Diler Enerji’nin Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesinde yapacağı 400 megawat kurulu güce sahip termik santrali için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporuyla ilgili daha önce yürütmeyi durdurma kararı veren Kahramanmaraş İdare Mahkemesi, son duruşmada ÇED raporunu iptal etti. Kararda, bakanlığın ÇED raporu için ‘hukuka uyarlık görülmemiştir’ denildi.
Afşin-Elbistan A ve B Termik Santralleri’nin bulunduğu bölgeye 3’üncü bir termik santral olarak Diler Enerji tarafından Elbistan’ın Akbayır Mahallesi’ne yapacağı santral için müşavir firma Çınar Mühendislik tarafından hazırlanan ÇED Raporu, 29 Haziran 2018 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylandı. Mevcut santrallerinden çevreye verdiği zarardan yıllardır dert yanan yöre halkı ÇED raporunun iptali için Kahramanmaraş İdare Mahkemesi’nde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na dava açtı.
OLUŞACAK 3,5 MİLYON TON ATIK ÇEVREYE VE İNSANA ZARAR VERECEK
3’ü sivil toplum kuruluşu, 86’sı da şahıs olmak üzere toplam 89 davacı; santralde kullanılacak olan kömürün ıslak, aynı zamanda kalori değerinin çok düşük olduğu ve bu nedenle santralin enerjiden çok kükürt üreteceğini santralin yapılacağı alanın büyük bir tarım havzasının tam ortası olduğunu, yılda 910 ton patlayıcı kullanılacağını, patlama işleminden dolayı ortaya çıkacak toz ve sarsıntıların çevre halkına ve tarımsal üretime zarar vereceğini, yanma sonucunda her yıl 3,5 milyon ton atık oluşacağını, bu atıkların çevreye ve insanlara zarar vereceğini belirtti. Davacılar dilekçenin santralin enerji üretirken yılda 5 milyon metre küp suya ihtiyaç duyulacağını, kuraklıkla boğuşan bölge halkının suyunu paylaşmak zorunda kalacağını, sahada ziraat yapan çiftçilerin yer altı suyu kullandığını, yer altı sularının kirleneceğini, kömürü kurutmak için dev pompalarla su çekilmesi neticesinde Ceyhan nehrinin kuruma tehlikesi içerisinde bulunduğunu, iklim değişikliğinin raporda gözetilmediğini, bölgede bulunan diğer termik santrallerle birlikte doğaya salınacak karbondioksitten dolayı çevre felaketi oluşacağını, yeryüzü sıcaklık değerini artıracağı, davalı idarenin kendi raporları arasında çelişki bulunduğunu, bir yandan ÇED raporu yerindedir kararı verildiği diğer yandan havanın yürüyüş yapmaya bile müsait olmadığı yönünde rapor düzenlendiğini, Elbistan ilçesinin havası en kirli 13’üncü şehir olarak belirlendiğini bunlarla birlikte santral yapılmasının Kyoto protokolüne aykırılık teşkil ettiğini kaydederek raporunun iptal edilmesini istedi.
BAKANLIK: HER TÜRLÜ TEDBİR ALINDI
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ise savunmasında ÇED çalışmalarının, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerin ilgili hükümleri ve diğer mer’i mevzuat hükümleri çerçevesinde yürütüldüğü, ÇED Raporunun mevzuata uygun olarak hazırlandığı, projenin tüm çevresel etkilerinin değerlendirildiği ve gerekli her türlü tedbirin alındığı ve dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürerek davanın reddedilmesini talep etti.
ÇINAR MÜHENDİSLİK: DAVA REDDEDİLİRSE ŞİRKET HAKLARI ZARAR GÖRÜR
ÇED raporunu hazırlayan müşavir firma Çınar Mühendislik ise savunmasında, “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca onaylanmış olan ÇED raporunun iptaline karar verilmesi halinde şirketin hakları zarar göreceğinden dolayı” davanın reddedilmesini istedi.
DİLER ENERJİ: ÇED RAPORU TAMAMEN BİLİMSEL
Akbayır’a santral yapmayı planlayan Diler Enerji de davanın reddedilmesini talep ederek “Davacıların dava dilekçesindeki iddiaları haksız, hukuki ve bilimsel dayanaktan yoksundur. ÇED raporu tamamen bilimsel ve hukuka uyarlı bir şekilde hazırlanmıştır” diye savunma yaptı.
BİLİRKİŞİ: ÇED RAPORU, KAMU YARARI VE BÖLGE HALKI MENFEAATLERİ AÇISINDAN YERİNDE DEĞİL
Kahramanmaraş İdare mahkemesi, tarafları dinledikten sonra konuyla ilgili bölgede keşif yapılarak rapor hazırlanması bilirkişi atadı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nden Çevre Mühendisi Dr. Öğretim Üyesi Yakup Cuci, Doç. Dr. Kevser Cırık, Jeoloji Mühendisi Doç. Dr. Ahmet Özbek, İnşaat Mühendisi Prof. Dr. Mehmet Ünsal ve Ziraat Mühendisi Prof. Dr. Mustafa Kızılşimşek’ten oluşan bilirkişi, yaptığı inceleme sonunda mahkemeye raporunu sundu. 20 sayfalık raporda, santralın zararlarını detaylarıyla anlatılarak sonuç bölümünde şöyle denildi:
“Elbistan Akbayır 400 MW TES Entegre Projesine ait ÇED Raporu bir bütün olarak değerlendirildiğinde ÇED olumlu kararının üstün kamu yararı, yöre halkının bireysel menfaatleri, ekoloji ve sürdürülebilirlik açısından yerinde olmadığı kanaatine varılmıştır.”
MAHKEME: HUKUKA UYGUN DEĞİL
Kahramanmaraş İdare Mahkemesi, davacı ve davalarının savunmalarını dinleyip bilirkişi raporunu inceledikten sonra 11 Haziran 2019’da yapılan duruşmada dava konusu işlemin uygulanması halinde uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden 2577 Sayılı Kanunun 27’nci maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütmenin durdurulmasına karar verdi. Mahkeme, 1 Kasım’da yaptığı son duruşmada ise ÇED raporunun iptaline karar verdi. Mahkemenin kararında şöyle denildi:
“Taraflara usulüne uygun olarak tebliğ edilen bilirkişi raporuna karşı, taraflarca itiraz edilmekle birlikte, yapılan itirazların, bilirkişi raporunu kusurlandırıcı nitelikte görülmediği ve bilirkişi raporunun hüküm vermeye elverişli olduğu kanaatiyle, bilirkişi raporunun Mahkememizce hükme esas alınabilecek nitelikte olduğu değerlendirilmiştir. Bu durumda, yukarıda aktarılan bilirkişi tespit, değerlendirme ve görüşleri dikkate alındığında; Kahramanmaraş İli, Elbistan İlçesinde yapılması planlanan Elbistan Akbayır 400 MW Kömürlü Termik Santrali projesiyle ilgili Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca verilen 29.06.2018 tarihli Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.”
