Ahmet Yavuz yazdı…
Dizinin son yazısında kısaca Çanakkale Savaşı’nın doğurduğu sonuçlara temas edeceğiz.
Türk askeri, Balkan Harbi’nin kara lekesini silmek için olağanüstü savaştı. Bu savaş yeni bir kavramı ordunun hayatına soktu: vatan… Savaş artık varlık yokluk savaşıydı. Çanakkale, daha eğitimli ve savaşçı komutanla Mehmetçik’in inanılmaz direncinin ve fedakârlığının buluşma yeriydi. Türk Ordusu için büyük bir moral kaynağı oldu. Kurtuluş Savaşı’nın lideri ve kadrosu bu topraklardan doğdu. Belki de savaşın en önemli sonucu budur. Eğer savaş kaybedilmiş ve Osmanlı payitahtı erkenden düşmüş olsaydı her şey farklı olacaktı. Rusya’nın da ayağa kaldırılmasıyla belki Sevr bile hayal olacak, uzun süreli bir sömürge dönemi yaşanacaktı…
Savunma büyük zayiat pahasına başarıya ulaştı. O günün koşullarında başka türlüsü de olmazdı. Bunda sevk ve idare hatalarının rolünün olduğu da gerçektir.
İtilaf devletleri de büyük zayiat verdiler.
İki tarafın toplam zayiatı 500 binin üzerindedir. Herkese okumasını önerdiğim Siperin Ardı Vatan (Gürsel Göncü-Şahin Aldoğan/Kırmızı Kedi) kitabında savaş dışı kalanları, Türk Ordusu için cepheye katılan her 10 askerden 6’sı; İtilaf kuvvetleri için her 10 askerden 5’i olarak vermektedir.
Savaşta lojistik hizmetler belki de İstanbul’a yakın olması münasebetiyle diğer bütün cephelere nispetle oldukça iyiydi. Asker iyi düzeyde beslenebildi. Bu konuda zaman zaman medyaya yansıyan yemek listeleri gerçeği yansıtmamaktadır.
Savaşın kısa vadeli en önemli sonucu Rusya’da devrimi hızlandırması oldu. 1917 yılına gelindiğinde Rusya savaş dışı kaldı. Ancak İngiltere’nin Rusya’daki durumu Menşevikler lehine etkileme gayreti devam etti ancak sonuçsuz kaldı. Rusya’daki devrim 1. Dünya Savaşı sonrasında başlayan Türk Kurtuluş Savaşı’nın en önemli dış dayanağı oldu. Mustafa Kemal ile Lenin karşılıklı çıkara dayalı bir ilişki geliştirdiler. İngiltere’nin Kafkasya’da Rusya ile Türkiye arasında inşa etmeye çalıştığı Kafkas Seddini yıktılar. Böylelikle Türkiye geri bölgesini emniyete aldı ve büyük Ermenistan yaratma gayretleri de boşa çıktı.
Savaşın süresi uzadı.
Bulgaristan Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı ittifakına dahil oldu. Bu, Tuna üzerinden Almanya ile Osmanlı devletlerinin coğrafi bütünlüğünü sağladı. Lojistik akış kolaylaştı.
Öte yandan Dünya’nın efendisi İngiltere ilk yenilgisini aldı. Artık dikkati daha ziyade Irak cephesindeydi.
Verdiği hatalı kararla ülkesi adına yenilgiyi hazırlayan Winston Churchill, Çanakkale’deki başarısızlığın başlıca sebebi olarak “kaderin seçtiği kişi” diye nitelendirdiği Mustafa Kemal’in dinamik komutanlığına bağlamıştır. (Edward J. Erickson, Atatürk). Bu kitabı da okunması gereken olarak dikkatinize sunarım.
Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın yazdığı gibi, “Çanakkale zaferi yeni Türkiye’nin önsözüdür.”
Vatan uğruna canını veren, bedeninden parça bırakan, yarasını ömür boyu taşıyan, ter akıtan kim varsa hepsine minnetle, şükranla… Ve her birimizin onları dimağlarımızda başköşeye oturtmaları dileklerimle…
