Bu coğrafya böyledir, durup dururken Âşık eder insanı…

Yusuf Yavuz yazdı…

KİMYASALA BOĞULMADAN VE PLASTİK GELMEDEN ÇOK ÖNCE

Ağır kimyasallara ve plastik hayatlara boğulmadan önce Anadolu coğrafyasının her köşesinin ayrı bir kokusu vardı. Mesela kırkikindi yağmurları bozkıra düştüğünde toprak, otlar ve ekin yaprakları deli gibi kokardı. Torosların vadilerinde taş, toprak, yosun, akan su, esen rüzgâr; ne varsa ayrı ayrı kokardı. Mayıs ikindilerinde coğrafyanın bu baştan çıkarıcı kokusuna “şeytan aş pişiriyor” derler eskiler. Yağmurla şişmiş toprağın, otun, yaprağın, ağaç kabuğunun kokusu. İnsanı çağıran, yükseldiği yere doğru çeken davetkâr bir koku.

BU COĞRAFYA BÖYLEDİR, DURUP DURURKEN DELİRTİR İNSANI

Öyle bir koku ki, insan durduğu yerde duramaz, kendini yamaçlardan aşağı bırakıp, bir ucu karşı yamaca düşen gökkuşağının altından geçmek için nefesi kesilinceye kadar koşmak ister. Durup dururken dağa tırmanmak, kendini yüksek uçurumlardan boşluğa bırakıp kartallarla yarışmak, sincaplarla ulu meşelerin dallarında zıplamak ister. Bu coğrafya böyledir, durup dururken âşık eder, delirtir insanı. Bozkır’da yavşan ve iğde çiçeği kokusu, ekin tarlalarında mor çiçekli hazeranlar. Bolu dağlarında ıhlamur, Ege’de hayıt, Akdeniz’de defne, yasemin, katırtırnağı; buyur nasıl delirirsen delir.

KOYUNBABAYI DÜŞÜN, KIZILIRMAK BOYLARINDA…

Mardin’de, o şiir gibi işlenmiş taş evlerin arasından güneye doğru sonsuzluğa bakıp zamanın ıssızlığında kaybolup Şahmeran masallarına karış istersen. Ya da Kapadokya’da bir masal anlatıcısı ol. Germir Bağlarında dolan Kayseri’nin, yitik bir aşkın acısına yanıp Erciyes’in gözyaşları ol. Tokat’ın yitip giden bağlarına yan. Yeşilırmak’ın ortasında Hıdırlık Köprüsünün taşlarına kapanıp içine içine ağla. Yağıbasan’ı düşün mesela, Danişmentli’leri; Emir Melik Gazi’yi düşün. Koyunbaba’yı düşün Kızılırmak boylarında, yüzünü Horasan’a dön. Malya Ovası’nda Türkmenlerin toprağın karnına işleyen çığlığını duy; Mucur’da yanık yüzlü bir çiftçi, Hasan Dağı’nın eteğinde bir çoban, Konya’da Tebrizli Şems ol. Ankara’nın tiftik kokan sokaklarında bir Bayrami dervişi, bir Ahi Piri ol. Karapınar’da yün kokan bir kilim ol, Ereğli’de Hititli bağcı. Al yanaklı güneş içmiş elmaları devşir Niğde bağlarında. Ulukışla Hanında hırpani bir yolcu ol, duvarların sesini dinle. Sinop’ta, Trabzon’da bir balığın pulu ol. Yolu ol sonra bu coğrafyanın, gönülden gönüle ulanan o görünmez yola vur kendini.

BU TOPRAKLAR BÖYLEDİR, DURUP DURURKEN ÇARPAR İNSANI

Bu topraklar böyledir. Sesi duyulmasa kokusuyla anlatır insana sırrını. Bu topraklar böyledir; kokusuyla yavaş yavaş delirtir insanı. Göğün boşluğundan yerin karnına, dalın yaprağından kuşun kanadına alıp karıştırır sır deryasına. Bu topraklar böyledir, adım adım yürürken iki kapılı handa, yolun bir yerine gelince çarpar âşık eder insanı.

BU TOPRAKLAR BÖYLEDİR, BİR OKUN PEŞİNDEN KAYGUSUZ EDER İNSANI

Kimi zaman aşk dolusu ile çıkagelir, kana kana içirir yaşam ırmağının suyunu. Kimi zaman da derin gölleri andıran bir Leyla’nın gözlerinde kaybeder, karıştırır deryalara. Bir ceylanın tenine değen okun peşinden sürükler bazen Kaygusuz eder insanı. Bu topraklar böyledir. Kimseler bilmez, görmez, anlamaz ama yine de yüreğini büyütür yeryüzüne sığmaz olur. Sende sığarken iki cihan, sen bir cihana sığmaz, İmadeddin Nesimi olursun. Aşk düşünce bir kez bir yüreğin suyuna, ince ince büyür, bir sabah ansızın kapının önünde beliriveren ulu bir ağaç gibi kurda kuşa karışırsın…