Müzeler ve Vietnam’ın çiçekler diyarı Dalat

Vietnam’daki yolculuğumuza devam ediyoruz. “Kırsal ve dağlık Vietnam’a, müzelere ve insan öykülerine” yol alıyoruz bu yazıda. Önce bir tarih müzesi ziyareti yapıp ardından dağlık Vietnam’da yolumuza devam edeceğiz.

“Müzeler”, “Kütüphaneler”, Benimle Konuşan Öğretmenler…

Müze ve Kütüphanelerin gezilmesi, gittiğim yerlerdeki öncelikli faaliyetlerimin başında geliyor. Müzenin büyüklüğü, anlattığı konuların farklılığı, önemi, yeri pek önemli değil benim için. Her müzeyi seviyorum. Mekanları ve sergiledikleri ile, modernliği veya basitliği ya da içindeki eserlerin çokluğu yahut azlığı ile o ülkenin geçmişine ve bugününe dair benimle konuşuyorlar. Yolda görülenlerin sağlaması oluyor müzeler benim için ya da tam tersi.

Çocukluğumdan beri kütüphanelerin ve müzelerin içime huzur veren bir havası vardır. Bu mekanlarda geçirdiğim dingin zamanlarda mutlu ve huzurlu hissediyorum kendimi. 1980 öncesi lise giriş sınavlarına “40×40” testleri çözerek çalıştığım günlerdi. Davutpaşa mahallesindeki Hekimoğlu Ali Paşa Camii bahçesinde ağaçların içindeki taş duvarlı kütüphanenin cam kenarındaki tahta masa önünde huzurla oturup tam odaklanmayla çalıştığım huzurlu ve sessiz ortamı hala benzer duygularla anımsıyorum. Heybeliada Deniz Lisesi’nin buram buram kitap kokan, basit ama zengin kütüphanesi. Heybeliada ve Tuzla’daki modern Deniz Harp Okulu kütüphaneleri, Deniz Müzesi veya TRT’nin Ankara Oran yerleşkesi içindeki müzesinde hissettiklerim. Liste uzayıp gider. Müze ve kütüphanelerden son derece olumlu etkileniyorum. Rahatlıyorum, öğreniyorum, mutlu oluyor ve güzel nefesler alıyorum o ortamların havasında. Doğal olarak gittiğim yerlerde de müze ve kütüphaneler çekiyor beni.

Vietnam’da hep kullandığım GRAB uygulamasından bir moto-taksi tutarak müzeye gelmiştim. Bu kentte hayat motor üzerinde yaşanıyor desek yanlış olmaz.

Vietnam Tarihine Bir Müzeden Bakış…

Ho Çi Min (Ho Chi Minh)’de bu ülkenin tarihine doğru kısa bir yolculuğu Vietnam Tarih Müzesi’ne yapıyordum. Bir cadde üzerinde, o kadar da büyük olmayan bir mekan burası. Ufak bir havuz ve yeşil bitkilerin olduğu avluyu çevreleyen iki-üç katlı mütevazı bir bina. Salonların bazıları eski ve basit, bazıları ise modern biçimde düzenlenmiş. Ama bilgi dolu her ayrıntı.

Vietnam’da 54 farklı, yerli kökenli grup yaşamakta. Bunların %85’ini “KHIN” kökenliler oluşturuyormuş. Sayıları günümüzde 500 kişiden az kalan “Ro Mam”, “Brau” veya “O du” gibi gruplar da bu 54 farklı azınlığın içinde yer alıyorlar. Bu ülkenin bağımsız bir ülke olması için tarihi süreçlerde birlikte mücadele ettiklerinden “Birleşmiş Vietnam” kavramı oluşmuş durumda ve bir ayrımcılık söz konusu değil diyorlardı ama müzedeki panolarda “Vietnam’daki Azınlık Gruplar (Minority Groups in Vietnam)” yazısını görüyordum. Amerikan müdahalesinden, yani 1975 yılından sonra devlet politikasıyla Kuzeylileri Güneye yerleştirmek, iki ayrı ülkenin tek Vietnam olarak birleşme sürecini hızlandırmak için güneye yoğun bir göç olmuş Vietnam’da. Dengelere dokununca değişiklik kaçınılmaz oluyor.

