Kalp insan vücudundaki dokuları kanla sulamak üzere görevlendirilmiş bir organdır. Egzersiz anında vücudumuzdaki dokuların ve organların, kanla sulanma ihtiyacını karşılamak üzere kalbimiz hızlanır. İstirahatteyken bu ihtiyaç minimuma düştüğü için kalbimiz yavaşlar. İstirahat kalp hızı adı üstünde istirahat halindeyken bir dakikada kalbin kaç kez attığının sayısıdır.
İstirahat kalp hızı 60-100 /dk normal sinirlardir ancak 60-80 ideal olanıdır. Bir çalışma, istirahat kalp hızı 70/dk altında olanların, 70-85/dk olanlara göre, daha düşük ölüm riski olduğunu göstermiştir.
İstirahat kalp hızını kontrol etmenin ideal zamanı sabah uyandığımız saatlerdir. Çünkü bu saatler, aktivite başlamadığı ve vücudun su dengesi ve vücut pozisyonun değişmediği saatler olup, ölçüm için ideal zamandır.
İstirahat sırasındaki kalp hızımız, vücudumuzun sağlamlığı ve sağlık seviyemiz hakkında sayısız ipucu bulundurur. Kalp hastalığı olanlar hariç insanların istirahatteyken kalp hızının düşüklüğü, fiziksel performansının iyi olduğunun en önemli göstergesidir. Tersine olarak istirahat kalp hızının yüksekliği, bazı durumlarda artmış kalp hastalığı riski yanında vücudun fiziksel performansının kötü olduğunun bir göstergesi olabilir.
Kalbimizin temel dokusu kalp kaslarıdır ve tıpkı diğer kaslar gibi, eğer sağlıklı ise daha güçlüdür. Sağlıklı kasların bir defada pompaladığı kan miktarı sağlıksız kaslara göre daha fazladır. Kalp adalesi sağlıklı olanların, kalp hızının düşük olması işte tam da bu yüzdendir. Yani kalp hızı, vücudun kanla sulanma ihtiyacı ile kalp adalesinin potansiyel kalp pompalama gücü arasındaki dengedir. Bu ihtiyaca göre sayı artacak ya da azalacaktır.
Kalp adalesinin gücünü artırmak için ideal şey egzersizdir. Egzersiz sırasında ve sonrasındaki kalp hızı değişimleri de içerisinde birçok gizli içerik taşır. Egzersiz sırasında kalbin ani hızlanması, kalp performansının iyi bir göstergesi olduğu mutlaktır. Ancak egzersiz bittikten hemen sonraki kalp hızı değişikliği daha derin anlamlar içerir. Eğer egzersiz sonrası kalp hızınız kısa sürede istirahatteki seviyeye düşüyorsa, mükemmel bir kalp performansı var demektir. Ancak bu süre uzadıkça, kalp performansının mükemmel olmadığına dair çok ciddi ipuçları alınır.
Bir sporcunun fiziksel performansının iyi olup olmadığının belirlenmesi için yapılacak egzersiz testi, içerisinde mükemmel ipuçları barındırır. Sporcularda, egzersiz stres testinin yorumlanması ülkemizde genellikle eksik boyutta yapılmakta; egzersiz sonrası kalp hızı değişimi ihmal edilmektedir. Sporcunun kalp performansı, spor performansının önemli bir bölümünü oluşturmasına rağmen yapılan eksik değerlendirmeler, kötü transferler ve sporcunun eksik izlenmesi anlamına gelmektedir.
Sağlıklı insanda istirahat kalp hızını belirleyen faktörlerden en önemlisi stres ve anksiyetedir. İşte bu nedenle kronik stres kalp sağlığını olumsuz etkiler. Aynen stres gibi beslenme düzenimizde kalp sağlığımızı ve istirahat kalp hızını belirler. Yüksek şeker içerikli, karbonhidrat ağırlıklı, yağda kızartılmış besinlerle beslenmek, içeriği sorunlu toksik gıdalar yemek kalp hızını etkiler. Yeterli sıvı almamak, kafein ve nikotin tüketmek de, içerisinde mucizevi bilgiler barındıran bu sayıyı etkiler. Tabii ki aşırı kilo, kötü uyku kalitesi ve az uyuma kalp hızını artırır. Özellikle uyku apnesi olan insanlar uyandıklarında daha yüksek bir kalp hızıyla güne başlamaktadır. Hakeza alkolün etkileri de olumsuzdur. Alkol hem kalp adalesinin pompa gücünü düşürerek hem de vücudun su dengesini bozarak kalp hızını artırır. Alkolün tamamen sağlıklı insanlarda ani kalp ritmi bozukluğu yarattığı bilinen bir gerçektir. Yine herhangi bir nedenle alınan ilaçlar, katkı maddeleri, kas oluşumunu artırmak üzere alınan protein tozları, zayıflamak amaçlı kullanılan ilaçlar, kalbin ve vücudun mükemmel dengesini bozarak istirahat kalp hızını etkileyebilir.
İnsan vücudunun fizyolojisini, çalışma ilkelerini bilmek hastalıkları engelleme de en önemli ilkedir. İnsan elbette sadece kas, kemik ve dokudan ibaret bir canlı değildir. Oldukça aktif bir ruhu da mevcuttur. İnsanı bedeni ve ruhuyla birlikte değerlendirmek gereklidir. Huzurlu insanların kalp hızının düşük olması ve sağlıklı olması ruh sağlığı ve kalp sağlığı arasındaki ilişkiyi gösteren mükemmel bir ölçüttür.