Tiranlığın kodları

Siyaset Bilimci Yiğit Kalcı yazdı…

Siyaset bilimi çalışmaları içinde ele alınan ‘’Liderlik’’ olgusu, popülaritesini yitirmeyen, yeni tezlerle ve yaklaşımlarla açıklanmaya, anlamlandırılmaya ihtiyaç duyan bir olgudur. Machiavelli’nin ve haleflerinin hatta karşıtlarının liderlik üzerine getirdiği izahlar, zaman içinde psikoloji ve sosyoloji disiplinlerinin gelişimine paralel olarak yeniden yorumlanmış, ideal liderin nitelikleri, evrensel ilkeler çerçevesinde kapsamlı bir biçimde tanımlanmıştır. Modern dünyanın siyaset anlayışı içinde tiranlık yaşam alanı bulamamış, modern dünya ile entegre olmayı başaramayan toplumlarda ise değerinden hiçbir şey kaybetmemiş, bilakis artı değer olarak kabul görmüştür. Bu algının şekillenmesinde ve devamlılığında rol oynayan dinamikler, her biri ayrı bir başlık altında incelenmesi gereken, ilintilendirilmiş olgular ve olaylar kümesidir.

Tüm bu dinamikleri gelecek yazılarda detaylandıracağız ancak bu yazımızda ‘’Tiran’’ kavramı üzerinde yoğunlaşacak ve tiranı besleyen psikolojik, sosyolojik faktörleri ele alacağız. Bu bağlamda öncelikle ‘’Tiran’’ kavramını bilimsel veriler ışığında açıklamamız gerekiyor. Tiran kavramı, Antik Yunan’dan günümüze uzanan geniş bir zaman diliminde, farklı izahlarla açıklanmıştır. Tüm bu açıklamalardan hareketle bu kavramı şu şekilde özetleyebiliriz:

TİRAN

Siyasal iktidarı zorla ele geçirmiş, iktidar alanı içinde yaşayan halkın üzerinde acımasız baskı politikaları izlemiş kimse. Siyasal iktidarı meşru yollarla ele geçirmesine rağmen, zaman içinde mutlak hakimiyet sağlayarak devlet geleneğinden ve kurallar zincirinden bağımsız hareket eden, şahsi çıkarı doğrultusunda halka zulmeden zorba.  

Tiran kavramına ilişkin tanımlardan hareketle bu kavramı kısaca izah ettiğimize göre, tiranı şekillendiren kodları ele alabiliriz.

KİN VE NEFRET

Tiran, içinde yaşadığı toplumda sosyal anlamda varlık gösterememiş, kendisini gerçekleştirememiş kimsedir. Erken çocukluk döneminden itibaren dış dünya ile uyumlanma sorunu yaşayan tiran, yaşam serüveni boyunca öfke biriktiren, sosyal grup içinde otorite sağlamaya, güç merkezi haline gelmeye ve iç dünyasında kendisini yaralayan eksik yönlerini bu yolla doldurmaya çalışan kimsedir. Sürekli bir biçimde, ortada hiçbir geçerli sebep yokken dahi intikam arzusuyla hareket eder çünkü kişiliği öfke merkezli şekillenmiştir.

ESTETİK KAYGILARDAN YOKSUNLUK

Önceki yazılarımızda da değindiğimiz bu faktör, tiranın otokontrol sistemini işletmesinin önündeki en büyük engeldir. Ruhsal tatmine ulaşmamış, sanat ve kültür kurumları ile dar ve yüzeysel bir ilişki dışında ilişki kuramamış olan tiran, toplumsal aydınlanmanın taşıyıcıları olarak kabul edilen tüm bileşenlere savaş açacaktır. Bu bileşenler, kendisi için bir şey ifade etmediği gibi, tiranlığın sürekliliği noktasında birer tehdit unsuru olarak varlık göstermektedir. Edebiyat, müzik, tuluat, felsefe, mizah ve aktivist gruplar, tiran için yok edilmesi veya en iyi ihtimalle denetim altında tutulması gereken unsurlardır.

İHTİRASLAR

Tiran, ihtiraslarının peşinden kontrolsüzce koşan kişidir. Bu ihtiraslar, tiranın agresif davranmasına yol açar ve günden güne güçlenerek tiranı tamamen ele geçirir. Tiran için tatmin eşiği oldukça yüksektir ve tatmin noktasına ulaşabilmek için her yolu dener. Beğenilme arzusu, takdir görme ve saygınlık, israf ve istif, cebir ve hükmetme gücü, tiranın ihtiraslarını tetikleyen faktörlerdir. Tiran, tüm bu ihtiraslar dahilinde korkan ve korkutan kimsedir.

Gelecek bölümde görüşmek üzere, saygı ve sevgilerimi sunarım.