Kronolojik Bir Vietnam Turu…

Müze çok geniş bir konu yelpazesine sahip. Arkeolojiden başlayıp tüm tarihi sürecin sergilendiği mekan. “Tham Hai” mağarasında 500.000 yıl önce yaşayan maymun insanların (Ape Man) kalıntılarından, ayağa kalkmış insan “Homo Erectus”a kadar her döneme ait buluntu var Vietnam’da.

Vietnam, diğer tüm Güney Asya ülkeleri gibi tarih boyunca kuzeyden Çin ve batıdan Hint etkisi altında olmuş. Çin ve Hint toplumu ile yapılan ticaret, ilişkilerin temelini oluşturmuş tarih boyunca. “Animist”* özelliklerin her zaman görüldüğü yerler buralar. Budizm ve Hinduizmin bu animist anlayışla karışımını hem arkeolojide hem de tarihte görebiliyorsunuz. Vietnam’a Budizm M.Ö. 2 yüzyılda geliyor. Hem Çin hem de Hint Budizminden etkilenen bir yapısı var. 5. Yüzyıldan itibaren de Konfüçyanizm ve Taoizm’den etkileniyor inançları. Budist felsefeyi bu eski inanç sistemleriyle yoğurmuş insanlar burada, aynı katolikliğin Güney Amerika’nın eski inanç sistemlerine uygun olarak yorumlandığı gibi. İlk olarak Buda ve Budist heykeller dikkatimi çekiyor müzede. 

* Animist: Animizm’den geliyor. Doğanın bütün olarak ve tüm varlıklarıyla maddi varlığı ötesinde bir ruha sahip olduğu inancı. Örneklersek; Bir taşın, bir kayanın, bir tepenin, vadinin ruhu olduğuna ilişkin inanç.

Altının tüm dünyada olduğu gibi burada da saygın ve kıymetli bir madde olduğunu görüyoruz. Müzede Budizm ile bağlantılı altın şeritler var çok sayıda. İçinde Brahmanizmin izlerini de görmek mümkün. “Altını dünyanın birçok farklı yerinde nasıl buldular acaba?”  diye düşünüyorum. 

Ticari değeri çok yüksek kereste, baharat, metal, tekstil, bal ve balmumu var ülkenin güneyinde. Mekong deltasının yer aldığı güney Vietnam’da bu ürünler üzerinden gelişen tarihi bağlantıları görmek mümkün.

Müzede sergilenen seramikler Asya’nın vazgeçilmezlerinden. Dünyanın birçok bölgesi gibi burada da mumyalama âdetleri varmış. Hatta yakın dönemlere kadar yapılan mumyalar bulunuyor. 1864’de ölen bir kadının 1994’de bulunan mumyası sergileniyor.

Müzik aletleri, kıyafetler, ufak silahlar ve toplar sergileniyor bu müzede.

Hanedanlar…

Tarih boyunca birçok hanedan hüküm sürmüş Vietnam’da. 13. Yüzyılda “Tran”,  15. Yüzyılda “LE” Hanedanı, monarşik sistem ve 1802 yılında başlamış 150 yıla yakın hüküm sürmüş NGUYEN ailesi hanedanı. Son hanedan Nguyen kötü şartlarda yaşayan halka ulaşmaya pek vakit bulamadan Fransız sömürgeciler tarafından kuşatılmış anladığım kadarıyla. Bu öykülerin ülkeleri yönetenler tarafından çok iyi özümsenmesi gerek. Zira egosu okşanan lider yönetimlerinin sonuçlarını tarihsel olarak görmemek körlük olur. Ülkenin her yerinde bu Nguyen ismi bulunuyor.

