramlar çok önemli: Kapsayıcı ve kuşatıcı…
Peki biz bu kavramları nereden biliyoruz?
Tabii ki 1921 Anayasası tartışmalarından. Yani özerklik verebilecek tek dili, tek milleti olmayan bir anayasa.
Bu Anayasa’ya dönmeyi ilk teklif edenin de Abdullah Öcalan olduğunu daha önce yazmıştık.
6’lı Masa’nın hazırladığı anayasa teklifinde de yine aynı vurgular vardı yani yeni bir 1921 anayasası hazırlanmıştı.
Aynı şekilde Saray’da da 1921 Anayasası’nın ruhuna uygun bir anayasa yazıldığını direkt Erdoğan ve bakanlar açıklamıştı.
Yani artık düğmeye basıldı.”
Atay, 11 Mart 2022 tarihli “1921” başlıklı yazısında da, “1921 vurgusunu Türkiye’de ilk yapan kişi PKK lideri Abdullah Öcalan’dı” bilgisini paylaşmıştı.
Atay’ın yazısının ilgili bölümü şöyle:
“Kendisinin yazdığı ‘Demokratik Özerklik’ teorisine (!) göre, bir çözüm üretilmesi gerekiyordu. “Özgür Kürdistan devleti” yerine, en doğru çözümün Demokratik Özerklik olduğunu, yani Türkiye içinde bir özerk yapı olması gerektiğini söylemeye başlamıştı.
Sözde teorisini bir zemine oturtmuştu ve kapsayıcı olacaktı.
İşte o kapsayıcılığı 1921 Anayasası’nda buldu.
Uzun yıllar 1921 Anayasası üzerinde çalıştı.
“Kürt sorunu başta olmak üzere Türkiye’nin yaşadığı sorunları çözmesi için 1921 Anayasası’nın günümüze uyarlanması gerekir. Biz demokratik özerklik konusunda 1921 Anayasası’nı referans alıyoruz” diyecekti…
FETÖ’nün yargıyı ele geçirdiği 2010’daki Anayasa görüşmelerinin yapıldığı süreçte de şu ifadeleri kullanacaktı:
“1916-20 sürecinden sonra 1921 Anayasası oluştu. Bu anayasanın daha sonra netleştirilip demokratikleştirilmesi beklenirken 1924 Anayasası ile -bu anayasada tamamen Kürtlerin inkârı vardır- daha oligarşik ve bürokratik bir anayasa haline getirildi. Şimdi de AKP anayasası haline getiriliyor. Ben, 1921 Anayasası’nı yeniden güncelleyelim diyorum.”
PKK lideri, bu kapsayıcılık çerçevesinde Demokratik Ulus İnşası yaptıklarını yazacaktı. (12 Aralık 2010)
İşte 1921 Anayasası vurgusunu 2000’li yılların başında ilk yapan kişilerden biriydi Öcalan… Birkaç yıl sonra da benzer sözü dönemin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’den duyacaktık. Gül’e göre de, “Türkiye’nin en özgürlükçü Anayasası” 1921’di.
Öcalan’ın bu çağrısı HDP’nin eski adı Demokratik Toplum Partisi’nin Ekim 2007 Kongresine damga vuracak ve kongrenin sonuç bildirgesine bu ifade eklenecekti. “Türkiyelilik” üst kimliği ile vatandaşlığın ele alınmasının savunulduğu bildirgede, 6’lı masaya çok benzer şu ifadeler kullanılacaktı:
“… farklı kimlik ve kültürler, kendi farklılıklarını anayasal güvence içerisinde koruyup geliştirdikleri bu sistemle daha özgür bir ortama kavuşacaklardır. Aslında 1920’lerde kabul edilmiş olan bu esaslar, 1921 anayasasında da yer almış, 1924 Anayasası ile ortadan kaldırılmıştır.”
Bu partilere mi kalmış Türk Ulusu’ na Anayasa yapmak?