Kazakistan’daki darbe girişimini kim organize etti?

Nejat Eslen yazdı…

KÜRESEL GÜÇ MÜCADELESİ KAZAKİSTAN’I VURDU

Kazakistan Devlet Başkanı Tokayev, bu ülkedeki kalkışmanın bir darbe girişimi olduğunu açıkladı. Bu kalkışma bir darbe girişimi ise, arkasında kim vardır? Bu darbe girişimini kimler organize etmiştir? Bu noktada sorulması gereken asıl soru budur.

Küresel güç mücadelesi içinde ABD’nin rakipleri Çin ve Rusya’dır. Kazakistan’daki darbe girişimi bu ülkenin coğrafi konumu ve jeopolitik önemi nedeniyle sadece bu ülkeyi değil aynı zamanda Çin’i ve Rusya’yı da hedef yapmaktadır.

ABD’nin küresel güç mücadelesi içerisinde en büyük rakibi Çin’dir.

Amerika yerine kendimizi koyalım ve düşünelim. Çin’in yükselişini geciktirmek için nasıl bir strateji uygulayabiliriz? Çin’in yükselişini sağlayan en önemli faktör Kuşak-Yol Girişimi’dir. O halde rakip Çin’in yükselişini dizginlemek için öncelikle Kuşak-Yol Girişimi’ni engellememiz gerekir.

Kazakistan coğrafi konumu nedeniyle bu amaçla kullanılabilecek en uygun ülkedir.

Çin’in Batı’dan dünyaya açılışı kara kuşaklarıyla sağlanmaktadır. Günümüzde faaliyet halinde olan en önemli kuşak, kuzey kuşağıdır. Kuzey kuşağı, Çin’in Doğu Türkistan bölgesinden başlar; Kazakistan’a, Kazakistan üzerinden Rusya’ya, Rusya üzerinden de Avrupa’ya ulaşır. Uygur Türkleri üzerinden Doğu Türkistan’ı karıştırır ve Kazakistan’da istikrarsızlık oluşturursanız, Çin’in faaliyet halinde olan en önemli kara kuşağını böylece engellemek için fırsat yaratmış olursunuz.

Kazakistan jeopolitik açıdan Rusya için de önemlidir. Kazakistan, Avrasya kıtasının kalesi olan Kalpgah’ın içerisindedir ve Türkistan bölgesinde Rusya’nın yumuşak karnını oluşturur.

ABD, NATO üzerinden Ukrayna meselesinde Rusya’yı sıkıştırmaktadır. Rusya ise Ukrayna sınırına yığınak yaparak buna karşılık vermiştir. Gerilim arttıktan sonra Putin, Amerika’nın önüne güvenlik anlaşması koymuştur ve bu gerilim hâlâ devam etmektedir. ABD ile Rusya arasındaki gerilim Ukrayna üzerinden devam ederken, ABD Rusya’nın yumuşak karnını oluşturan Kazakistan’da yeni bir cephe açarak Rusya’yı o bölgede meşgul etmek istemektedir.

Kazakistan çok geniş bir coğrafyaya sahiptir. 19 milyonluk nüfusu olan bir kara ülkesidir, denize çıkışı yoktur. Kazakistan’ın dünyaya açılması daha çok Rusya üzerinden olmaktadır. Eğer Kazakistan’da Batı yanlısı bir yönetim gerçekleşirse, bu ülkenin Rusya ile bağlantısını kontrol etmiş olursunuz. Ayrıca Kazakistan’dan Çin’e uzanan petrol boru hattı ve Türkmenistan’dan gelip Kazakistan üzerinden Çin’e açılan doğalgaz boru hatlarını da kontrol etmiş olursunuz.

19 milyon nüfusu olan Kazakistan’ın bu kadar geniş bir coğrafyanın güvenliğini tek başına sağlaması mümkün değildir. Kazakistan’ın 19 milyonluk nüfusunun sadece %65’i Kazak asıllıdır. Kazakistan’da değişik etnik gruplara ait unsurlar bulunmaktadır ve bunlar Kazakistan için güvenlik hassasiyeti oluşturmaktadır.

Kazakistan’dan farklı etnik gruplardan iş birlikçilerin ve sivil toplum kuruluşlarının bu kalkışmadan önce organize edildiğini söyleyebiliriz.

Rusya, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü ile Kazakistan’da inisiyatifini kullanmış ve bu coğrafyada stratejik üstünlük kazanmıştır.

SON SÖZ:

Eğer Kazakistan’daki darbe girişimi başarılı olsaydı ve Kazakistan’ın Batı’nın kontrolüne girmesi sağlansaydı, ABD hem Rusya’ya hem de Çin’e karşı bir taşla iki kuş vurmuş olacaktı. Ancak gelişmeler bunun gerçekleşmeyeceğini göstermektedir.

ABD, küresel güç mücadelesi içinde bir yenilgi daha almıştır.