CHAMPA’ların Kültürel Mirası…

Vietnam’ın güneyindeki eski zamanlardaki hint kökenli denizcilikte yetkin Champa halkının Vietnam üzerindeki etkisi büyük. Milattan sonraki ilk yüzyıllarda burada ticareti elinde tutan ve güney Vietnam’a egemen olan “CHAM”lara ait bulguların en önemlileri burada ve Da Nang’daki müzede sergileniyor.

Kırsal Vietnam’a Doğru…

Yılbaşı yaklaşıyordu ve gezgin ruhum bana pek ferah gelmeyen Ho Çi Min’de yeni yılı karşılamak istemiyordu. Deniz kenarı yerine, kırsal Vietnam’a gitmeyi seçtim. Robert Frost’un 1916 tarihli Gidilmemiş Yol, “The Road Not Taken” şiirine koşut “Patikaların az kullanılmışını seçtim.”

2018’e harika yemyeşil kent Dalat’ta girecektim. Akşamları havanın serinlemeye başladığı günler gelmişti. Dört aydır dolaştığım tropik bölgelerden sonra artık soğuk diyebileceğim hava kendini gösteriyordu. Bir parça soğuğu özlemiştim.

DALAT’ta çok mutlu harika bir yılbaşı…

DALAT’a varınca huzur dolu ufak kent havasını almıştım hemen. Yoğunluktan uzaklığı, merkezindeki gölü, etrafta açan çiçekleri, yemyeşil ortamı, şehrin eskiliği ve özgünlüğü yanında düzenini görünce hemen içim ısınmıştı Dalat’a. Vietnam çiçek endüstrisinin merkezi olan Dalat, ülkenin çiçek üretiminin yaklaşık %70’ini sağlıyor. Dalat, harika doğasıyla iç rahatlatan bir gezgin durağı aynı zamanda.

Harika ve yeşil Dalat’ı moto-taksi ile dolaşıyorum.

Kalacağım hosteli seçerken daha önce kalanların yorumları, harika bir ortama ve ev sahiplerine ulaşacağım doğrultusundaydı. Gerçekten de burada kaldığım harika ötesi “Pretty Backpackers” (Şirin Sırtçantalılar) hosteli ve son derece cana yakın ev sahiplerimi unutmam mümkün değil. Gidecekler olursa kesinlikle öneriyorum burayı.

Çok değişik ülkelerden her yaştan gezginler ile birlikte bu harika hostelde girdik yeni yıla. Herkesin evlerindeki, memleketlerindeki yılbaşı duygusunu ve tatlı yılbaşı günü telaşını taşıdığı sımsıcak ve sevgi dolu bir ortamda güzel duygularla 2018’e girdik. Hostelde topluca hazırlanmış özel yılbaşı yemeği birlikte yendi. Ev sahibi karı kocanın güler yüzleri ve kocasının okuduğu Vietnam’ca şiir ve şarkılar renk kattı gecemize. Sloveni, Fransızı, İtalyanı, Hollandalısı, Amerikalısı, Çinlisi, Türkü bir olmuştuk o gece. Büyük ekranda her ülkeden şarkılara eşlik edildi, danslar edildi, içkiler içildi, sehbetler edildi. Çok güzeldi. Hepimiz çok mutluyduk.

Hostel sahibi Vietnamca şarkı söylüyor

Müze ve Prensin Müze Evi…

Dalat’ta ilk uğradığım yer yine bir müze oldu. Vietnam tarihini, Fransız sömürgesi olarak geçen yıllardaki hayatı, o bölgede yaşayan hayvanları, eski dönemlerin eşyaları ve yaşam tarzlarını, Fransız sömürgeciliğinden kurtulma mücadelelerini, Amerikalılara karşı son savaşla ilgili birçok ayrıntı gördüm. 2500 yıl öncesine ait dev ksilofonın büyük dedesi aynı tasarımdaki taş gongları görmekten çok etkilendim. Kim bilir nasıl sesleri vardı? Dalat yoğunluklu olmasa da savaşın karar muharebelerinden bazılarının geçtiği bölgelerden biri.

Müzeler ve Vietnam’ın çiçekler diyarı Dalat