Yaşamın anlamı ve bilim

Özgür Sancar yazdı…

Dünyayı ve onun yasalarını anlamamıza sağlayan bilim, paralel biçimde insanın geleceğe attığı büyük adımlarda yol gösterici oluyor. Tek başına bu nedenle, gerçek bilim adamlarının toplumların en önemli ihtiyaçlarından bir tanesi olduğunu düşünmüşümdür.

Bilim adamları içerisinde bulundukları yüzyılı değiştiren fikirler ürettikleri gibi, ölümlerinden sonra da geleceğe açılan rotaları miras bırakıyorlar.

Yoklukları üzücü olsa da eserleri ve fikirleriyle her zaman yaşamaya devam edeler; tıpkı Stephen Hawking gibi…

NÜKTEDAN VE NEŞELİ

Modern evrenbilimin (kozmoloji) hiç kuşkusuz en iyi ismi Prof. Dr. Stephen Hawking’ti… fizik bilimini anlaşılır ve geniş kesimlerce sevilebilir yapmış olmasıyla ön plana çıkan, nüktedan ve neşeli bir karakterdi. Tabii ki bu, İngiltere’de hakkında yazılanlara istinaden yapmış olduğumuz bir gözlem.

Gerçek bir bilim adamı olarak temelsiz varsayımların karşısına, bilimsel bilgi ve öğretici teorilerle çıktı. Vietnam ve Irak gibi emperyalist saldırılara karşı çıkması, kuşkusuz bilimin ona verdiği insancıl duyguların bir ürünü.

SEVGİ DOLU BİR YUVA

Benim en çok dikkâtimi çeken özelliği ise karşısına çıkan tüm yaşam engellerine karşın sevgi dolu bir dünya yaratmış olmasıydı: “İçerisinde sevdiklerinize ait bir yuva olmasaydı, evren bir şeye benzemezdi.”

KARA DELİK VE UZAYLILAR

Yaşam öyküsünün ilginç olan yanıysa okul döneminde aslında çok da parlak bir öğrenci olmamasıydı. Matematik okumak istiyormuş; fakat 17 yaşındayken girdiği Oxford Üniversitesi’nde matematik bölümü olmadığı için fizik ve evrenbilim üzerinde çalışmaya başladı. İlerleyen yıllarda James Bardeen ve Brandon Carter’la birlikte “Kara Delik” mekâniğine ait dört kanunu keşfetti. Teorisi uzaydaki kara deliklerin radyasyon yayma yoluyla tüm enerjilerini tüketerek buharlaşacaklarını gösteriyordu.  Ayrıca uzayda başka yaşam formlarının olduğuna inanmıyordu: “Uzaya 100 seneyi aşkın zamandır radyo dalgası gönderdiğimizi düşünürsek, mesajlarımızın uzayda akıllı yaşama henüz ulaşmadığını söyleyebiliriz. Hiçbir dünya dışı yaratığın TV şovunu göremedik. Birkaç yüz ışıkyılı mesafede komşu hiçbir medeniyet yok.”

UMUT ve OPTİMİZM

Hawking bir ALS hastasıydı. Kasları kontrol eden sinirleri çalışmıyordu. 21 yaşında konan teşhise göre hastalığın erken bir evresindeydi. Fakat hastanede geçirdiği günlerde, etrafında gördüğü kan kanseri vb. türden hastalıklara sahip insanlar, onun kendi durumuna biraz daha iyimser bakmasını sağladı. Buna karşın yaşam süresinin doktorasını tamamlamaya yetmeyeceğine inanıyordu. Zamanla fiziki durumu kötüleşti ve konuşması anlaşılmaz hâle geldi.  1985’te sesini tamamen kaybetti. Kaliforniyalı bir yazılımcı, yanak hareketleriyle çalışabilen bir konuşma programı üretti. Bu, Hawking’in tekrar sözel iletişime geçmesini sağlıyordu.

Bilimin verdiği kuvvetten olsa gerekir, kendi durumuna hep iyi  açılardan bakmaya çalıştı: “Benim fiziki yetersizliğimin ciddi bir engel teşkil etmemesinden dolayı şanslıyım. Bilgi peşinden koşan bir çok insana göre bu özelliğim bana daha fazla vakit sağladı.”

YAŞAMIN ANLAMI

Büyük bir bilimadamı olarak evrenbilime büyük katkı sağladı; dünya siyaseti ve reel-politikle ilgili fikirlerini büyük bir cesaretle açıkladı: “İnsanoğlu, açgözlülüğü ve aptallığı nedeniyle kendisini yok etmektedir.”

Son günlerin en çok tartışılan konusu yapay zekâyla da ilgili esaslı tespitlere sahipti: “Yapay zekânın insan ırkından daha sûratle evrimleşme olasılığı var. Yapay zekâ insanlıkla birlikte var olabilir. Fakat bir kere makineler kendilerini geliştirebilecek dönüm noktasına geldiğinde, hedeflerinin bizimkilerle aynı olup olmayacağını bilemeyiz.”

Hep erken ölüm olasılığıyla yaşamış olmasına karşın, bilimsel düşünce ona yaşama sevinci ve enerjisi vermişti. Çocuklarına bir miras olarak bıraktığı öğütler sahip olduğu yaşam felsefesinin ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor:

“Bir, ayaklarınızın altına değil, yıldızlara bakmayı unutmayın. İki, çalışmayı asla bırakmayın. Çalışmak size bir anlam ve amaç verir; bunlar olmadan hayat boştur. Üç, eğer aşkı bulacak kadar şanslıysanız, onun da olduğunu hatırlayın ve başınızdan atmayın.”