Paşinyan Rusya ile hesaplaşıyor

Barış Adıbelli yazdı…

Avrasya’nın ve Hazar ve Orta Asya enerji havzalarının giriş kapısı olan Güney Kafkasya’da sular yeniden ısınmaya başladı. Uzun zamandan beri sessizliğini koruyan Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın bu ayın başında bir İtalyan gazetesine verdiği röportaj ile bu sessizliğini bozdu. Ermenistan’ın nispeten sessizliği aslında fırtına öncesi bir sessizlikti. Röportajına Rus barış gücünün Dağlık Karabağ’da sorumluluklarını yerine getirmediği iddiasıyla başladı ve Rusya’nın Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki geçişi sağlayan Laçin koridorunu kapattığını söyledi. Karabağ savaşında müttefikleri Rusya’nın büyük bir hayal kırıklığı yarattığını da söyledi.

Bilindiği üzere Ermenistan Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’ne (KGAÖ) üye olmasına rağmen Karabağ savaşında yardım istediğinde Rusya Karabağ’ın Ermenistan toprağı olarak kabul edilmediğini dolayısıyla KGAÖ’nün Ermenistan’a yardım etmesinin mümkün olmadığını söyledi. Bir başka deyişle Rusya, diyordu ki işgal ettiğin bir toprak parçasını savunmak için KGAÖ’ne başvuramazsın. Bu örgütün tüzüğüne aykırı.

Paşinyan’a göre, KGAÖ’nün bu kararı Ermeni kamuoyunda derin bir hayal kırıklığı yarattı. Ermenistan’ın 2022 yılında Erivan’da yapılan KGAÖ sonbahar zirvesinde de bazı anlaşmaları onaylamamasının nedeninin de bu olduğunu ve KGAÖ’de kararlar oybirliği ile alındığından o dönemde herhangi bir karar alınamadığını söyledi. Bu yılın başında KGAÖ, Ermenistan topraklarında bir tatbikat gerçekleştirmek istediğinde ise Ermenistan bu talebi geri çevirdi.

Paşinyan, ayrıca “Ermenistan’ın güvenlik mimarisi, silah ve mühimmat temini de dahil olmak üzere tamamen Rusya’ya bağlı olduğunu, ancak bugün Rusya’nın kendisinin de silah, silah ve mühimmat ihtiyacı olduğunu görüyoruz diyerek Rusya Federasyonu Ermenistan’ın güvenlik ihtiyacını karşılayamıyor. Bu örnek bize, güvenlik konularında tek bir ortağa bağlı olmanın stratejik bir hata olduğunu göstermektedir. Ve bu hatanın acı meyvelerini Karabağ savaşı sonrası tattıktan sonra, güvenlik politikamızı çeşitlendirmek için girişimlerde bulunuyoruz, çünkü bölgemizde komşularımızla sürekli çatışma mantığı altında yaşamak zorundayız. Birisi güvenliğimizle ilgilenecek. Bunlar yüzleşmemiz gereken gerçekler” diyerek aslında bu hafta sonu gerçekleştirilecek olan ABD-Ermenistan tatbikatına da bir gönderme de bulunuyordu.

Paşinyan’ın KGAÖ’yü ve Rusya’yı eleştiren açıklamaları üzerine NATO vakit kaybetmeden sürece dahil oldu. Avrupa Genişleme Komitesi başkanı Gunter Fehlinger, Ermenistan’ı NATO’ya katılmaya çağırdı. Zira Güney Kafkasya, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan NATO’nun yeni hedefleri. ABD ve NATO öteden beri Karadeniz ve Hazar havzalarında konumlanmak için çaba sarf ediyor.

ABD’nin bu hafta sonu Ermenistan ile düzenleyeceği tatbikat küçük ölçekli olsa da ABD’nin Güney Kafkasya’da görünürlüğünü artırması açısından oldukça önemlidir. Rusya ise Paşinyan’ın iddialarını yalanladı. Açıklamasında sözcü Peskov; “Rusya bu bölgenin kesinlikle ayrılmaz bir parçasıdır. Güvenliğin garantörü olmaya devam ediyoruz. Rusya hiçbir yere gitmiyor ve ayrılmayı da planlamıyor.” dedi.

Gelişmeleri yakından takip eden Azerbaycan ise sınırda ve temas hattında askeri yığınağını artırarak ordusunu teyakkuza geçirdi.

Sonuç olarak Paşinyan’ın çıkışı aslında ne Azerbaycan ne de Türkiye kaynaklı. Tamamıyla Rusya ile bir hesaplaşmayı amaçlıyor. Ukrayna savaşı ve Wagner lideri Prigojin’in Moskova’yı kuşatması olayları Rusya’nın eski Sovyet cumhuriyetleri nezdinde itibarına oldukça zarar vermiş durumda. Buradan yola çıkarak Paşinyan, Rusya prangalarından kurtulmak için ABD ve AB’ye açıkça Rusya’nın yerine geçmeleri için çağrıda bulunuyor. Dahası Paşinyan, Putin’i kızdıracak bir adım daha atarak Putin’in savaş suçlusu olarak gıyabında yargılandığı ve hakkında tutuklama emri çıkaran Uluslararası Ceza Mahkemesinin yetkilerini tanımak için Roma statüsünü imzalayacağını açıkladı.

Bu arada, İran da fırsatı değerlendirerek Ermenistan’ın toprak bütünlüğüne yönelik bir saldırı olursa müdahale edeceğini duyurdu. Ancak bölgenin jeopolitik dengesini altüst eden bu durumda İran, ABD ile aynı safta yer alırken son dönemde savunma alanında işbirliği yaptığı ve stratejik ortak olarak adlandırdığı Rusya ile ayrı saflara düştü. Bu da düşündürücü.

Hiç kuşku yok ki tüm bu gelişmelerden en memnun olan ülke ABD. Zira maliyetsiz bir şekilde Ermenistan üzerinden Güney Kafkasya’nın kapılarını açmak üzere. Ukrayna savaşının ardından yeni çatışma merkezi Güney Kafkasya olacak gibi görünüyor.