ANGAJMAN KURALLARI “RULES OF ENGAGEMENT (ROE)” NEDİR VE UYGULAMASI
Angajman Kuralları-Rules Of Engagement (ROE) kavramı, 22 Haziran 2012 tarihinde RF-4E Phantom Türk keşif uçağının uluslararası hava sahasında Suriye tarafından düşürülmesinin ardından en yetkili ağızdan “angajman kurallarının değiştirildiği” açıklanması ile ülke gündemine girmiş anlamı ve uygulamaları açısından merak uyandırmıştır.
Angajman kuralları, “TSK Milli Angajman Kuralları Yönergesi” çerçevesinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nde gerektiğinde istenen değişikliklerde yapılmak suretiyle uzun yıllardır kullanılmaktadır. Angajman kuralları, silah teknolojilerinde meydana gelen gelişmelerin bir sonucudur ve en azından altmış yıllık bir geçmişi söz konusudur.
Angajman kuralları, askerî unsurların kuvvet kullanımı sırasında uyması gereken yasa veya kuralları tanımlayan kavramdır. Kavram ilk defa, 1958’de Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı tarafından yayımlanan Savunma Bakanlığı Askeri ve Müşterek Terimler Sözlüğü (Department of Defense Dictionary of Military and Associated Terms) adlı dokümanda yer almıştır.
Angajman kuralları kavramı uluslararası hukukta kuvvet kullanmanın yasaklanması ve uluslararası gerilim ve çatışmaların nükleer savaşa dönüşebilme ihtimalinin belirmesi ile birlikte ortaya çıkmış ve askeri bir harekâtta yer alan unsurlara politik direktifler vermeyi, sınırlamalar getirmeyi mümkün kılan bir mekanizmadır.
Angajman kuralları, yetkili mercilerin silahlı gücün kullanacağı kuvvetin kapsamını ve derecesinin ne olacağına dair politik direktiflerini en başta birlik komutanlarına verilmesini sağlayan ve böylece silahlı kuvvetlerin uygulamalarını kolaylaştıran bir mekanizmadır.
Milli ve NATO Angajman Kurallarının tespitindeki ana kriterler (UNU);
- Ulusal çıkarlar,
- NATO’yla ilgili yükümlülükler,
- Uluslararası hukuk kurallarıdır.
Milli ve NATO Angajman Kurallarının uygulanmasındaki ana hususlar (DDM);
- Düşmanca yaklaşım,
- Düşmanca niyet,
- Meşru müdafaa şartlarının oluşmasıdır.
Politik görüşlerin dışında hukuk kuralları ve harekât gereksinimleri angajman kurallarının kapsamının belirlenmesinde etkilidir. Angajman kurallarının etkinliği “uygulanabilir, anlaşılabilir, taktiksel olarak makul ve hukuki açıdan yeterli” olmasına bağlıdır. Yani, verilecek emirlerin silahlı kuvvetlerde uygulanan “Kim, Ne Zaman, Nerede, Ne Maksatla, Nasıl, Ne Yapacak” sorularını kapsamalı ve açık olmalıdır.
Bu hususu, daha iyi anlaşılabilmesi yönüyle bir gazetecilik terimi olan 5N 1K örneği ile de açıklayabiliriz. 5N 1K, haberin öğelerini oluşturan “Ne, Ne zaman, Nerede, Nasıl, Neden, Kim“ sorularını içermektedir. Günümüzde iletişim fakültelerinde ve bazı habercilik kitaplarında kaynağı belirten “Nereden“ unsuru da eklenerek 6N 1K olarak kullanılmaktadır.
Diğer yandan, angajman kuralları meşru müdafaa halinde kuvvet kullanmayı düzenlemediğinden birliğin bekası açısından, angajman kurallarının sınırlamaları dışında, meşru müdafaa kapsamında kuvvet kullanma halinin ne zaman başladığı önem arz etmektedir.
Angajman kuralları askeri anlamda bir tehdide karşı askeri tepkinin şartlarını belirler. Angajman kuralları kısaltmalar içeren askeri direktiflerdir. Bir başka değişle yetkili bir otorite tarafından çıkarılan ve askeri kuvvetlerin hedeflerini yerine getirirken tabi olacakları kuralları ve sınırları çizen direktiflerdir. Bu direktifler özetle, güç kullanımı konusunda yetkilendirme ve sınırlamalar içerir. Angajman kuralları havanın yanı sıra kara ve denizde de kullanılır. Angajman kuralları, sadece hakiki şartlarda değil, eğitimler sırasında da kullanılmaktadır.
Angajman kuralları ulusal askeri doktrinlerde, tamamlayıcı yardımcı emirler, dağıtım emirleri, harekât planları, hali hazırdaki yürürlükteki direktifler de dâhil olmak üzere çeşitli şekillerde görülmektedir. Angajman kuralları geniş anlamda diplomaside tarafların ilişkilerini yürütürken kullandıkları yöntemleri ifade ederken, askeri anlamda örnek vermek gerekirse, bir ülkenin başka bir ülkenin hava sahasını ihlal etme veya ülke topraklarında oluşacak bir tehdide karşı yapılacak askeri tepkinin şartlarını belirlemektir.
