Pişik, genelde bebeklerde görülse de aslında her yaştan kişide görülebilir. Cildi hassas olan, kilolu, cildi sürtünmeye maruz kalan kişilerde de görülen pişik tedavi edilmediği durumda açık yaraya dönüşebilir. Cildin nemli ortamda fazla kalması ya da nemli bir kumaşa uzun süre temas etmesi cildin bariyer görevini ortadan kaldırır. Derinin sağlıklı ve esnek hali ortadan kalkarak iltihaplanma sonucu kızarıklık meydana gelir.
PİŞİK NEDİR?
Diğer adı amonyak dermatiti olan pişik; cinsel organların dışı, kasık ve popoda amonyağa dönüşen üre nedeniyle tahriş olmasıdır. Amonyak işlevi görmeyen fakat bir amonyak türevi olan üre idrarda bulunur. Üre cildi tahriş etmese de idrarın ciltte uzun süre kalmasıyla candida albicans olarak bilinen mantar türü üreyi amonyağa dönüştürür. Amonyak cildi tahriş edebildiği için kızarıklıklar meydana gelir. Sadece idrar ve dışkı ile cildin teması neticesinde değil, ayrıca cildin aşırı nemli kalması, sabun artıklarının kalması, bez bölgesine uygulanan çeşitli kremlerin alerjik reakysiyonlar göstermesi de pişiğe neden olabilir. Özellikle yaz aylarında ya da sıcak ortamlarda cildin havasız kalmasıyla yaşanır. Pişiğin önlenmesi için cildin kuru ve temiz kalması, çok sıkıştırılmaması gerekir. Pişik olan cildin temizlenmeyip bakımının doğru yapılmaması lezyonun ilerlemesine neden olabilir. Bebeklerde bebek bezi bölgesinde (Bez dermatiti), kasık bölgesinde, koltuk altında ve sürtünmeye maruz kalan bölgelerde görülür. Pişiğin ilerleyip açık ve tehlikeli yaraların oluşmaması için doktor kontrolünde tedavinin yapılması gerekir.
PİŞİK NASIL ANLAŞILIR?
Genelde kalça, genital bölge ve kasıkta nemli, kırmızı bir görüntü oluşur. Bunun yanında yanma ve sızlama gibi etkiler de görülür. Buna etkili faktör ise amonyağa dönüşen ürenin cildin yüzeyindeki yağ tabakasını kaldırmasıdır. Önce hafif kabarıklara sahip olan cilt yüzeyi ilerleyen süreçte içi su dolu şişiklere dönüşür ve yanmalarla acı verir. Pişik devam ettiği takdirde enfekte görülür ve deri döküntüleri kırmızı bir renk alır. Genelde 9-12 aylık bebeklerde görülmekle birlikte erkek bebeklerde kasık kıvrımları, penis altı ve testis torbasında; kız bebeklerde ise büyük dudakların üstünde kızarıklıklar oluşur.
PİŞİK NEDEN OLUR?
Yağlı ve esnek bir yapıda olan cildin tahriş olarak döküntü, kızarıklık ve kaşıntı türevi belirtilerle yaşadığı sağlık sorunu ifadesiyle adlandırılan pişiğin oluşmasının nedenleri aşağıda maddesel şekilde sıralanmıştır:
Bebeklerde pişik nedenleri
- Çeşitli kalıtsal sağlık sorunları ve çinko yetersizliği.
- Antibiyotik tedavileri ve diş çıkarma dönemiyle egzama gibi sağlık sorunları.
- Bebeğin tüketim alışkanlıklarının değişmesi, bebeğin idrar ve dışkı ph dengesini değiştireceği için pişiği tetikleyebilir.
- Bebeğin altı temizlenirken tahriş edici ve sağlığı tehdit eden ürünlerin kullanımı.
- İdrar yolu enfeksiyonu ve ishal.
Yetişkinlerde pişik nedenleri
- Genital bölge ve kasıktaki enfeksiyonların viral şekilde döküntülere neden olması.
- Bağışıklık sistemi düşüklüğünün mantar enfeksiyonlarını tetiklemesi.
- Yeteri kadar hijyenik olmama durumu, bakteriler ve cerrahi operasyonlar.
