Korkmayın, sorgulayın!

“Ne kadar inanırsan o kadar anlarsın, ne kadar anlarsan o kadar inanırsın.” (The Man From Earth, Profesör John Oldman)

Yıllardır tanıdığınız bir dostunuz günün birinde size, aslında 14000 yaşında bir mağara adamı olduğunu söyleseydi aklınıza gelen ilk şey ne olurdu? O yaşınıza değin edindiğiniz tüm varoluşsal birikimi yerle bir etmesi olası bu önerme karşısında neler düşünürdünüz? 2007 yapımı; senaristliğini Star Trek ve Twilight Zone filmlerinin altında imzası bulunan Jerome Bixby’nin, yönetmeliğini ise Richard Schenkman’in üstlendiği The Man From Earth (Türkçe’ye Dünyalı olarak çevrilmiştir.) filmi, bir grup akademisyenin uzun yıllardır tanıdıkları başka bir akademisyen dostlarının 14000 yaşında bir mağara adamı olduğu iddiasıyla yüzleşmesini konu edinir.

Sinematografik açıdan çok fazla bir şey vaat etmediğini söylemek mümkün olsa da senaryosuyla kalbur üstü bir doyuruculuk yakaladığından film, hayranlarınca yere göğe sığdırılamaz bir konuma gelmiştir. Tek mekân filmleri içinde kendine özgü bir yer edinmiş ve büyük bir çoğunluk tarafından 12 Angry Man filmi ile bağdaştırılmıştır. İki filmde de bir adamın, etrafındakilerin körü körüne bağlandıkları gerçeklerde çatlaklar açma çabasını görürüz. Tek bir odanın içinde, kabul görmüş gerçekleri sorgulatan ve dolayısıyla seyircisini de sorgulamaya yönelten bu iki film kurgu ve mekân açısından benzeşse de 12 Angry Man filminin sinematografik açıdan çok daha doyurucu olduğuna inananlardanım.

The Man From Earth filminin gişe gösterimi hiç yapılmamıştır. Yapımının tamamlandığı 2007 yılında ABD çapında birkaç festivalde gösterilmişse de geniş halk kitleleriyle buluşabileceği herhangi bir sinema salonunda sergilemesi olmamıştır. Bağımsız sinemanın en büyük handikaplarından biri gişede gösterim olanaklarının kısıtlı olmasıdır. Bu ekolün örneklerinden olan filmimiz için de bu handikap söz konusu olmuş ancak kısa sürede ve özellikle korsan yayılımın etkisiyle öyle geniş bir seyirci kitlesine ulaşmıştır ki filmin yönetmeninin dahi bu korsan yayılımı başlatan siteye teşekkür ettiği söylenir.

Filmin seyircide yarattığı varoluşsal sorguları detaylandırmaya girmeden önce birkaç özelliğine daha değinmek istiyorum. Tek mekân filmlerinde genel olarak öne çıkan iki detay olur. Biri kurgu, yani filmin senaryosu; diğeri ise oyuncuların performansı. The Man From Earth filmi senaryo açısından oldukça doyurucuyken oyunculuklar anlamında tek mekân filmleri ortalamasının altında kalmıştır bana göre. Senaryo, yarattığı etkiyle seyirciyi öyle içine alır ki oyunculuk anlamındaki bütün profesyonellik beklentilerini minimize eder. Ancak bu minimizasyon bir seyirci olarak bende, filmin seyredilmiş değil de okunmuş olması etkisini yarattı. Yani beyazperdede bir olay örgüsü seyretmekten çok, harika kurgulanmış bir kitabı okuyor gibiydim film boyunca. Öte yandan iyi bir anlatımın da iyi bir film için yeterli kriter olduğuna inandığımdan filmin seyredilmesi gereken filmler arasında olduğuna inanıyorum. Ek olarak film, tek mekân ve sıfır görsel efektle çekilmiş ender bir bilimkurgu filmidir. Bu anlamda bağımsız sinema seçkisinde sui generis bir filmdir.

Filmlerle ilgili yazdığım yazılarda genel olarak herkesin kendinden bir şeyler bulacağına inandığım filmleri seçiyorum ancak bu film için kimler seyretmeli/kimler seyretmemeli gibi bir ayrıma gitmenin faydası olacağına inanıyorum. Zira inanç konusunda her insanın farklı hassasiyetleri olduğunu her şeyden önce kendimden biliyorum. Filmi; sorgulamanın gücüne inananların, inanç temellerinin sorguyla güçlenebileceğinin bilincinde olanların, sarsılmaktan endişe duymayanların, kutsalın sorgulanamaz değil sorguya rağmen yerini koruyan olduğunun farkında olanların, farklılıklara açık olanların ve yaratılışın bizim sınırlı bilgimizin çok ötesinde olduğunu kabul edenlerin seyretmesini tavsiye ediyorum. Dogmacı, din konusunda her türlü sorguya kapalı, kendi sınırlı dünyasının içindeki huzuruyla yetinen ve sorgunun sarsıcı etkisini göğüslemek istemeyenler filmi seyretmemeli belki de bu yazıyı okumayı da burada bırakmalılar ya da bu kez kendi sınırlarını zorlayıp eleştirel yaklaşıma bir şans vermeliler. Bu yazının yazarı olarak temennim sınırı geçme konusunda herkesin kendine bir şans tanımasıdır…