Türkiye uluslararası anlaşmalardan doğan hakları nedeniyle Ege’nin uluslararası hava sahasını eğitim ve tatbikat için kullanmaktadır. Sorun NATO üyesi iki ülkeden biri olan Yunanistan’ın bu anlaşmaları kendine göre yorumlaması, sorumluluklarını kötüye kullanması, farklı hava sahası limiti uygulaması ve Ege’yi bir Yunan gölü olarak kabul etmesidir.
Akla o zaman her gün Ege’de karşı karşıya gelen Türk ve Yunan savaş uçaklarının angajman kurallarını nasıl uyguladığı sorusu gelebilir. Her iki ülke için mevcut Milli ve NATO Angajman Kuralları geçerlidir. ABD eyaleti konumunda olan ve kendisini dev aynasında gören şımarık piyon Yunanistan’ın; geçmişte, günümüzde ve gelecekte sıcak savaşa kadar gidebilecek uygulamalarını alacağı cevabını bilmesine rağmen sürdürmesi beklenmeli ve hazırlıklı olunmalıdır.
Angajman kuralları, durum ve şartlara bağlı politik ve askeri olarak çok dikkatli bir şekilde uygulanması ve ele alınması gereken bir konu olup, ortak aklı gerektirmektedir.
Kısa bir uygulama emri veya kurallar manzumesi olarak da adlandıracağımız angajman kuralları uygulamasına konunun daha iyi anlaşılması açısından tamamen bir senaryodan ibaret olan kısaltılmış bir “örnek” verelim;
- … Sınıra 5-10 Km. yaklaşabileceği görülen hedefler telsizle önce ikaz edilecek,
- Harekât Merkezi görevlileri işlemlerine devam ederken, ilgili Komutanlar bilgilendirilecek,
- Sınırımıza yaklaşan ve ikaz edilen uçaklar talimatlara uymuyor veya telsiz çağrılarını duymuyorsa hedeflere öncelik havada bekleyen uçaklar yönlendirilecek,
- Havada bekleyen uçak yoksa “scramble” olarak adlandırılan yerde bekleyen uçaklara kalkış yaptırılacak,
- … Tüm ikazlara rağmen sınır ihlali yapılmış ve devam ediyorsa uçaklara angaje olunacak, verilen yetki çerçevesinde düşürülecektir.
Angajman Kuralları-Rules of Engagement (ROE)
UÇAKLARIN RADAR KİLİDİ ATMASI
Yunanistan’ın sözde iddialarına gerekçe yaratmak için son aylarda Türk savaş uçaklarına karşı artış gösteren düşmanca davranışlar sırasında Yunan savaş uçaklarının radar kilidi atmasının sıkça tekrar gündeme gelmesi üzerine konunun teknik boyutlarına çok fazla girilmeden bilgi verilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Radar sistemleri sadece askeri alanda (kara, deniz, hava) değil günlük yaşantımızda da kullanılmaktadır. Sağlık, meteoroloji, kara ve denizyolu ile seyahat, sivil uçuşlar, balıkçılık vb. alanlar radar sistemlerinin kullanıldığı alanlardan sadece bir kısmıdır.
Uçaklarda kullanılan radar sistemlerine gelince, bu radarlar özetle uçuşu destekleyecek hava-hava ve hava-yer olmak üzere iki maksatla kullanılmaktadır. Bu radarlar aynı zamanda askeri uçaklarda kullanılan silah sistemleriyle koordineli çalışabilmesi için atış ve silah kontrol radarları ile de donatılmışlardır.
Savaş uçaklarının uçuşlarının güvenli olarak yapılabilmesine destek veren radarların hava-hava özellikleri, hedeflerin tespitinde ve kullanılan silah sistemlerinin füze veya top atışlarının etkinlikle yapılmasında kullanılır. İşte bu görevlerin yapılması sırasında seçilen ve takip edilen hedef veya hedeflerin diğer takip edilen hedeflerden ayrılması için kullanılan metoda “radar kilidi atma” denilmektedir.
Özetle hava-hava radarını İki türlü kullanabilirsiniz. Birincisi; Radarı aktif olarak kullanıp hedef uçağı kilitleyerek takip edersiniz, bu durumda karşı tarafın eğer Radar İkaz Alıcısı Sistemi (Radar Warning Receiver- RWR) faal ise bu ikazı alması gerekir. İkincisi; Hedefi pasif olarak, yani hedefe önceden kilit atmadan takip edersiniz, hedef eğer sizi radarında takip etmiyorsa ve radarlar tarafından da ikaz edilmemişse sizi fark etmeyecektir. Pasif teknikte atış öncesi kilit atar ve hemen atışınızı yaparsınız.
Her radar sisteminin kendi sembolleri ve kullanım usulleri bulunmaktadır. F-16 uçaklarının radarları burun kısmında bulunmaktadır. F-16 uçağına ait kokpit (uçak içi), gösterge ekranları ve sembolleri ile uçuşa kolaylık sağlayan Baş Üstü Göstergesi (Head Up Display-HUD), görüntülü ve sesle pilotu ikaz eden Radar İkaz Alıcısı (Radar Warning Receiver-RWR) fotoğrafları anlamayı kolaylaştırmak için örnek olarak ele alınmıştır.
F-16 Radarı
F-16 Kokpiti (Uçak İçi) ve Radar Takip Göstergesi
F-16 Kokpiti (Uçak İçi) ve Radar İkaz Alıcısı (RWR) Göstergesi
Beyazıt Karataş’ın Maske İzi kitabını satın almak için tıklayın