PİŞİK NASIL ENGELLENİR?
Pişiğin engellenmesi oldukça kolay ve hijyenik bir yol ile sağlanır. Bebek bezinin bağlanacağı bölgenin havalandırılması, kuru kalması ve temiz olması önemli bir husustur. Bebeğin bezinin düzenli şekilde değiştirilmesi gerekir. Bebek bezi değiştirilirken bölge 1-15 dakika havalandırılmalıdır. Bez bağlanırken çok sıkı olmamalı ve hava alacak şekilde bağlanmalıdır. Bebeğe giydirilen kıyafetler hava alan kıyafetlerden olmalıdır. İdrar ve dışkı olan bölgenin sade su ya da yoğun kimyasal barındırmayan bezlerle temizlenmesi önemli bir faktördür. Ayrıca bebek bol su tüketmelidir.
PİŞİĞE NE İYİ GELİR?
Pişik olan bölgenin hijyenine dikkat edilmesi gerekir. Ayrıca pişiğe iyi gelmesi için yapılması gerekenler sıralanmıştır:
- Tahriş olan bölgeye doktor tavsiyesi doğrultusunda çinko oksit içerikli losyon ya da kremler kullanılabilir. Bu kremler pişiği iyileştirdiği gibi tahrişi hafifleterek tedavi sürecinde kişiyi de rahatlatır.
- Tuvalet sonrasında bebeğin genital bölgesinin temiz ve kuru olmalıdır. Dışkı ve idrar ile yoğun bir temas varsa ılık bir suyla yıkayıp iyice kurulayınız.
- Pişik olan bölge yanma hissi yapacağı için soğuk kompres yapmakta fayda var. Bez ya da pamuğun soğuk suya batırılıp ilgili bölgeye temas ettirilmesi tedavi sürecinde rahatlatıcı etki yapacaktır.
- Günün belli saatleri pişikli bölgeyi kumaş parçasında yalıtarak havalandırınız.
- Öncelikle bebeğinizin yaşına uygun bez seçiniz. Ardından bezi değiştirirken çok sıkmamaya ve hava alacak şekilde takmaya özen gösteriniz.
- Genel yanıklara da iyi gelen sarı kantaron yağı pamukla kompres yapılabilir. Bu şekilde yaralar ve yanık izleri kısa sürede iyileşme eğilimi gösterecektir.
- Pişik olan bölgeye yoğurt sürmek iltihaplanmayı azaltır.
- Hindistan cevizi yağı antibakteriyel ve antifungal özellik içermesi nedeniyle pişiğe iyi gelir.
- Anne sütünün düzenli kullanımı bebeğin gelişimi için çok önemli olduğu için pişiğin iyileşmesi için de etkin rol oynar.
- Aloe vera jeli, pişik semptomlarına karşı iyi gelir.
- Bebek pudrası, pişiğin ağrısını hafifletir ve iyileşmesi için önemli katkı sunar.
PİŞİĞE VAZELİN SÜRÜLÜR MÜ?
Pişik olan bölgeye çinko oksit ya da vazelin içerikli pişik kremleri sürülebilir.
GÖĞÜS ALTI PİŞİK NASIL GEÇER?
Yetişkinlerde pişik, çinko oksit ve vazelin bazlı krem ile jeller sayesinde iyileşir.
MANTAR VE PİŞİK BİRBİRİNDEN NASIL AYIRT EDİLİR?
Mantar ve pişik arasındaki farkı bulup ayırt edebilmek için klinik teşhislere ihtiyaç duyulur. Doktora başvurmadan böyle bir ayırda varılmak istenirse ise pişiğe doğru bir tedavi uygulanırsa 2 gün içinde iyileşir fakat 2 gün içinde iyileşme gözlenmiyorsa mantar olabilir. Bu durum dahilinde hızlı şekilde doktorunuza başvurunuz.
ANTİBİYOTİK PİŞİĞE İYİ GELİR Mİ?
Pişik eğer mantar enfeksiyonuyla birlikte görülürse doktor tarafından antibiyotik kullanımı önerilebilir.
PİŞİK KAÇ GÜNDE GEÇER?
Mantar değilse ve doğru tedavi uygulandığı takdirde 2 gün içinde iyileşme gösterir.
