Ahmet Müfit yazdı…
Bankaların, finans şirketlerinin elini kolunu bağladığı, serbest piyasa anlayışıyla çeliştiği söylenen düzenlemeleri (regülasyonları) -piyasacılar Türkçe kullanmayı pek sevmiyorlar-, serbest piyasanın gereği olarak kaldıracak/azaltacak “piyasa dostu” ekip -Mehmet Şimşek ile yeni T. C. Merkez Bankası yöneticileri-, mevcut “regülasyonları” kaldırma, “sadeleştirme” adı altında, dün itibarı ile bir yenisini ekledi.
Konuyla ilgili olarak, Merkez Bankası tarafından, Türkçe yazım ve dil bilgisi kurallarını yok sayan bir şekilde kaleme alınan duyuruda, söz konusu kararın (Tebliğ’in) gerekçesi; “Sadeleşme süreci kapsamında yabancı para mevduattan kur korumalı mevduata dönüşüm hedefi uygulamasına ve TL payına göre menkul kıymet tesis ve zorunlu karşılık uygulamasına son verilmiştir. Yapılan düzenlemelerle Türk lirası mevduatlar artarken, kur korumalı hesaplardan Türk lirası mevduata geçiş sağlanarak kur korumalı mevduatın azaltılması gözetilmektedir.” olarak ifade edilse de, her zaman olduğu gibi söylenen ile gerçekte amaçlanan/yapılan bir birinden farklı.
Tebliğ metninden anlaşıldığı kadarıyla gerçek amaç sadeleşme falan değil. Tebliğin amacı, faizin büyük kısmının kamu tarafından üstlenildiği -bu yük, Temmuz 2023 itibarıyla aylık 34,5 milyar TL’ye ulaşmış durumda- Kur Korumalı Mevduat’tan (KKM), faiz yükünü bankaların üstlendiği “normal” TL vadeli mevduata geçişi zorlamak. Tebliğde, yapılan düzenleme ile getirilen hedeflere uyulmadığı taktirde, bankalara gösterilen sopa ise Nebati-Kavcıoğlu dönemiyle aynı. Ekstra menkul kıymet blokesi yani düşük faizli hazine bonosu alma zorunluluğu. Bir anlamda, sadeleşmenin tam tersi.
Böyle yapılmak zorunda kalınmasının nedeni ise, seçimlerden sonra yani “rasyonel politikalara” dönüşü sağlayacağı söylenen yeni ekibin görevlendirilmesinden bu yana geçen sürede, “gerekli” yeni dış borçlara ulaşmanın mümkün olamamış olması. Arap coğrafyasına düzenlenen seferler, yatırımcı adı altında faaliyet gösteren küresel para satıcılarına kapalı ortamlarda yapılan sunuşlar, “aferin aferin, iyi yoldasınız” türü “ver gazı” babından söylemler dışında somut bir sonuç vermemiş durumda.
Bu durumun, an itibarıyla hangisinin daha fazla ağırlık taşıdığını kestiremediğim iki temel nedeni bulunuyor. Birinci neden, ekonominin kilit noktasında yer alan ekip değişse de, İktidarın yani daha üç ay önce şu anda uygulanan politikaların tam tersini savunup uygulayan Cumhurbaşkanı’nın yerini koruyor olması. İkinci neden ise jeopolitik açıdan dünyanın en hassas coğrafyasının tam da göbeğinde yer alan bir ülke olmamız. Sadece “biz değiştik, dönüştük” diyerek “piyasalardan” kolayca yeniden borçlanmaya başlamanız çok da kolay olmuyor. Dışarıdan size para verenler, sizden paranın dışında şeyler de istiyor. İsmet İnönü’nün sözleriyle ve “anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az” diyerek ifade edersek, “O, parayla beraber bir ek menfaat istiyor. Muhitine göre, meselesine göre kabili tahammül olur veya olmaz, istiyor.”
Hal böyle olunca, yabancının malına, enerjisine, parasına, bilgisine bağımlı kılınmış, bankaları, fabrikaları, limanları, tersaneleri “babalar gibi” satılmış yurdum ekonomisinin çarklarının döndürülmesi için, hele ki yedi ay sonra yapılacak önemli bir seçim öncesinde kaynak arayışının yönü de, yeniden içeriye dönmek, içeride ne kaldıysa bir kez daha ona el atmak, eleştirdiklerinizi yapmak oluyor doğal olarak.
Başarı şansı olur mu? Sanırım sorunun yanıtı, “başarıdan” ne anladığınızla alakalı.
Kaynaklar:
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/08/20230820-4.htm
- https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/047b019f-850a-4233-9f51-3b4a944fb2a4/DUY2023-31.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-047b019f-850a-4233-9f51-3b4a944fb2a4-oEfRrxa
- https://www.bloomberght.com/kkm-gideri-temmuz-da-rekor-kirdi-2336579
