Tolstoy ve güzel sözlerin dünyadaki yolculuğu

Bilmek mutlak bir biçimde anlamayı sağlamaz. Anlamak ise çözmeye yetmez. Aslında bu dizgenin basit bir mantığı var.

ANLAMAK VE ÇÖZMEK

Doğru olanı ya da olmayanı biliriz; bu genel geçer bir realitedir, ne var ki idrak edemediğimiz için pratikte doğru olanı yapamayız. Anlamak doğru bir hayat pratiğini gerçekleştirmek için kapı aralar; ancak yeterli değildir. Çözmek gerekir; derin ve duyarlı insanlar hayatın mantığını çözerler, hayatı herkesten daha iyi kavrarlar; tam da bu nedenle fikirlerini insanlara anlatmaya çalışırlar. Bu bir zorunluluktur. Bilgelik paylaşmayı ve anlatmayı gerektirir.

İnsanlık tarihinde yer edinmiş kişilerin söylediklerini çok önemsiyorum; çünkü güzel sözler hayatı anlamlandırmamızı sağlıyor. Gerçeklere işaret ediyor; sadece bu özelliğiyle yön tayin etmekte zorlanan günümüz insanının hayatı anlamasını sağlıyor.

İnsana ait ne varsa Tolstoy’da da o var

Örneğin Tolstoy’un “Şikâyet ettiğiniz hayat, belki de başkasının hayalidir” sözü ne kadar da derin ve zengin bir anlam barındırıyor. Büyük ve anlamlı bir yaşamın verdiği engin tecrübedir bu sözü ortaya çıkaran. 19. yüzyılı 20. yüzyıla bağlayan keskin zaman aralığında; tükenmekte olan Çarlık Rusya’sında varlıklı bir adamdır Tolstoy; ancak onun aklı, başta köylüler olmak, üzere milyonlarca fakir ve ezilenin kurtuluşu için çalışmaktadır. Kendi sınıfsal karakteri gereği, yukarıdaki sözünün aksine davranışlar gösterdiği olmuştur hiç kuşku yok ki; ama bilme ve kavrama gücü her zaman galip gelmiştir; dünyadaki amansız acıları, büyük kederleri anlatmıştır. Neşeli ve mistik hikâyeler de vardır kitaplarında. İnsana ait ne varsa Tolstoy’da da o vardır. İnsanı ve hayatı derinden kavramıştır. Yaşamının sonunda buna uygun bir tercih yapmıştır. Tolstoy zengin ve konforlu evinde değil; bir tren istasyonunun yatakhanesinde ölmüştür.

AFORİZMA VE ORTAK YAŞAM GERÇEKLERİ

Tolstoy gibi büyük insanların sözleri didaktik, yani öğreticidir; aynı zamanda uyarıcıdır. Bunları okumak bana güç veriyor. Fakat aforizmaları da seviyorum.
Aforizmaları sadece güzel söz söylemek için kurulmuş cümleler olarak algılamayın. Benzer yaşam deneyimi ve öğreticilik aforizmalarda da vardır.
Aforizmalar, çoğunlukla bildiğimiz, ancak üzerinde düşünmediğimiz gerçeklere işaret eder.

“Yüzünü güneşe çeviren insan, gölge görmez.” -Helen Keller

Söyleyenin kendini anlattığını düşünürsünüz; belki içeriğinde bir tercih ifadesi vardır ve bazen insanları tenkit eder; daha geniş açıdan bakıldığında ise evrenseldir, her bir yaşantıdaki ortak gerçeğe işaret eder. Kişisel olan, söyleyenin ağzından çıktığı anda toplumsallaşır.

“İnsanlara kendimi anlatmayı, çoğunun işlerine geleni duyduklarını farkettiğimde bıraktım.”