Dr. Barış Adıbelli yazdı…
Azerbaycan’ın Karabağ’daki Ermeni teröristlerine karşı yaptığı operasyonun başarılı olması ve bunun sonucu olarak sözde Ermenilerin Dağlık Karabağ devletinin kendisini feshetmesi dünyada bir deprem etkisi yarattı. Ne tuhaftır ki bu son gelişmelere en fazla tepki gösterenlerin başında Hindistan geldi. Yeni Delhi yönetimi Azerbaycan’ın bu ikinci zaferinin bölgesel jeopolitik değişiklikleri de beraberinde getireceği endişesine sahip. Hindistan’da kimi uzmanlar son dönemde Azerbaycan’ın önemli bir şekilde askeri gücünü arttırması ve bölgede caydırıcı bir askeri güç haline gelmesini Hindistan’ın Avrasya’daki çıkarları açısından tehlikeli buluyor; özellikle Azerbaycan ordusunun Türkiye ve İsrail tarafından geliştirilmesi, Bakü yönetiminin bu iki ülkeden aldığı askeri donanımları hem vatan savaşında hem son terörle mücadele operasyonunda kullanması hususen Türkiye’den aldığı insansız hava araçlarının savaşta oynadığı rol Hindistan’ı rahatsız etmiştir.
Hindistan’ın esas rahatsızlığı 2021 yılında Türkiye, Azerbaycan, Pakistan arasında kurulan üçlü ittifaktır. Türkiye, Azerbaycan, Pakistan 2021 yılında İslamabat’ta imzaladıkları deklarasyonla üç ülke arasında siyasi, ekonomik, barış ve güvenlik konuları başta olmak üzere birçok alanda iş birliğini derinleştirme kararı aldı. Bu yeni süreci Pakistan tek millet üç devlet olarak adlandırdı ve başından itibaren Azerbaycan’ın Karabağ’daki duruşunu destekledi. Azerbaycan’ın vatan savaşını destekledi. Daha sonra 2021 yılında üç kardeş ortak askeri tatbikatı düzenlendi. Bu üç ülkenin arasındaki işbirliğinin askeri alanda da geçerli olduğunun bir göstergesiydi. Dolayısıyla İslamabat deklarasyonu üç ülke arasında bir iş birliği kurduğu gibi üç ülke arasında bir askeri ittifak da kurmuştu.
Pakistan’ın tarihsel olarak Türkiye’ye oldukça yakın bir işbirliği var, dolayısıyla Pakistan Türkiye’nin en zor günlerinde hep yanında olmuş benzer şekilde Türkiye’de Pakistan’ın her zaman en zor günlerinde yanında yer almıştır. İki ülke arasındaki ilişkiler her alanda işbirliği yapmalarına da zemin olmuştur. Özellikle son dönemde Türkiye-Pakistan askeri ilişkileri oldukça gelişmiştir. Savunma alanında Türkiye ile Pakistan arasında önemli anlaşmalar imzalanmış Türkiye Pakistan’a savaş gemileri ve saldırı helikopterleri satmıştır. Bu bağlamda, Pakistan başından itibaren Kıbrıs sorununda Türkiye’nin yanında yer almıştır. Benzer şekilde Türkiye de Keşmir sorununda her zaman Pakistan’ı desteklemiştir. 2019 yılından itibaren Cumhurbaşkanı Erdoğan Birleşmiş Milletler kürsüsünden Keşmir sorununu gündeme getirerek Pakistan’a açık destek vermiştir ve bu durum her yıl tekrarlanmıştır. Azerbaycan’da Keşmir sorununu desteklemektedir. 2020’deki Karabağ zaferinden sonraki süreçte Azerbaycan’ın Keşmir konusunda Pakistan’a verdiği destek daha belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır.
Hindistan tüm bu gelişmeleri yakından takip ediyor. Özellikle bu üç ülkenin Keşmir sorunu karşısındaki ortak tutumu Hindistan’ı teyakkuza geçirmiştir. Zira Yeni Delhi yönetimi Azerbaycan’ın Ermeni işgali altındaki Karabağ’ı özgürleştirmesini Hindistan işgali altındaki Keşmir’in kurtuluşu için bir emsal olmasından ve buradaki radikal grupların harekete geçmesinden endişe etmektedir. Bu bağlamda 2020’de harekete geçmiş ve Ermenistan ile savunma ve ekonomi alanlarında işbirliğine gitmiştir. Hindistan, Ermenistan’ı Güney Kafkaslardaki müttefiki olarak tanımlamaktadır. Hindistan 2020’den itibaren Ermenistan’a topçu ve roket atışlarını tespit eden radar sisteminin de dahil olduğu silah sistemleri ve öteki askeri ekipmanları satmaya başlamıştır. 2022’de Ermenistan-Hindistan arasında imzalanan 250 milyon dolarlık anlaşmayla da çok namlulu roket fırlatıcısı, tanksavar ve mühimmat Yeni Delhi tarafından Erivan’a verilmiştir. Böylece, Hindistan, Ermenistan’ın önemli bir silah tedarikçisi haline geldi.
Çin’in Kuşak ve Yol girişimine katılmadığı gibi bu girişime karşı muhalif olan Hindistan kendi İpek yolu projelerini geliştirmeye devam etmektedir. Hindistan’dan Avrupa’ya giden en önemli ticari hat olan Uluslararası Kuzey Güney Ulaşım Koridoru (INSTC) projesinin kilit mimarlarından biri olmuştur. Bu koridorun amacı İran ve Kafkaslar üzerinden Avrupa’ya mal akışı yaratmak. Azerbaycan, INSTC’de geçiş güzergahı üzerindedir. Proje tehlikeye girerse ki şu anda tehlikeye girmiş durumda Hindistan yeni güzergahlar arayışına girdi. Ermenistan üzerinden geçip Azerbaycan’ı bypass edecek yeni bir rota olan Basra Körfezi-Karadeniz rotası için görüşmeler sürüyor gibi görünüyor. İyi bir fikir olsa da önerilen bu koridorun, Azerbaycan üzerinden geçen mevcut INSTC güzergahından daha az gelişmiş bir altyapıya sahip olduğu düşünülüyor.
Öte yandan, Azerbaycan’ın ne pahasına olursa olsun Zengezur koridorunu açacağını duyurması ve bu koridorun Türkiye tarafından desteklenmesi Hindistan ve İran’ın bölgedeki jeopolitik çıkarlarını ve planlarını bozuyor. Şu sıralar Hindistan’da kapalı kapılar ardında Ermenistan’ın silahlandırılmaya devam edilmesi görüşü ağrılık kazanıyor. Çünkü Yeni Delhi yönetimine göre Türkiye ve Azerbaycan’ın bölgede henüz işi bitmedi.
